Hậu môn nhân tạo: Phân loại, quy trình và chăm sóc

Người bệnh có thể mang túi chứa chất thải tạm thời hoặc vĩnh viễn.

Ước tính có khoảng 100.000 người Mỹ trải qua các cuộc phẫu thuật cắt bỏ đại tràng hoặc hồi tràng mỗi năm.

Bài viết này sẽ đề cập đến các quy trình làm và chăm sóc hậu môn nhân tạo.

Phẫu thuật làm hậu môn nhân tạo là gì?

Trong quá trình thực hiện, bác sĩ phẫu thuật sẽ rạch một đường ở bụng và khâu một phần ruột vào thành bụng để phân thoát ra khỏi cơ thể qua một lỗ ở bụng thay vì trực tràng.

Lỗ này được gọi là lỗ khí, có màu hồng sẫm và túi chứa chất thải sẽ được dán bên ngoài lỗ này. Túi này có vai trò gom phân hoặc nước tiểu. 

Hậu môn nhân tạo không có cơ, có nghĩa là người bệnh không thể kiểm soát khi nào các chất thải ra khỏi cơ thể.Làm hậu môn nhân tạo được chỉ định khi:

• Ung thư như ung thư đại trực tràng
• Bệnh Crohn
• Viêm túi thừa đại tràng
• Tắc ruột
• Viêm loét đại tràng

Các bác sĩ cũng có thể làm hậu môn nhân tạo ở người bệnh có vết thương vùng bụng do dao đâm hoặc súng bắn.

Phân loại

Có 2 kiểu phẫu thuật làm hậu môn nhân tạo: hẫu môn nhân tạo đại tràng và hậu môn nhân tạo hỗng tràng.

Đôi khi các bác sĩ có thể làm hậu môn nhân tạo trong các trường hợp chấn thương vùng bụng, nhưng không phải lúc nào cũng có thể thực hiện được.

Hậu môn nhân tạo đại tràng

Một lỗ thông đại tràng thường có một đoạn ruột lộ ra ngoài da ít nhất 1 cm. Lỗ thông đại tràng thường ở vùng bụng trái

Có 2 loại hậu môn nhân tạo đại tràng:

Hậu môn nhân tạo kiểu quai: Bác sĩ đưa một quai đại tràng qua một lỗ trên thành bụng. Sau đó, mở ruột ra và khâu vào da.

Hậu môn nhân tạo kiểu tận: Các bác sĩ phẫu thuật kéo một đầu của đại tràng qua một lỗ trên thành bụng và khâu nó vào da.

2 loại hậu môn nhân tạo đại tràng. Nguồn ảnh: drnikhilagrawal.

Hậu môn nhân tạo hỗng tràng

Hậu môn nhân tạo hỗng tràng thường có một phần ruột nhô ra ngoài da ít nhất 2 cm và ở phần bên phải bụng.

Lỗ mở đường tiết niệu

Thuật ngữ này dùng để chỉ bất kỳ thủ thuật nào làm chuyển hướng dòng nước tiểu ra khỏi bàng quang. Nước tiểu đi từ thận xuống niệu quản, sau đó đến một phần của ruột non được gọi là ống dẫn hồi tràng. Các bác sĩ sử dụng một đoạn hồi tràng để tạo thành một ống dẫn nước tiểu ra bên ngoài.

Lỗ mở đường tiết niệu. Nguồn ảnh: ostomy

Phương pháp này có thể giúp bảo vệ bàng quang bị nhiễm trùng hoặc được chỉ định ở những bệnh nhân phẫu thuật cắt bỏ bàng quang.

Túi chữ J

Túi chữ J. Nguồn ảnh: crohnscolitisfoundation

Phương pháp tạo túi J để thay thế trực tràng và cung cấp một nơi lưu trữ phân trước khi đi vệ sinh 

Các bác sĩ chỉ định phẫu thuật này cho những bệnh nhân viêm loét đại tràng hoặc các bệnh di truyền như bệnh đa polyp có tính chất gia đình (FAP).

Sau phẫu thuật cắt túi J các bác sĩ có thể loại bỏ lỗ này để phân có thể thoát ra ngoài cơ thể qua hậu môn 

Quy trình

Các bác sĩ có thể làm hậu môn nhân tạo bằng nội soi hoặc phẫu thuật mở ổ bụng.

Phẫu thuật nội soi là một phẫu thuật ít xâm lấn. Các bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ trên bụng và đưa các dụng cụ vào để quan sát các tạng bên trong ổ bụng.

Phẫu thuật mở bụng sẽ rạch một đường lớn hơn trên thành bụng và các bác sĩ cũng sẽ đưa các dụng cụ phẫu thuật vào trong bụng. Có đến 16% trường hợp, bác sĩ thực hiện phẫu nội soi phải chuyển sang phương pháp mở bụng.

Một số bước làm hậu môn nhân tạo:

• Làm xẹp ruột để giảm nguy cơ chấn thương
• Rạch một đường ở đoạn ruột đã chọn
• Khâu đoạn ruột vào vị trí đã rạch trên thành bụng.

Các quy trình làm hậu môn nhân tạo được coi là những quy trình sống còn. Ước tính có khoảng 75% các ca phẫu thuật làm hậu môn nhân tạo là một phần của điều trị ung thư đại trực tràng.

Chăm sóc sau phẫu thuật

Người bệnh cần được hướng dẫn cách chăm sóc hậu môn nhân tạo sau phẫu thuật để ngăn ngừa các biến chứng và cho phép người bệnh nhận ra khi họ gặp các triệu chứng bất thường.

Cả trước và sau khi phẫu thuật, người bệnh cần gặp y tá để được hướng dẫn về cách chăm sóc hậu môn nhân tạo bao gồm cả cách thay túi.

Một số triệu chứng hậu phẫu bao gồm:

Mệt mỏi: Bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi về thể chất và tinh thần sau phẫu thuật. Đó là do cơ thể và cuộc sống của họ có những thay đổi lớn. 

Lái xe: Người bệnh có thể bắt đầu lái xe sau khi cảm thấy sức khỏe ổn định thường khoảng 6-8 tuần sau phẫu thuật.

Nâng đồ vật: Người bệnh không thể thực hiện bất kỳ công việc nặng nào khi đang có hậu môn nhân tạo do làm tăng nguy cơ thoát vị. Trong 8 tuần đầu sau phẫu thuật, người bệnh không nên nâng vật nặng hơn một cái ấm đầy nước.

Tắm: Người bệnh có thể tắm rửa bình thường. Tuy nhiên, các bác sĩ có thể khuyên bệnh nhân nên tắm vòi hoa sen hơn là tắm bồn khi vết thương vẫn đang lành. Sau đó, người bệnh có thể dán một miếng dán lên lỗ hậu môn nhân tạo để ngăn nước chảy vào đó gây nhiễm trùng.

Tập thể dục: Khi người bệnh đã hồi phục sau phẫu thuật, họ có thể bắt đầu tập thể dục theo lời khuyên của bác sĩ.

Chế độ ăn uống: Ngay sau khi phẫu thuật người bệnh chỉ nên ăn đồ lỏng. Sau đó, người bệnh có thể bắt đầu kết hợp thức ăn mềm để dễ tiêu hóa.

Các biến chứng

Tỷ lệ biến chứng sau phẫu thuật hậu môn nhân tạo cao hơn đối với những trường hợp phẫu thuật chấn thương hoặc cấp cứu, là 55%. Tỷ lệ biến chứng đối với các phẫu thuật có chuẩn bị là 37%.

Biến chứng thường gặp là nhiễm trùng. Các biến chứng tiềm ẩn khác như:

• Chảy máu
• Mất nước
• Rối loạn điện giải
• Tắc hậu môn nhân tạo
• Thoát vị thành bụng
• Biến chứng ở da

Cũng có những tác động xã hội đối với việc trải qua phẫu thuật hậu môn nhân tạo. Bệnh nhân phải đeo túi chứa phân. Điều này yêu cầu người bệnh phải lựa chọn quần áo phù hợp. Người bệnh có thể cảm thấy tự ti rằng người khác sẽ biết họ có túi hậu môn. Họ cũng không còn kiểm soát được việc đi vệ sinh. Phân có thể thoát ra ngoài qua lỗ hậu môn với tốc độ thay đổi tùy theo thời gian trong ngày, thức ăn và mức độ hoạt động của họ.

Nhiều người cảm thấy rất khó khăn trong việc điều chỉnh cuộc sống với túi hậu môn. Tuy nhiên, Hiệp hội phẫu thuật hậu môn nhân tạo Hoa Kỳ đã tạo ra một công cụ tìm nhóm hỗ trợ mà mọi người có thể tương tác với những người mang hậu môn nhân tạo khác. Điều này có thể giúp mọi người bày tỏ cảm xúc hoặc chia sẻ câu chuyện của bản thân.

Khoảng thời gian hồi phục

Người bệnh có thể mất khoảng 8 tuần để hồi phục hoàn toàn sau phẫu thuật làm hậu môn nhân tạo. Đôi khi, phẫu thuật hậu môn nhân tạo chỉ là tạm thời. Điều này có thể xảy ra ở những bệnh nhân mắc một số loại ung thư hoặc bệnh nhân chấn thương vùng bụng. Việc làm hậu môn nhân tạo tạm thời có thể cho phép cơ thể hồi phục đồng thời giảm nguy cơ rò dịch tiêu hóa vào ổ bụng.

Phẫu thuật đóng hậu môn nhân tạo thường diễn ra nhanh hơn so với phẫu thuật làm hậu môn nhân tạo. Tuy nhiên, có khoảng 19% trường hợp hậu môn nhân tạo tạm thời có thể trở thành vĩnh viễn, thường là do các biến chứng không lường trước được.

Tóm tắt

Phẫu thuật làm hậu môn nhân tạo có thể cứu sống bệnh nhân nhưng cũng có những nguy cơ nhất định.

Hướng dẫn chăm sóc hậu môn nhân tạo từ y tá và các chuyên gia khác có thể giúp người bệnh chăm sóc tốt bản thân sau phẫu thuật.

Sự quan tâm từ gia đình, bạn bè và các nhóm hỗ trợ có thể giúp người bệnh nhận được sự hỗ trợ tâm lý sau khi phẫu thuật tạo hậu môn.

Xem thêm:

• Những cách triệt lông hậu môn tốt nhất
• Chảy máu từ hậu môn: Dấu hiệu nhận biết và thời điểm cần đi khám
• Hẹp hậu môn: Nguyên nhân, cách điều trị và phòng bệnh
• Hậu môn nhân tạo: Phân loại, quy trình và chăm sóc
• Ung thư hậu môn: Nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị