Huyết áp tâm thu là áp lực trong động mạch trong quá trình co cơ tim. Huyết áp tâm trương là áp lực trong động mạch khi cơ tim giãn. Cả hai giá trị đều quan trọng trong việc xác định tình trạng sức khỏe tim mạch.
Những con số lớn hơn phạm vi lý tưởng cho thấy tim của bạn đang làm việc quá sức để bơm máu đến phần còn lại của cơ thể.
Huyết áp như nào là bình thường?
Đối với người trưởng thành khỏe mạnh, huyết áp tâm thu từ 90 đến dưới 120 và huyết áp tâm trương từ 60 đến dưới 80. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) coi huyết áp trong phạm vi bình thường khi cả huyết áp tâm thu và tâm trương đều nằm trong phạm vi này.
Các chỉ số huyết áp được biểu thị bằng milimet thủy ngân. Đơn vị này được viết tắt là mm Hg. Chỉ số tối ưu sẽ là huyết áp dưới 120/80 mmHg và trên 90/60 mmHg ở người lớn.
(nguồn: https://20fd661yccar325znz1e9bdl-wpengine.netdna-ssl.com/)Nếu bạn trong giới hạn tối ưu này thì không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, bạn nên duy trì một lối sống lành mạnh và cân nặng hợp lý để giúp ngăn ngừa bệnh tăng huyết áp. Tập thể dục thường xuyên và ăn uống lành mạnh cũng có thể hữu ích. Bạn cần phải quan tâm nhiều hơn đến lối sống của mình nếu tiền sử gia đình có người tăng huyết áp.
Tăng huyết áp
Huyết áp(tâm thu hoặc tâm trương) cao hơn 120/80 mmHg là một dấu hiệu báo động cho bệnh tăng huyết áp. Khi đó, bạn nên thay đổi lối sống và các thói quen để làm chậm quá trình tiến triển thành bệnh tăng huyết áp.
Phân độ tăng huyết áp:
( nguồn: https://www.heart.org/en/health-topics/ )- Tiền tăng huyết áp
Đó là khi huyết áp tâm thu từ 120 đến 129 mmHg và huyết áp tâm trương nhỏ hơn 80 m Hg,.
Theo tiêu chuẩn của AHA( hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ), giá trị này chưa phải là bệnh tăng huyết áp, mà là tiền tăng huyết áp. Tiền tăng huyết áp có cơ hội chuyển thành tăng huyết áp thực sự, khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ cao hơn.
Tiền tăng huyết áp chưa cần điều trị thuốc. Nhưng đây là lúc bạn nên thay đổi lối sống lành mạnh hơn. Một chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục thường xuyên có thể giúp giảm huyết áp của bạn về mức khỏe mạnh và giúp ngăn ngừa tiền tăng huyết áp phát triển thành tăng huyết áp chính thức.
- Tăng huyết áp: độ 1
Thông thường, bạn sẽ được chẩn đoán mắc bệnh tăng huyết áp nếu huyết áp tâm thu từ 130 đến 139 mm Hg, hoặc nếu huyết áp tâm trương từ 80 đến 89 mm Hg. Đây được coi là tăng huyết áp giai đoạn 1.
Tuy nhiên, AHA lưu ý rằng nếu bạn chỉ có một lần có giá trị huyết áp cao, bạn có thể không thực sự bị tăng huyết áp. Chẩn đoán xác định tăng huyết áp ở bất kỳ giai đoạn nào là giá trị trung bình trong một thời gian. Vì huyết áp có thể tăng lên sau khi bạn hoạt động mạnh, sử dụng chất kích thích như cafe, thuốc lá,... nên cần theo dõi nhiều lần để giảm sai số( tăng huyết áp giả tạo).
Bác sĩ có thể giúp bạn đo và theo dõi huyết áp để xác nhận xem nó có quá cao hay không. Bạn có thể cần bắt đầu dùng thuốc nếu huyết áp của bạn không cải thiện sau 1 tháng tuân theo lối sống lành mạnh, đặc biệt nếu bạn đã có nguy cơ cao mắc bệnh tim. Nếu bạn có nguy cơ mắc bệnh thấp hơn, bác sĩ có thể theo dõi trong vòng 3 đến 6 tháng sau khi bạn áp dụng các thói quen sinh hoạt lành mạnh.
Trong trường hợp từ 65 tuổi trở lên và khỏe mạnh, bác sĩ có thể sẽ đề nghị điều trị và thay đổi lối sống khi huyết áp tâm thu lớn hơn 130 mm Hg. Việc điều trị cho người cao tuổi từ 65 tuổi trở lên có các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nên được thực hiện theo từng trường hợp cụ thể.
Điều trị tăng huyết áp ở người lớn tuổi giúp làm giảm các vấn đề về trí nhớ và chứng sa sút trí tuệ .
- Tăng huyết áp: độ 2
Tăng huyết áp độ 2 cho thấy tình trạng nghiêm trọng hơn. Nếu huyết áp tâm thu từ 140 mmHg trở lên, hoặc huyết áp tâm trương từ 90 mmHg trở lên, thì đó được coi là tăng huyết áp độ 2.
Ở mức độ này, bác sĩ sẽ kê đơn một hoặc nhiều loại thuốc để kiểm soát huyết áp. Nhưng bạn không nên chỉ dựa vào thuốc để điều trị bệnh. Việc thay đổi lối sống lành mạnh hơn là việc nên làm ở bất kỳ thời điểm nào của bệnh.
Một số loại thuốc điều trị tăng huyết áp:
- Thuốc ức chế men chuyển để ngăn chặn các chất làm co thắt mạch máu
- Thuốc chẹn alpha được sử dụng để làm giãn động mạch
- Thuốc chẹn beta để giảm nhịp tim và chặn các chất làm co thắt mạch máu
- Thuốc chẹn kênh canxi để làm giãn mạch máu và giảm công việc của tim
- Thuốc lợi tiểu để giảm lượng chất lỏng trong cơ thể, bao gồm cả các mạch máu của bạn
losartan, thuốc ức chế thụ thể, một loại thuốc phổ biến điều trị THA (nguồn:https://static.straitstimes.com.sg/)- Trường hợp cấp cứu:
Huyết áp trên 180/120 mm Hg cho thấy một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Theo AHA, trường hợp này gọi là tăng huyết áp khẩn cấp. Huyết áp trong khoảng này cần được điều trị ngay cả khi không có các triệu chứng nào khác kèm theo.
Bệnh nhân cần được điều trị cấp cứu nếu huyết áp trong phạm vi này, nếu kèm theo các triệu chứng tổn thương cơ quan đích( tim , mắt, não, thận,...) như:
- Tức ngực
- Khó thở
- Nhìn mờ
- Các triệu chứng của đột quỵ, chẳng hạn như tê liệt hoặc yếu tứ chi, liệt mặt
- Đái máu
- Chóng mặt, đau đầu
Tuy nhiên, đôi khi huyết áp cao có thể xảy ra tạm thời và sau đó nó sẽ trở lại bình thường. Nếu huyết áp của bạn đo ở mức này, bác sĩ có thể sẽ đo lại lần nữa sau khoảng 15 phút. Nếu cả 2 lần đều cao, bệnh nhân sẽ cần điều trị càng sớm càng tốt hoặc ngay lập tức tùy thuộc vào việc có triệu chứng tổn thương cơ quan đích nào kèm theo hay không.
Phòng bệnh
Ngay cả khi huyết áp ở ngưỡng an toàn, bạn vẫn nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa để duy trì huyết áp ở mức bình thường. Điều này có thể giúp bạn giảm nguy cơ tiến triển thành bệnh tăng huyết áp, các bệnh tim mạch khác và đột quỵ trong tương lai.
Khi bạn già đi, việc phòng bệnh càng trở nên quan trọng hơn. Huyết áp tâm thu có xu hướng tăng lên khi lớn tuổi (trên 50 tuổi). Các bệnh lý khác, chẳng hạn như bệnh đái tháo đường và bệnh thận , có thể làm bệnh tăng huyết áp nghiêm trọng hơn. Bạn cần đi khám định kỳ và trao đổi với bác sỹ cả về các bệnh lý khác để được chăm sóc sức khỏe một cách toàn diện.
Các biện pháp phòng ngừa sau đây có thể giúp làm chậm quá trình tăng huyết áp:
Một số biện pháp thay đổi lối sống để hạn chế THA (nguồn:https://healthy-ojas.com/)- Ăn nhạt
Ăn nhiều muối có thể làm tăng huyết áp. Người lớn nên ăn không quá 2.300mg muối một ngày. Còn đối với bệnh nhân tăng huyết áp có thể cần giới hạn lượng muối của họ ở mức 1.500 mg mỗi ngày.
