Để chẩn đoán nguyên nhân gây ngứa hậu môn cần phải khám hậu môn để tìm các vấn đề hậu môn thông thường như bệnh trĩ hoặc nứt kẽ hậu môn, các bệnh về da như bệnh vẩy nến hoặc ung thư, các bệnh truyền nhiễm như giun kim hoặc nấm men, và rò hậu môn.
Điều trị ngứa hậu môn tùy thuộc vào nguyên nhân.
Ngứa hậu môn là bệnh gì?
Ngứa hậu môn là tình trạng da bị kích thích ở lỗ hậu môn dẫn đến ngứa. Cảm giác ngứa kèm theo muốn gãi. Mặc dù ngứa có thể là phản ứng với các chất hóa học trong phân, nhưng nó thường gợi ý rằng đang có viêm nhiễm vùng hậu môn. Mức độ ngứa hậu môn và viêm tăng lên khi bị tổn thương trực tiếp do gãi và hơi ẩm. đôi khi người bệnh có thể cảm giác bỏng rát và đau dữ dôi ở hậu môn.
Các triệu chứng ngứa hậu môn
Ngứa hậu môn là do vùng da xung quanh hậu môn bị kích thích kèm theo cảm giác muốn gãi. Mức độ ngứa tăng lên khi vùng hậu môn ẩm ướt, áp lực hoặc khi ngồi.
Một số người có thể gặp các triệu chứng khác đi kèm với triệu chứng ngứa hậu môn như:
- Đi ngoài ra máu
- Chảy máu trực tràng
- Ngứa dương vật
Những nguyên nhân phổ biến gây ngứa hậu môn
Ngứa hậu môn có thể do các hóa chất gây kích ứng trong thực phẩm chúng ta ăn, chẳng hạn như trong gia vị, nước sốt và ớt.
Ngứa hậu môn cũng có thể do kích thích từ độ ẩm trong hậu môn do đi ngoài phân lỏng thường xuyên, tiêu chảy hoặc són phân. Môi trường ẩm ướt làm tăng khả năng nhiễm trùng hậu môn, đặc biệt là nhiễm nấm, nhất là ở bệnh nhân đái tháo đường hoặc HIV.
Điều trị bằng thuốc kháng sinh có thể dẫn đến nhiễm nấm và kích ứng hậu môn.
Bệnh vẩy nến có thể gây kích ứng hậu môn.
Các lỗ rò từ ruột non hoặc đại tràng đến vùng da xung quanh hậu môn có thể hình thành do các tình trạng bệnh lý như bệnh Crohn và những lỗ rò này chứa chất lỏng gây khó kích ứng vùng hậu môn.
Hiếm khi, các khối u ở hậu môn (như ung thư hậu môn) có thể là nguyên nhân gây ngứa.
Các vấn đề khác có thể gây ngứa hậu môn bao gồm:
- Giun kim,
- Bệnh trĩ,
- Nứt hậu môn
- Da thừa hậu môn
Bệnh trĩ gây ngứa hậu môn. Nguồn ảnh: everydayhealth
Các triệu chứng khác liên quan đến ngứa hậu môn
- Ngứa: Mức độ ngứa hậu môn và viêm tăng lên do tổn thương trực tiếp do gãi và hơi ẩm.
- Ở mức dữ dội nhất, ngứa hậu môn có thể gây ra cảm giác khó chịu, bỏng rát, đặc biệt là trong và sau khi đi đại tiện.
- Cũng có thể chảy ít máu từ hậu môn
Bác sĩ điều trị ngứa hậu môn bằng cách nào?
Mặc dù ngứa hậu môn có thể được thăm khám bởi bác sĩ gia đình hoặc bác sĩ nội khoa, nhưng triệu chứng này thường được đánh giá bởi bác sĩ phẫu thuật đại trực tràng và đôi khi bởi bác sĩ tiêu hóa.
Chẩn đoán
Ngứa hậu môn trước tiên được đánh giá bằng cách thăm khám hậu môn để tìm các bất thường như trĩ, nứt hậu môn, da, độ ẩm và các vết rách trên da do gãi.
Khám trực tràng bằng ngón tay đưa vào ống hậu môn có thể xác định được khối u trực tràng.
Cách thăm khám trực tràng. Nguồn ảnh: whathealthĐể quan sát kỹ hơn ống hậu môn, bác sĩ có thể sử dụng ống soi hậu môn. Ống soi là một ống ngắn được đưa qua hậu môn và vào trực tràng để có thể quan sát ống hậu môn bằng mắt thường Nếu nghi ngờ có giun kim, bác sĩ có thể sử dụng băng dính trong suốt dán lên lỗ hậu môn sau đó lấy ra soi trên kính hiển vi.
Các phương pháp điều trị và biện pháp điều trị tại nhà
Việc tự chăm sóc đối với chứng ngứa hậu môn đơn giản là làm giảm các triệu chứng như bỏng rát và đau nhức bằng cách rửa sạch và lau khô hậu môn, tránh để xà phòng vào vùng hậu môn. Các biện pháp làm sạch hậu môn bao gồm tắm vòi hoa sen nhẹ nhàng mà không chà xát trực tiếp hoặc kích ứng da bằng khăn tắm.
Sau khi đi đại tiện, bạn nên sử dụng các miếng lót ẩm (như khăn lau trẻ em, khăn ướt) để lau hậu môn thay cho giấy vệ sinh.
Nếu có hơi ẩm liên tục ở hậu môn hoặc són phân, có thể cần phải lau sạch hậu môn bằng khăn ướt giữa các lần đi đại tiện.
Trên thị trường có nhiều loại thuốc được bán dưới dạng thuốc mỡ, kem, gel, thuốc đạn, bọt và miếng đệm để điều trị ngứa hậu môn. Các sản phẩm này thường chứa cùng các loại thuốc điều trị bệnh trĩ. Khi sử dụng thuốc mỡ, kem và gel nên bôi một lớp mỏng xung quanh hậu môn. Khi bôi vào ống hậu môn, bạn cần dùng ngón tay có đeo găng tay để đưa thuốc vào ống hậu môn và cần bôi trơn bằng thuốc mỡ trước khi đưa ngón tay vào.
Thuốc đạn không có ưu điểm hơn thuốc mỡ, kem và gel.
Hầu hết các sản phẩm có chứa nhiều hơn một loại thành phần hoạt tính. Hầu như tất cả đều chứa chất bảo vệ, chất bôi trơn ngoài thành phần hoạt chất.
Thuốc gây tê cục bộ
Thuốc gây tê cục bộ tạm thời làm giảm đau, rát và ngứa bằng cách làm tê liệt các đầu dây thần kinh. Việc sử dụng các sản phẩm này nên hạn chế ở vùng quanh hậu môn và lỗ hậu môn. Thuốc có thể gây ra phản ứng dị ứng với các triệu chứng ngứa và rát. Do đó, nên ngừng bôi thuốc nếu cảm giác đau rát và ngứa tăng lên.
Ví dụ về thuốc gây tê cục bộ bao gồm:
- Benzocaine 5% đến 20% (Americaine Hemorrhoidal, Lanacane Maximum Strength, Medicone)
- Benzyl alcohol (Itch-X) 5% đến 20%
- Dibucaine 0,25% đến 1,0% (Nupercainal)
- Dyclonine 0,5% đến 1,0%
- Lidocain (Xylocaine) 2% đến 5%
- Pramoxine 1,0% (Tronothane Hydrochloride)
- Tetracaine 0,5% đến 5,0%
Thuốc co mạch
Thuốc co mạch là các chất hóa học như epinephrine. Thuốc làm cho các mạch máu trở nên co nhỏ lại có thể làm giảm sưng tấy. Thuốc cũng có thể làm giảm các triệu chứng do tác dụng gây mê nhẹ.
