Kỹ thuật thụt tháo/Bộ môn điều dưỡng-Giảng viên ĐDCK1- Hải Yến/Cao Đẳng Y Tế Phú Thọ/Hải Yến nursing
Chỉ định
- Bệnh nhân táo bón lâu ngày
- Trước khi phẫu thuật ổ bụng, đặc biệt là phẫu thuật đại tràng
- Trước khi nội soi ổ bụng, đại tràng, trực tràng
- Trước khi chụp X-quang đại tràng có bơm thuốc cản quang, chụp ổ bụng có chuẩn bị
- Trước khi sinh
- Điều trị táo bón
Chống chỉ định
- Người bệnh quá mẫn cảm với các hoạt chất hoặc thành phần của thuốc
- Bệnh nhân viêm ruột thừa
- Bệnh nhân viêm ruột, có nguy cơ bị thủng ruột như thương hàn hoặc viêm hoại tử ruột
- Người bệnh tắc xoắn ruột
- Người bệnh tổn thương hậu môn, trực tràng.
Quy trình
- Người bệnh được bác sĩ tư vấn, giải thích về thủ thuật sắp thực hiện, động viên bệnh nhân an tâm và cộng tác trong quá trình làm thủ thuật
- Người bệnh nên đi tiểu trước khi thụt tháo đại tràng. Sau đó, người bệnh sẽ được điều dưỡng viên hướng dẫn tư thế nằm và chuẩn bị săng, ga trải trước thủ thuật. Thường có 2 tư thế hay được dùng nhất trong thực hành lâm sàng:
Tư thế 1: Tư thế gối - ngực: Người bệnh giữ thăng bằng với đầu gối và cánh tay, đầu đặt lên 1 cái gối sao cho mông sẽ tạo 1 góc hướng lên so với giường.
Tư thế 2: Người bệnh được yêu cầu nằm nghiêng trái, đùi phải cong khoảng 45 độ so với trục cơ thể, nằm sát mép giường.
- Bộ dụng cụ bao gồm 1 bốc thụt chứa dịch thụt và hệ thống ống dẫn, đưa nước qua hậu môn, trực tràng tới đại tràng. Nhiệt độ của dung dịch thụt khoảng 37–400C để tránh kích thích nhu động ruột. Điều dưỡng thực hiện thủ thuật sẽ treo bốc thụt lên cột truyền, để cách mặt giường khoảng 60 – 80cm. Không treo quá cao vì sẽ làm nước chảy vào đại tràng với áp lực mạnh, gây kích thích nhu động ruột mạnh đẩy nước ra, không vào sâu trong ruột, ảnh hưởng xấu tới kết quả thụt và dễ khiến bệnh nhân khó chịu.
- Sau đó, bỏ vải đắp để lộ mông, bộc lộ hậu môn người bệnh, một tay nhẹ nhàng đưa canuyn hoặc ống thông đã được bôi trơn vào hậu môn cho tới khi được 2/3 canuyn hoặc ống vào sâu 12 - 15cm. Khi đưa canuyn hoặc ống thông vào hậu môn, người bệnh được hướng dẫn hít thở đều.
- Tiếp theo, mở kẹp để nước chảy vào ống thông từ từ. Một tay phải của điều dưỡng viên luôn giữ canuyn hoặc ống thông để phòng ngừa canuyn hoặc ống thông bị bật ra ngoài.
- Khi nước trong bốc chảy gần hết thì điều dưỡng tiến hành kẹp ống lại, nhẹ nhàng rút ống thông hoặc canuyn ra, rồi bỏ vào thùng đựng dung dịch sát khuẩn.
- Bệnh nhân khi này được hướng dẫn nằm ngửa, cố gắng kiềm chế đại tiện, giữ nước trong ruột 10 – 15 phút.
- Người bệnh sẽ được hỗ trợ đại tiện ra bô hoặc đi ra nhà vệ sinh nếu có thể.
- Bác sĩ sẽ quan sát đánh giá chất thải sau đại tiện: Tính chất phân, chất nhầy, máu.
Theo dõi trong và sau tháo thụt làm sạch đại tràng
- Trong lúc nước vào đại tràng, nếu bệnh nhân kêu đau bụng hoặc muốn đi đại tiện thì cần phải ngừng thủ thuật, không cho nước chảy vào và báo bác sĩ.
- Theo dõi mạch, huyết áp, nhiệt độ, nhịp thở của bệnh nhân để phát hiện những thay đổi bất thường sau tháo thụt đại tràng.
- Nếu có hiện tượng chảy máu hậu môn sau khi dùng thuốc tháo thụt cần xin ý kiến bác sĩ chỉ định.
Biến chứng
Thụt tháo làm sạch đại trực tràng khá an toàn với các bệnh nhân. Khi bệnh nhân được thực hiện thủ thuật tại các cơ sở y tế với kỹ thuật đúng thì thông thường có rất ít biến chứng xảy ra.
Một số biến chứng có thể xảy ra:
- Rối loạn điện giải
- Hạ thân nhiệt
- Tổn thương niêm mạc ruột
- Thủng ruột
- Tuột ống thông vào lòng ruột.
Hiện nay, có nhiều pháp thụt khác trên lâm sàng mà đơn giản và bệnh nhân cùng người nhà có thể tự thực hiện được, ví dụ như thụt trực tràng bằng thuốc bơm hậu môn dạng ống có sẵn, uống thuốc chuẩn bị đại tràng. Tuy nhiên, tùy thuộc vào mục đích sau thụt tháo mà bác sĩ sẽ tư vấn cho từng người bệnh các phương pháp làm sạch đại tràng khác nhau. Đồng thời người bệnh nên tiến hành thủ thuật theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ, tránh tự ý thực hiện gây ra những biến chứng khó lường.