Tập chế độ ăn nhạt. Bạn cũng nên hạn chế thực phẩm đóng gói hay thức ăn nhanh, vì ngoài lượng muối tương đối lớn, nó còn có nhiều chất béo không tốt cho sức khỏe, đặc biệt là sức khỏe tim mạch của bạn.
- Giảm lượng caffeine
(nguồn:http://exson.com.vn) Nên hạn chế các chất kích thích thần kinh, như cafein. Đối với người thường xuyên dùng, cafe có thể không ảnh hưởng nhiều tới huyết áp, song đối với những người ít khi sử dụng, cafe có thể gây nên một cơn tăng huyết áp khẩn cấp. Bạn nên trao đổi với bác sỹ tim mạch của bản thân để xác định được ngưỡng sử dụng an toàn cho mình.
- Tập thể dục
Tập thể dục thường xuyên hơn là chìa khóa để duy trì huyết áp khỏe mạnh. Tốt hơn là bạn nên tập thể dục 30 phút hàng ngày thay vì tập nhiều hơn vào chỉ một ngày trong tuần. Bạn cũng có thể tập yoga nhẹ nhàng để duy trì sức khỏe.
- Duy trì cân nặng hợp lý
Nếu bạn đã ở mức cân nặng hợp lý, hãy duy trì nó hoặc giảm cân nếu cần thiết. Cân nặng ( các bác sỹ thường theo dõi chỉ số vòng bụng và BMI) ảnh hưởng rất nhiều tới chỉ số huyết áp của bạn.
- Giảm căng thẳng
Nên giữ tâm lý của bản thân luôn nhẹ nhàng, tránh các căng thẳng hay stress nặng nề. Bạn có thể tập thể dục, nuôi thú cưng hoặc giao lưu gặp gỡ bạn bè để giải tỏa căng thẳng, tránh tăng huyết áp.
- Giảm uống rượu và bỏ hút thuốc
Rượu rất có hại cho sức khỏe. Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, bác sỹ có thể khuyên bạn hạn chế hoặc bỏ rượu.
Thuốc lá ảnh hưởng vô cùng xấu tới sức khỏe tim mạch. Khói thuốc có thể làm xơ cứng thành mạch làm tăng huyết áp. Vì vậy, dù bạn vẫn còn đang khỏe mạnh, bạn vẫn nên bỏ thuốc lá ngay từ bây giờ.
Huyết áp quá thấp
Huyết áp thấp được biết đến là tình trạng hạ huyết áp . Ở người lớn, huyết áp từ 90/60 mm Hg trở xuống thường được coi là hạ huyết áp. Điều này có thể nguy hiểm vì huyết áp quá thấp không cung cấp đủ oxy cho cơ thể và tim.
Một số nguyên nhân tiềm ẩn của hạ huyết áp có thể bao gồm:
- Bệnh tim mạch
- Mất nước
- Thai kỳ
- Mất máu
- Nhiễm trùng nặng ( nhiễm trùng huyết )
- Sốc phản vệ
- Suy dinh dưỡng
- Rối loạn nội tiết
- Một số loại thuốc
Tụt huyết áp thường đi kèm với choáng váng hoặc chóng mặt. Hãy đi khám để các bác sỹ chẩn đoán nguyên nhân gây ra huyết áp thấp và tìm ra phương pháp điều trị phù hợp.
Giữ huyết áp của bạn ở mức bình thường là rất quan trọng trong việc ngăn ngừa các biến chứng, chẳng hạn như bệnh tim và đột quỵ. Sự kết hợp giữa thói quen sống lành mạnh và thuốc có thể giúp giảm huyết áp. Nếu bạn thừa cân, việc giảm cân cũng rất quan trọng để duy trì chỉ số huyết áp an toàn.
Hãy nhớ rằng một lần đo huyết áp không có nhiều ý nghĩa đánh giá sức khỏe của bạn. Chỉ số huyết áp trung bình được thực hiện theo thời gian là chính xác nhất. Đó là lý do tại sao bạn nên tự đo huyết áp thường xuyên bởi chính bạn là người hiểu cơ thể của mình nhất và tự theo dõi huyết áp của bản thân tốt nhất.