Thuốc co mạch bôi vào vùng quanh hậu môn - không giống như thuốc co mạch được tiêm bằng đường tiêm - ít có khả năng gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng như tăng huyết áp, căng thẳng, run tay chân, khó ngủ và làm nặng thêm bệnh đái tháo đường hoặc cường giáp.
Ví dụ về thuốc co mạch:
- Ephedrin sulfat nồng độ 0,1% đến 1,25%
- Epinephrine nồng độ 0,005% đến 0,01%
- Phenylephrine nồng độ 0,25% (Thuốc đạn, Thuốc điều chế H, Rectocaine)
Thuốc bảo vệ niêm mạc hậu môn
Chất bảo vệ ngăn ngừa kích ứng vùng quanh hậu môn bằng cách hình thành một hàng rào vật lý trên da ngăn vùng da bị kích ứng tiếp xúc với chất lỏng hoặc phân làm trầm trọng thêm từ trực tràng. Hàng rào này giúp giảm kích ứng, ngứa, đau và rát hậu môn. Có nhiều sản phẩm là chất bảo vệ hoặc có chứa chất bảo vệ trong các thành phần của thuốc.
Ví dụ về các chất bảo vệ:
- Gel nhôm hydroxit
- Bơ ca cao
- Glycerin
- Cao lanh
- Lanolin
- Dầu khoáng (Balneol)
- Xăng trắng
- Tinh bột
- Kẽm oxit (Desitin) hoặc calamine (có chứa kẽm oxit) với nồng độ lên đến 25%
- Dầu gan cá hoặc dầu gan cá mập nếu hàm lượng vitamin A là 10.000 đơn vị / ngày.
Chất làm se
Chất làm se gây ra sự đông tụ các protein trong các tế bào da quanh hậu môn hoặc niêm mạc của ống hậu môn. Cơ chế này giúp làm khô da, từ đó giúp giảm ngứa và đau rát.
Ví dụ về chất làm se:
- Calamine nồng độ 5% đến 25%
- Kẽm oxit nồng độ 5% đến 25% (Calmol 4, Nupercainal, Tronolane)
- Hạt phỉ nồng độ 10% đến 50%
Thuốc sát trùng
Thuốc sát trùng ức chế sự phát triển của vi khuẩn và các sinh vật khác. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ liệu thuốc sát trùng có hiệu quả hơn xà phòng hay không.
Các loại thuốc sát trùng như:
- Axit boric
- Phenol
- Benzalkonium clorua
- Cetylpyridinium clorua
- Benzethonium clorua
- Resorcinol
- Keratolytics
Keratolytics là các chất hóa học làm cho các lớp bên ngoài của da hoặc các mô khác bị phân hủy. Cơ sở cho việc sử dụng chất này là sự phân hủy cho phép các loại thuốc bôi vào hậu môn dễ dàng thâm nhập vào các mô sâu hơn.
2 keratolytic đã được cho phép sử dụng là:
- Nhôm chlorhydroxy allantoinate (alcloxa) nồng độ 0,2% đến 2,0%
- Resorcinol nông độ 1% đến 3%
Thuốc giảm đau
Các thuốc giảm đau như thuốc gây tê làm giảm đau rát, ngứa bằng cách ức chế các thụ thể trên dây thần kinh nhận cảm đau.
Các loại thuốc giảm đau như:
- Tinh dầu bạc hà nồng độ 0,1% đến 1,0% (không khuyến cáo nhiều hơn 1,0%) (Calmoseptine)
- Long não nồng độ 0,1% đến 3% (lớn hơn 3% không được khuyến cáo)
- Nhựa cây bách xù 1% đến 5%
Corticosteroid
Corticosteroid giúp giảm viêm và giảm ngứa, nhưng việc sử dụng lâu dài có thể gây ra tổn thương vĩnh viễn cho da. Chỉ nên sử dụng thuốc trong thời gian ngắn từ vài ngày đến 2 tuần. Chỉ những sản phẩm corticosteroid có hoạt lực yếu mới được bán theo đơn. Không nên sử dụng các sản phẩm corticosteroid mạnh hơn để điều trị ngứa hậu môn.
Nếu tình trạng ngứa hậu môn kéo dài thì phải làm gì?
Đối với ngứa hậu môn dai dẳng, cần phải xác định nguyên nhân gây ngứa. Khám bác sĩ có thể nhanh chóng xác định hầu hết các nguyên nhân gây ngứa hậu môn. Người bệnh có thể phải điều chỉnh chế độ ăn, điều trị nhiễm trùng hoặc làm các thủ thuật phẫu thuật để điều trị nguyên nhân.
Điều trị ngứa hoặc rát vùng kín ở phụ nữ tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra các triệu chứng. Đối với nhiễm nấm men, bệnh nhân có thể cần bôi kem chống nấm hoặc thuốc uống để giảm bớt các triệu chứng. Bác sĩ phụ khoa thường sẽ kê đơn thuốc uống để loại bỏ nấm men. Kem bôi tại chỗ cũng có thể có hiệu quả.
Viêm âm đạo do vi khuẩn được điều trị bằng cách tạo ra nồng độ cân bằng giữa vi khuẩn tốt và xấu trong âm đạo. Thuốc kháng sinh sẽ giúp điều trị tình trạng nhiễm trùng này cùng với việc cân bằng lại hệ vi khuẩn trong âm đạo. Một số phụ nữ dùng các chất bổ sung như men vi sinh để giúp họ cảm thấy tốt hơn. Các loại thuốc kháng sinh kê đơn như: Flagyl (metronidazole dạng viên), MetroGel (metronidazole gel), hoặc Cleocin (clindamycin dạng kem) có thể được dùng.
Nếu chất kích ứng hóa học là nguyên nhân gây ngứa hậu môn, hãy ngừng sử dụng xà phòng thơm và nước xịt dành cho phụ nữ, đồng thời tránh các chất tẩy rửa mạnh. Bệnh nhân nên ngừng thụt rửa và mặc quần lót làm bằng chất liệu tổng hợp. Hãy giữ âm đạo khô thoáng và mặc quần lót làm từ sợi tự nhiên. Vì mãn kinh có thể gây ra một số tác dụng phụ như khó chịu ở âm đạo, bệnh nhân có thể muốn sử dụng chất bôi trơn để làm dịu cơn ngứa.
Bác sĩ phụ khoa cũng có thể kê đơn
- Các loại thuốc mạnh hơn như thuốc chứa estrogen để điều trị ngứa và kích ứng do mãn kinh.
- Kem corticosteroid như Hydrocortisone hoặc Clobetasol để điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn hoặc nhiễm trùng roi trichomonas.
- Thuốc kháng sinh điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục như chlamydia, lậu, giang mai và trichomonas.
- Thuốc bôi hoặc kem chống nấm như Monistat (miconazole), clotrimazole, butoconazole hoặc Vagistat-1 (tioconazole), hoặc thuốc chống nấm như Diflucan (fluconazole) để điều trị nhiễm nấm men.
- Thuốc kháng histamine để giảm kích ứng hoặc phản ứng dị ứng.
Các biện pháp khắc phục tại nhà thông thường:
- Tắm với baking soda có thể giúp điều trị nhiễm nấm men và giảm kích ứng da. Chất này có đặc tính kháng nấm, có thể tiêu diệt vi khuẩn gây kích ứng. Cho 1/4 cốc baking soda vào bồn tắm hoặc tạo thành hỗn hợp sền sệt rồi thoa lên da và rửa sạch sau vài phút.
- Giấm táo cũng có thể giúp làm dịu vết nhiễm trùng. Giấm táo có đặc tính kháng nấm và kháng khuẩn, ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn. Cho nửa cốc giấm táo vào nước và tắm để giảm ngứa rát.
Giấm táo giúp giảm ngứa âm đạo. Nguồn ảnh: healthline
- Dầu dừa có thể giúp kiểm soát nhiễm nấm men. Lấy một vài giọt dầu dừa và xoa đều lên da.
- Ăn các thực phẩm có chứa men vi sinh thúc đẩy sự phát triển của lợi khuẩn và giúp loại bỏ các tác nhân nhiễm trùng. Thực phẩm chứa men vi sinh tốt cho âm đạo và đường ruột. Khi bị các bệnh về âm đạo, hãy bổ sung kombucha, kim chi và sữa chua trong chế độ ăn của bạn.
- Một số loại tinh dầu cũng có hiệu quả trong việc điều trị nhiễm trùng. Dầu cây trà và dầu lá kinh giới là 2 loại tinh dầu hiệu quả nhất điều trị ngứa âm đạo. Đặc tính chống nấm của chúng có thể tiêu diệt một số loại nấm. Việc thoa tinh dầu trực tiếp có thể gây kích ứng da âm đạo. Bạn có thể trộn một vài giọt tinh dầu với các loại dầu khác như dầu dừa, trước khi thoa.
- Đặt một miếng gạc lạnh như khăn tay lên vùng môi âm hộ có thể giúp giảm bớt sự khó chịu.
- Ngâm mình trong bồn tắm
Nguyên nhân phổ biến gây ngứa và rát vùng kín ở phụ nữ là gì?
Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến gây ngứa vùng kín ở phụ nữ:
- Viêm âm đạo do vi khuẩn: Nguyên nhân là do sự phát triển quá mức của vi khuẩn thường có trong âm đạo. Các triệu chứng của viêm âm đạo do vi khuẩn bao gồm tiết dịch loãng, màu trắng, xám hoặc xanh lục và cảm giác nóng rát khi đi tiểu. Ngoài ra còn có mùi tanh từ âm đạo sau khi quan hệ.
- Nhiễm nấm: Bệnh thường gặp ở phụ nữ và do nấm candida gây ra. Loại nấm này thường có trong âm đạo, nhưng khi phát triển quá mức nó sẽ gây bệnh nhiễm trùng. Các triệu chứng của nhiễm nấm men bao gồm ra dịch âm đạo đặc, màu trắng, không mùi, trông giống như pho mát. Âm đạo và âm hộ sưng đỏ, ngứa nhiều. Người bệnh có thể bị đau khi quan hệ tình dục, đi tiểu nhiều lần, đau rát khi đi tiểu.
- Kích ứng chất hóa học: Chất hóa học có thể gây kích ứng âm đạo, gây ngứa và rát. Để tránh ngứa âm đạo, bạn nên hạn chế sử dụng đồ vệ sinh cá nhân có mùi. Phụ nữ cũng có thể mặc quần lót bằng vải cotton, tránh thụt rửa và lau từ trước ra sau sau khi đi tiểu để tránh kích ứng âm đạo.
- Thời kỳ mãn kinh: Khi phụ nữ đến tuổi mãn kinh, nội tiết tố trong cơ thể suy giảm có thể gây ra chứng khô âm đạo. Sự thay đổi này làm cho thành âm đạo mỏng và khô khiến âm đạo trở nên ngứa và kích ứng. Để giảm các triệu chứng khó chịu này, bác sĩ có thể kê thuốc uống, kem bôi hoặc đặt vòng oestrogen.
- Mất cân bằng hoóc môn hoặc pH: Cơ thể trải qua những thay đổi về hoóc môn trong suốt 1 tháng. Khi đó nồng độ estrogen và pH bị mất cân bằng và có thể gây ngứa, khô âm đạo.
Xem thêm:
- Đau hậu môn: Nguyên nhân và thời điểm cần đi khám
- Quan hệ tình dục qua đường hậu môn: Mọi điều bạn cần biết
- Tại sao lông mọc ở mông và tôi nên làm gì?
- Hậu môn nhân tạo: Phân loại, quy trình và chăm sóc
- Ung thư hậu môn: Nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị
