Các triệu chứng khác của bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh bao gồm:
- Vàng lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân
- Nước tiểu màu vàng sẫm (nước tiểu của trẻ sơ sinh phải không màu)
- Phân nhạt màu (nó phải có màu vàng hoặc cam)
- Các triệu chứng vàng da ở trẻ sơ sinh thường phát triển từ 2 đến 3 ngày sau khi sinh và có xu hướng thuyên giảm mà không cần điều trị khi trẻ được khoảng 2 tuần tuổi.
Mặc dù vàng da thường không phải là vấn đề đáng lo ngại, nhưng điều quan trọng là phải xác định xem con bạn có cần điều trị hay không.
Nếu một em bé có nồng độ bilirubin rất cao không được điều trị, có nguy cơ trẻ bị tổn thương não vĩnh viễn. Nó được gọi là kernicterus (vàng da nhân não).
Nguyên nhân gây vàng da sơ sinh
Vàng da là do có quá nhiều bilirubin trong máu. Điều này được gọi là tăng bilirubin máu.
Bilirubin là một chất màu vàng được tạo ra khi các tế bào hồng cầu mang oxy đi khắp cơ thể bị phá vỡ.
Bilirubin di chuyển trong máu đến gan. Gan thay đổi dạng bilirubin để nó có thể được đưa ra ngoài cơ thể theo đường tiểu.
Nhưng nếu có quá nhiều bilirubin trong máu hoặc gan không thể loại bỏ hết nó, thì lượng bilirubin dư thừa sẽ gây ra vàng da.
Vàng da ở trẻ sơ sinh
Vàng da thường gặp ở trẻ sơ sinh vì trẻ sơ sinh có số lượng hồng cầu cao trong máu, chúng thường xuyên bị phá vỡ và thay thế.
Gan của trẻ sơ sinh chưa phát triển đầy đủ, do đó, nó kém hiệu quả hơn trong việc xử lý bilirubin và loại bỏ nó khỏi máu.
Điều này có nghĩa là mức độ bilirubin ở trẻ sơ sinh có thể cao gấp đôi so với người lớn.
Khi em bé được khoảng 2 tuần tuổi, chúng sẽ sản xuất ít bilirubin hơn và gan loại bỏ nó ra khỏi cơ thể hiệu quả hơn.
Điều này có nghĩa là vàng da thường tự điều chỉnh vào thời điểm này mà không gây hại gì.
Cho con bú
Cho trẻ bú sữa mẹ có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh vàng da.
Nhưng không cần phải ngừng cho trẻ bú nếu trẻ bị vàng da vì các triệu chứng thường hết sau một vài tuần.
Lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ vượt trội hơn bất kỳ nguy cơ tiềm ẩn nào liên quan đến tình trạng này.
Nếu em bé cần được điều trị vàng da, bé có thể cần thêm nước và bú thường xuyên hơn trong quá trình điều trị.
Không rõ lý do tại sao trẻ bú sữa mẹ có nhiều khả năng bị vàng da hơn, nhưng một số giả thuyết đã được đưa ra.
Ví dụ, có thể do sữa mẹ chứa một số chất làm giảm khả năng xử lý bilirubin của gan.
Vàng da ở trẻ sơ sinh được cho là có liên quan đến việc cho con bú đôi khi được gọi là vàng da do sữa mẹ.
Tình trạng sức khỏe tiềm ẩn
Đôi khi vàng da có thể do một vấn đề sức khỏe khác gây ra. Đây được gọi là vàng da bệnh lý .
Một số nguyên nhân gây ra vàng da bệnh lý bao gồm:
- Tuyến giáp kém hoạt động (suy giáp) (tuyến giáp không sản xuất đủ hormone)
- Không tương thích nhóm máu (khi mẹ và con có các nhóm máu khác nhau, được trộn lẫn trong quá trình mang thai hoặc khi sinh)
- Bệnh yếu tố rhesus (một tình trạng có thể xảy ra nếu người mẹ có máu âm tính và con có máu dương tính với rhesus)
- Nhiễm trùng đường tiết niệu
- Hội chứng Crigler-Najjar (một tình trạng di truyền ảnh hưởng đến enzym chịu trách nhiệm xử lý bilirubin)
- Tắc nghẽn hoặc có vấn đề trong đường mật và túi mật (túi mật lưu trữ mật, được vận chuyển bởi đường mật đến ruột)
- Sự thiếu hụt enzym di truyền được gọi là glucose 6 phosphat dehydrogenase (G6PD) cũng có thể dẫn đến vàng da hoặc kernicterus.
Điều quan trọng là phải thông báo cho bác sĩ biết nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh G6PD. Các triệu chứng vàng da của bé sẽ cần được theo dõi chặt chẽ.
Chẩn đoán vàng da sơ sinh
Em bé sẽ được kiểm tra vàng da trong vòng 72 giờ sau khi được sinh ra khi khám sức khỏe .
Nhưng bạn nên để ý các triệu chứng vàng da sau khi về nhà vì đôi khi có thể mất đến một tuần mới xuất hiện.
Khi ở nhà với con, hãy để ý xem da hoặc tròng trắng mắt của chúng có màu vàng hay không.
Nhẹ nhàng ấn ngón tay của bạn lên đầu mũi hoặc trên trán của bé có thể giúp bạn dễ dàng phát hiện ra bất kỳ vết ố vàng nào.
Bạn cũng nên kiểm tra nước tiểu và phân của bé. Con của bạn có thể bị vàng da nếu nước tiểu của chúng có màu vàng (nước tiểu của trẻ sơ sinh phải không màu) hoặc phân của chúng nhợt nhạt (phải có màu vàng hoặc cam).
Khám bác sĩ càng sớm càng tốt nếu bạn nghĩ rằng bé có thể bị vàng da.
Các xét nghiệm cần được thực hiện để xem liệu có cần điều trị hay không.
Kiểm tra trực quan
Bé sẽ được kiểm tra trực quan để tìm các dấu hiệu vàng da.
Trẻ cần được cởi quần áo trong thời gian này để làn da của chúng có thể được quan sát tốt, tự nhiên, nhẹ nhàng.
Những thứ khác cũng có thể được kiểm tra bao gồm:
- Lòng trắng mắt
- Nướu răng
- Màu sắc của nước tiểu hoặc phân
- Thử nghiệm Bilirubin
Nếu người ta cho rằng con bạn bị vàng da, thì nồng độ bilirubin trong máu của chúng sẽ cần được kiểm tra.
Điều này có thể được thực hiện bằng cách sử dụng:
- Một thiết bị nhỏ gọi là bilirubinometer, chiếu ánh sáng vào da của bé (nó tính toán mức độ bilirubin bằng cách phân tích cách ánh sáng phản chiếu hoặc được da hấp thụ)
- Xét nghiệm máu của một mẫu máu được lấy bằng cách dùng kim chọc vào gót chân của bé (sau đó đo mức độ bilirubin trong phần chất lỏng của máu được gọi là huyết thanh)
Trong hầu hết các trường hợp, bilirubinometer được sử dụng để kiểm tra tình trạng vàng da ở trẻ sơ sinh.
Xét nghiệm máu thường chỉ cần thiết nếu con bạn bị vàng da trong vòng 24 giờ sau khi sinh hoặc kết quả đo đặc biệt cao.
Nồng độ bilirubin trong máu được sử dụng để quyết định xem có cần điều trị hay không.
Kiểm tra thêm
Có thể cần làm thêm xét nghiệm máu nếu tình trạng vàng da của bé kéo dài hơn 2 tuần hoặc cần điều trị.
Máu được phân tích để xác định:
- Nhóm máu của em bé (đây là để xem nó có tương thích với máu của mẹ hay không)
- Liệu có bất kỳ kháng thể nào (protein chống nhiễm trùng) được gắn vào các tế bào hồng cầu của em bé hay không
- Số lượng tế bào trong máu của em bé
- Liệu có bị nhiễm trùng không
- Liệu có sự thiếu hụt enzym
Các xét nghiệm này giúp xác định xem có nguyên nhân cơ bản nào làm tăng mức độ bilirubin hay không.
Điều trị vàng da sơ sinh
Trao đổi với bác sĩ nếu con bạn bị vàng da. Họ sẽ đánh giá xem có cần thiết điều trị hay không.
Thường chỉ cần điều trị nếu nồng bilirubin trong máu cao, do đó cần thực hiện các xét nghiệm để kiểm tra điều này.
Hầu hết trẻ sơ sinh bị vàng da không cần điều trị vì nồng độ bilirubin trong máu của chúng là thấp.
Trong những trường hợp này, tình trạng thường thuyên giảm trong vòng 10 đến 14 ngày và không gây hại gì cho em bé.
Khi đó, bạn nên tiếp tục cho trẻ bú mẹ hoặc bú bình thường xuyên, đánh thức trẻ để bú nếu cần.
Nếu tình trạng của em bé trở nên tồi tệ hơn hoặc không biến mất sau 2 tuần, hãy đến khám bác sĩ.
Vàng da ở trẻ sơ sinh có thể kéo dài hơn 2 tuần ở những trẻ sinh non hoặc chỉ bú sữa mẹ. Nó thường cải thiện mà không cần điều trị.
Tuy nhiên, một số xét nghiệm được khuyến nghị nếu tình trạng kéo dài để kiểm tra các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.
Nếu tình trạng vàng da của bé không cải thiện theo thời gian hoặc các xét nghiệm cho thấy nồng độ cao của bilirubin trong máu, bé cần được nhập viện và điều trị bằng đèn chiếu hoặc truyền máu.
Các phương pháp điều trị này được khuyến nghị để giảm nguy cơ mắc một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng của bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh gọi là vàng da nhân não, có thể gây tổn thương não.
Quang trị liệu
Nguồn ảnh : web momjunctionQuang trị liệu là điều trị bằng một loại ánh sáng đặc biệt (không phải ánh sáng mặt trời).
Nó được sử dụng để điều trị bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh bằng cách làm giảm mức độ bilirubin trong máu của bé thông qua một quá trình được gọi là quá trình oxy hóa quang học.
Quá trình oxy hóa quang học bổ sung oxy cho bilirubin để nó dễ dàng hòa tan trong nước. Điều này khiến gan dễ dàng phân hủy và loại bỏ bilirubin khỏi máu.
Có 2 phương pháp chính.
- Quang trị liệu thông thường - nơi em bé được đặt dưới bóng đèn halogen hoặc đèn huỳnh quang và bị che mắt
- Quang trị liệu sợi quang - nơi bé nằm trên một tấm chăn kết hợp các sợi cáp quang; ánh sáng truyền qua dây cáp sợi quang và chiếu vào lưng của bé.
Mục đích của cả 2 phương pháp là để da của bé tiếp xúc với ánh sáng càng nhiều càng tốt.
Trong hầu hết các trường hợp, phương pháp quang trị liệu thông thường được sử dụng trước, còn phương pháp quang trị liệu sợi quang được sử dụng nếu em bé sinh non.
Những loại đèn chiếu này thường được dừng lại 30 phút sau mỗi 3 đến 4 giờ để bạn có thể cho bé bú, thay tã và ôm ấp bé.
Nếu tình trạng vàng da không cải thiện sau khi trị liệu bằng đèn chiếu thông thường hoặc bằng phương pháp chiếu sợi quang, khi đó có thể áp dụng phương pháp chiếu đèn nhiều lần liên tục.
Điều này liên quan đến việc sử dụng nhiều loại ánh sáng thường và sợi quang cùng một lúc.
Việc điều trị sẽ không dừng trong suốt quá trình chiếu nhiều lần liên tục.
Lúc này, sữa được vắt từ mẹ trước được đưa qua một ống thông vào dạ dày của trẻ, hoặc chất dinh dưỡng có thể được truyền vào một trong các tĩnh mạch của trẻ (qua đường tĩnh mạch).
Trong quá trình quang trị liệu, nhiệt độ của bé sẽ được theo dõi để đảm bảo bé không quá nóng và bé sẽ được kiểm tra các dấu hiệu mất nước.
Có thể cần truyền dịch tĩnh mạch nếu em bé bị mất nước và không thể uống đủ lượng.
Nồng độ bilirubin sẽ được kiểm tra sau mỗi 4 đến 6 giờ sau khi bắt đầu điều trị bằng đèn chiếu để kiểm tra hiệu quả của quá trình điều trị.
Khi mức độ bilirubin đã ổn định hoặc bắt đầu giảm, chúng sẽ được kiểm tra sau mỗi 6 đến 12 giờ.
Liệu pháp quang trị liệu sẽ được dừng lại khi mức bilirubin giảm tới mức an toàn, thường sẽ mất một hoặc hai ngày.
Quang trị liệu nói chung rất hiệu quả đối với chứng vàng da ở trẻ sơ sinh và có ít tác dụng phụ, mặc dù trẻ có thể bị phát ban tạm thời và tiêu chảy.
Truyền thay máu
Nếu trẻ có nồng độ bilirubin trong máu rất cao hoặc liệu pháp quang trị liệu không hiệu quả, bé có thể cần được truyền thay máu toàn bộ, được gọi là truyền máu trao đổi.
Trong quá trình truyền máu, máu của bé sẽ được lấy ra qua một ống nhỏ đặt trong các mạch máu ở dây rốn, tay hoặc chân.
Máu được thay thế bằng máu từ người hiến tặng phù hợp (người có cùng nhóm máu).
Vì máu mới không chứa bilirubin nên mức tổng thể của bilirubin trong máu trẻ sẽ giảm nhanh chóng.
Trẻ sẽ được theo dõi chặt chẽ trong suốt quá trình truyền máu, có thể mất vài giờ để hoàn thành. Bất kỳ vấn đề nào phát sinh, như chảy máu, sẽ được xử lý.
Máu của bé sẽ được xét nghiệm trong vòng 2 giờ sau khi điều trị để kiểm tra xem nó có thành công hay không.
Nếu nồng độ bilirubin trong máu của bé vẫn cao, quy trình này có thể phải được lặp lại.
Các phương pháp điều trị khác
Nếu vàng da là do một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, như nhiễm trùng thì bệnh này cần được điều trị.
Nếu vàng da do bệnh rhesus (khi mẹ có máu rhesus âm tính và trẻ có máu rhesus dương tính), có thể sử dụng immunoglobulin (IVIG) tiêm tĩnh mạch.
IVIG thường chỉ được sử dụng nếu biện pháp đèn chiếu không có tác dụng và mức độ bilirubin trong máu tiếp tục tăng.
Kernicterus ( vàng da nhân não)
Kernicterus là một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng của bệnh vàng da không được điều trị ở trẻ sơ sinh. Nguyên nhân là do bilirubin dư thừa làm tổn thương não hoặc hệ thần kinh trung ương.
Ở trẻ sơ sinh có lượng bilirubin trong máu rất cao (tăng bilirubin trong máu), bilirubin có thể vượt qua lớp mô mỏng ngăn cách não và máu (hàng rào máu não).
Bilirubin có thể làm tổn thương não và tủy sống, thậm chí đe dọa đến tính mạng.
Tổn thương não do lượng bilirubin cao còn được gọi là bệnh não tăng bilirubin.
Em bé có nguy cơ phát triển kernicterus nếu:
- Lượng bilirubin rất cao trong máu
- Nồng độ bilirubin trong máu tăng nhanh chóng
- Trẻ không nhận được bất kỳ sự điều trị nào
Kernicterus hiện rất hiếm ở Anh, cứ 100.000 trẻ sơ sinh thì có dưới 1 trẻ.
Các triệu chứng ban đầu của kernicterus ở trẻ sơ sinh bao gồm:
- Ăn kém
- Cáu gắt
- Kêu the thé
- Mê man (buồn ngủ)
- Tạm dừng thở trong thời gian ngắn (ngưng thở)
- Yếu cơ
- Khi kernicterus tiến triển, các triệu chứng bổ sung có thể bao gồm (co giật) và co thắt cơ gây cong lưng và cổ.
Điều trị kernicterus bao gồm truyền máu trao đổi được sử dụng trong điều trị bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh.
Nếu tổn thương não đáng kể xảy ra trước khi điều trị, trẻ có thể phát triển các vấn đề nghiêm trọng và vĩnh viễn, chẳng hạn như:
- Bại não (một tình trạng ảnh hưởng đến vận động và phối hợp)
- Mất thính lực (có thể từ nhẹ đến nặng)
- Khuyết tật nhận thức
- Co giật không chủ ý của các bộ phận khác nhau trên cơ thể
- Vấn đề duy trì chuyển động mắt bình thường (những người bị ảnh hưởng bởi kernicterus có xu hướng nhìn lên trên hoặc từ bên này sang bên kia, thay vì nhìn thẳng về phía trước)
- Răng kém phát triển
Xem thêm:
- Vàng da: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị
- Vàng da ở người trưởng thành: Nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị
