Bài viết này thảo luận về các triệu chứng, cũng như chẩn đoán và các lựa chọn điều trị cho bệnh gan.
Bệnh gan là gì?
Bệnh gan mô tả một số tình trạng khác nhau làm tổn thương gan và dẫn đến giảm chức năng của gan. Có nhiều loại bệnh gan khác nhau, có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân như: virus, di truyền, ung thư…
Phương pháp điều trị có thể chữa khỏi một số bệnh ảnh hưởng đến gan và ngăn ngừa biến chứng suy gan gây đe dọa tính mạng bệnh nhân.
Bệnh gan có thể cấp tính hoặc mãn tính. Bệnh gan cấp tính xảy ra khi một nguyên nhân gì đó đột ngột làm tổn thương gan. Bệnh gan mãn tính xảy ra khi một tình trạng tiếp tục ảnh hưởng đến gan trong 6 tháng trở lên.
Các triệu chứng chung
Nước tiểu đậm màu, phân nhạt màu là triệu chứng chung của các bệnh gan (nguồn: kenzen.com)Bệnh gan cấp tính có thể có một số triệu chứng, bao gồm:
- Sốt
- Mệt mỏi hoặc suy nhược
- Vàng da và vàng mắt
- Nước tiểu đậm màu
- Phân nhạt màu
- Buồn nôn và ói mửa
- Đau ở dưới xương sườn bên phải
Trong một số trường hợp, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh gan, các triệu chứng này có thể đến đột ngột. Cũng có khoảng 50% người bị bệnh gan cấp tính sẽ không có triệu chứng.
Những người sống chung với bệnh gan mãn tính có thể không gặp bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi bệnh tiến triển trong nhiều năm.
Các triệu chứng viêm gan
Viêm gan là tình trạng tổn thương gan có sự hiện diện của các tế bào viêm do các nguyên nhân như nhiễm virus, vi khuẩn, nhiễm độc chất từ các loại rượu bia, thuốc, hóa chất độc hại…
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kì (CDC), các loại viêm gan virus phổ biến nhất là A, B và C.
CDC lưu ý rằng các triệu chứng của bệnh cấp tính có thể xảy ra trong khoảng thời gian từ 2 tuần đến 6 tháng. Các triệu chứng của bệnh viêm gan mãn tính có thể mất nhiều thập kỷ để biểu hiện. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Mệt mỏi
- Chán ăn
- Phân sáng màu
- Sốt
- Buồn nôn, nôn
- Vàng da
- Đau bụng
- Nước tiểu đậm màu
- Đau khớp
Tuy nhiên, một số người mắc viêm gan có thể không gặp bất kỳ triệu chứng nào.
Các triệu chứng bệnh gan nhiễm mỡ
Vàng da là triệu chứng thường gặp của các bệnh lý ở gan. (nguồn: dhawy.com)Bệnh gan nhiễm mỡ xảy ra khi chất béo tích tụ nhiều trong gan, và có thể làm suy giảm chức năng gan theo thời gian dẫn đến hỏng gan.
Cũng như các bệnh gan khác, bệnh gan nhiễm mỡ có thể không biểu hiện bất kỳ triệu chứng nào. Nhưng khi các triệu chứng xảy ra thì có thể bao gồm:
- Mệt mỏi, kiệt sức
- Ngứa kéo dài
- Giảm cân không giải thích được
- Vàng da
- Các mạch máu trông giống như mạng nhện trên da (dấu hiệu sao mạch)
Các triệu chứng bệnh lý di truyền
Có nhiều loại bệnh gan di truyền khác nhau, trong đó có nhiều loại không được biết đến nhiều. Theo Tổ chức Gan Hoa Kỳ, hai trong số những bệnh phổ biến nhất là thiếu alpha-1 antitrypsin và hội chứng Alagille.
Các triệu chứng của những bệnh lý này khác nhau nhưng có thể bao gồm:
- Mệt mỏi
- Có dịch trong ổ bụng, bụng to ra (cổ trướng)
- Kém ăn
- Kết quả xét nghiệm gan bất thường
- Vàng da
- Phù chân
- Phân lỏng, nhạt màu
- Tốc độ tăng trưởng kém trong 3 tháng đầu đời
- Ngứa da
Các triệu chứng tự miễn dịch
Có một số loại bệnh gan tự miễn, một trong những bệnh phổ biến nhất là viêm gan tự miễn. Bệnh này có thể gặp các triệu chứng như:
- Buồn nôn
- Mệt mỏi
- Tiêu chảy
- Ăn mất ngon
- Vàng da
Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng nghiêm trọng hơn có thể xuất hiện, có thể bao gồm mất chức năng não, phù chân và có dịch trong ổ bụng.
Các triệu chứng ung thư
Khi bệnh gan tiến triển có thể xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng hơn như có dịch trong ổ bụng làm bụng to ra. (nguồn: aminoco.com)Ung thư gan có chung một số triệu chứng với các bệnh gan khác. Nếu nhận thấy những triệu chứng này thì bạn nên đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt. Chẩn đoán sớm có thể tăng khả năng điều trị thành công.
Các triệu chứng phổ biến của ung thư gan bao gồm:
- Ăn mất ngon
- Giảm cân không rõ nguyên nhân
- Gan to
- Lách to
- Cảm thấy no sau bữa ăn nhỏ hoặc bữa ăn nhẹ
- Buồn nôn, nôn mửa
- Đau bụng
- Ngứa
- Có dịch ổ bung
- Vàng da
Các triệu chứng xơ gan
Theo thời gian, các triệu chứng cảu xơ gan có thể trở nên nghiêm trọng hơn, như vàng da, dễ bị bầm tím hoặc chảy máu, ngứa da. (nguồn: health.clevelandclinic.org)Xơ gan xảy ra khi gan bị sẹo và tổn thương vĩnh viễn, thường do các bệnh lý khác tiến triển nên, chẳng hạn như viêm gan hoặc bệnh gan liên quan đến rượu. Xơ gan có thể gây ra một số triệu chứng sớm, bao gồm:
- Khó chịu hoặc đau ở phía trên bên phải của bụng
- Kém ăn
- Cảm thấy mệt mỏi hoặc yếu ớt
- Buồn nôn, nôn mửa
- Giảm cân không rõ nguyên nhân
Theo thời gian, các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn, bao gồm:
- Vàng da
- Dễ bị bầm tím hoặc chảy máu
- Suy giảm nhận thức
- Ngứa da nghiêm trọng
- Phù ở cẳng chân, mắt cá chân hoặc bàn chân
- Có dịch ổ bụng (cổ trướng)
- Nước tiểu đậm màu
Các triệu chứng suy gan
Suy gan là tình trạng đe dọa đến tính mạng và cần được điều trị chăm sóc đặc biệt.(nguồn: myamericannurse.com)
Suy gan xảy ra khi gan hoạt động chậm lại hoặc ngừng hoạt động bình thường. Tình trạng này đe dọa đến tính mạng và cần được điều trị chăm sóc đặc biệt.
Các triệu chứng ban đầu có thể nhẹ và tăng dần khi tình trạng xấu đi. Một số triệu chứng ban đầu phổ biến bao gồm:
- Mệt mỏi
- Buồn nôn
- Ăn mất ngon
- Tiêu chảy
Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng có thể trở nên tồi tệ hơn, bao gồm:
- Nhầm lẫn hoặc mất phương hướng
- Buồn ngủ cực độ, khó đánh thức hoặc ngủ lịm
- Hôn mê
Suy gan có thể gây tử vong.
Các yếu tố nguy cơ
Béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh về gan và nhiều bệnh khác. (nguồn: eatthis.com)Có một số yếu tố nguy cơ tiềm ẩn đối với bệnh gan, bao gồm:
- Uống quá nhiều rượu, làm tăng nguy cơ xơ gan hoặc ung thư gan
- Mắc bệnh tiểu đường
- Béo phì
- Cholesterol cao
- Có tiền sử bệnh gan, chẳng hạn như viêm gan B hoặc C, cả hai đều làm tăng nguy cơ ung thư gan
- Sử dụng chế phẩm bổ sung có hại
- Tiếp xúc với các chất độc từ môi trường, chẳng hạn như các sản phẩm tẩy rửa gia dụng hoặc phân bón, thuốc trừ sâu trên trái cây và rau quả
Chẩn đoán
Bác sĩ sẽ yêu cầu một số xét nghiệm chức năng gan phổ biến để chẩn đoán bệnh (nguồn: mydr.com.au)
Nếu nghi ngờ rằng mình bị bệnh hoặc tổn thương gan, bạn nên đặt lịch hẹn với bác sĩ.
Bác sĩ có thể sẽ hỏi bạn về các triệu chứng cũng như tiền sử bệnh và sẽ tiến hành khám sức khỏe. Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm phổ biến để chẩn đoán bệnh bao gồm:
- Alpha-fetoprotein
- Axit lactic dehydrogenase
- 5'-nucleotidase
- Kháng thể kháng ty thể
- Aspartate transaminase (AST)
- Gamma-glutamyl transpeptidase
- Albumin
- Bilirubin
- Phosphatase kiềm
- Thời gian prothrombin (PTT)
- Aminotransferase (transaminase)
- Alanin transaminase (ALT)
Điều trị
Phương pháp điều trị tốt nhất cho bệnh gan sẽ phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm loại bệnh, tuổi của người bệnh và các bệnh lý khác. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giúp giảm bớt các triệu chứng hoặc điều trị trực tiếp nguyên nhân gây bệnh.
Nếu một người được chẩn đoán ung thư gan thì có khả năng cần các phương pháp điều trị ung thư khác nhau để loại bỏ hoặc chống lại căn bệnh này. Trong một số trường hợp suy gan, bác sĩ có thể cứu được một phần của gan. Nhưng nếu phương án này không phải khả thi, có thể người bệnh sẽ phải phẫu thuật ghép gan.
Tiên lượng
Kết quả điều trị đối với những người mắc bệnh gan sẽ khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi, sức khỏe tổng thể, mức độ nghiêm trọng của bệnh và hiệu quả điều trị.
Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ về các phương pháp điều trị. Bác sĩ có thể giải thích liệu phương pháp điều trị có khả năng chữa khỏi bệnh hay không hoặc có những cách nào để kiểm soát bệnh tốt hơn không. Bác sĩ nên cung cấp cho người bệnh một khái niệm về mức độ họ có thể đáp ứng với điều trị như thế nào.
Kết luận
Bệnh gan được dùng để chỉ các bệnh khác nhau làm tổn thương gan và dẫn đến giảm chức năng của gan. Một người có thể không gặp bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi họ đã sống chung với bệnh trong nhiều năm.
Điều quan trọng là phải trao đổi với bác sĩ về bất kỳ triệu chứng nào có thể cho thấy gan có vấn đề. Nhiều loại bệnh gan gây ra các triệu chứng giống nhau, vì vậy bác sĩ có thể cần chỉ định các xét nghiệm để giúp chẩn đoán xác định và đưa ra các phương pháp điều trị tốt nhất.
Xem thêm:
- Cấu trúc và chức năng của gan. Các bệnh lý thường gặp, cách phòng ngừa
- Xét nghiệm chức năng gan gồm những gì? Kết quả và tầm quan trọng
- Những sự thật về thuốc giải độc gan
- Nguyên nhân gây ngứa trong bệnh gan và cách điều trị
- Bệnh não gan: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị và tiên lượng
