Bệnh tim bẩm sinh, có tên gọi khác là dị tật tim bẩm sinh, là một bất thường về tim xuất hiện ngay từ khi mới sinh. Bệnh có thể ảnh hưởng đến:
- Thành tim
- Van tim
- Mạch máu
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, hiện nay có khoảng 1 triệu người lớn và 1 triệu trẻ em ở Mỹ đang mắc dị tật tim bẩm sinh. Các phương pháp điều trị, chăm sóc đã được cải thiện đáng kể trong vài thập kỷ qua, vì vậy gần như tất cả trẻ em bị dị tật tim đều không tử vong. Một số bệnh nhân cần được chăm sóc liên tục vì khuyết tật tim trong suốt cuộc đời. Tuy nhiên, nhiều người vẫn có cuộc sống sinh hoạt bình thường.
Phân loại bệnh dị tật bẩm sinh
Có nhiều dạng dị tật tim bẩm sinh khác nhau, tuy nhiên chúng có thể được chia thành ba loại chính:
- Dị tật van tim: các van bên trong tim dẫn dòng máu có thể đóng lại hoặc bị rò rỉ. Điều này cản trở khả năng bơm máu chính xác của tim.
- Khuyết tật về thành tim: các thành tự nhiên phân cách hai bên trái và phải; các ngăn trên và dưới của tim có thể không phát triển một cách chính xác, khiến máu trở lại tim hoặc tích tụ ở sai vị trí. Khiếm khuyết gây áp lực khiến tim phải làm việc nhiều hơn, có thể dẫn đến huyết áp cao.
- Khuyết tật về mạch máu: các động mạch và tĩnh mạch đưa máu đến tim và trở lại cơ thể có thể hoạt động không chính xác. Điều này có thể làm giảm hoặc tắc nghẽn lưu lượng máu, dẫn đến các biến chứng sức khỏe.
Bệnh tim bẩm sinh tím tái và bệnh tim bẩm sinh không tím tái
Bệnh tim bẩm sinh tím tái. Nguồn: https://www.healthline.com/ Nhiều bác sĩ phân loại bệnh tim bẩm sinh là bệnh tim bẩm sinh tím tái và bệnh tim bẩm sinh không tím tái. Điểm giống nhau của cả hai loại là tim không bơm máu hiệu quả như bình thường. Sự khác biệt chính là bệnh tim bẩm sinh tím tái lượng oxy trong máu thấp và bệnh tim bẩm sinh không tím tái thì không. Trẻ sơ sinh bị giảm nồng độ oxy có thể bị khó thở và da có màu hơi xanh. Trẻ sơ sinh có đủ oxy trong máu không có các triệu chứng này nhưng trẻ vẫn có thể gặp các biến chứng sau này chẳng hạn như huyết áp cao
Các triệu chứng của bệnh tim bẩm sinh là gì?
Khó khăn khi ăn cũng có thể là triệu chứng của bệnh tim bẩm sinh. Nguồn: https://sg.theasianparent.com/
Dị tật tim bẩm sinh thường được phát hiện khi siêu âm thai. Ví dụ: nếu nghe thấy nhịp tim bất thường, bác sĩ có thể kiểm tra thêm bằng cách thực hiện một số xét nghiệm bao gồm siêu âm tim, chụp X-quang phổi hoặc chụp MRI. Nếu phát hiện ra bất thường, bác sĩ sẽ phối hợp với các bác sĩ chuyên khoa trong quá trình sinh nở.
Trong một số trường hợp, các triệu chứng của dị tật tim bẩm sinh có thể xuất hiện sau khi sinh một thời gian. Trẻ sơ sinh bị dị tật tim có thể gặp phải:
- Môi, da, ngón tay và ngón chân hơi xanh.
- Khó thở hoặc gặp vấn đề khi thở.
- Khó khăn khi ăn.
- Cân nặng khi sinh thấp.
- Tức ngực.
- Chậm phát triển.
Trong một số trường hợp khác, các triệu chứng của dị tật tim bẩm sinh có thể xuất hiện sau khi sinh nhiều năm. Các triệu chứng xuất hiện có thể bao gồm:
- Nhịp tim bất thường
- Chóng mặt
- Khó thở
- Ngất xỉu
- Sưng tấy
- Mệt mỏi
Chóng mặt là triệu chứng của dị tật tim bẩm sinh ở người trưởng thành.
Nguồn: https://www.regionalneurological.com/
Nguyên nhân gây bệnh tim bẩm sinh
Phụ nữ mang thai cần thường xuyên theo dõi và kiểm soát đường huyết. Nguồn: https://www.sciencenews.org/
Bệnh tim bẩm sinh xảy ra do bất thường cấu trúc tim phát triển từ sớm. Dị tật thường cản trở dòng chảy bình thường của máu qua tim, có thể ảnh hưởng đến hô hấp. Mặc dù các nhà nghiên cứu chưa thể chắc chắn chính xác lý do tại sao tim phát triển bất thường, các giả thiết đặt ra một số nguyên nhân gồm:
- Dị tật tim di truyền.
- Dùng một số loại thuốc trong thời kỳ mang thai khiến trẻ có nguy cơ bị dị tật tim cao hơn.
- Sử dụng rượu hoặc ma túy trong khi mang thai có thể làm tăng nguy cơ bị khuyết tật tim ở trẻ.
- Những bà mẹ bị nhiễm virus trong ba tháng đầu của thai kỳ có nhiều khả năng sinh con bị dị tật tim.
- Tăng lượng đường trong máu, ví dụ như bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ nhỏ.
Điều trị bệnh tim bẩm sinh
Phương pháp điều trị dị tật tim bẩm sinh tùy thuộc vào loại và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Một số trẻ bị dị tật tim nhẹ sẽ tự khỏi theo thời gian. Những người khác có thể có các khiếm khuyết nghiêm trọng cần được điều trị. Có thể điều trị bằng các phương pháp sau:
Thuốc
Nhiều loại thuốc có thể giúp tim hoạt động hiệu quả hơn. Một số loại cũng có thể được sử dụng để ngăn hình thành cục máu đông hoặc kiểm soát nhịp tim không đều.
Cấy ghép thiết bị hỗ trợ tim
Thiết bị hỗ trợ nhịp tim. Nguồn: https://www.myamericannurse.com/
Một số biến chứng liên quan đến dị tật tim bẩm sinh có thể được ngăn ngừa bằng việc sử dụng một số thiết bị gồm máy tạo nhịp tim và máy khử rung tim cấy ghép (ICD). Máy tạo nhịp tim có thể giúp điều chỉnh nhịp tim bất thường và ICD có thể điều chỉnh nhịp tim không đều.
Đặt ống thông
Kỹ thuật đặt ống thông cho phép các bác sĩ điều trị một số dị tật tim bẩm sinh mà không cần phẫu thuật mở lồng ngực và tim. Trong các thủ thuật này, bác sĩ sẽ đưa một ống mỏng vào tĩnh mạch từ chân và dẫn lên tim. Khi ống thông đã vào đúng vị trí, bác sĩ sẽ sử dụng các dụng cụ nhỏ luồn qua ống thông để chỉnh sửa khuyết điểm.
Phẫu thuật tim
Loại phẫu thuật này có thể cần thiết nếu các thủ thuật đặt ống thông không đủ để điều trị dị tật tim bẩm sinh. Bác sĩ phẫu thuật có thể thực hiện phẫu thuật tim để đóng các lỗ trong tim, sửa van tim hoặc mở rộng mạch máu.
Cấy ghép tim
Trong một số ít trường hợp dị tật tim bẩm sinh quá phức tạp không thể sửa chữa được, có thể cần phải ghép tim. Trong quy trình này tim của đứa trẻ được thay thế bằng tim khỏe mạnh từ một người hiến tặng.
Bệnh tim bẩm sinh ở người lớn
Tùy thuộc vào mức độ bệnh, chẩn đoán và điều trị có thể bắt đầu ngay sau khi sinh, khi còn nhỏ hoặc khi trưởng thành. Một số dị tật không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi trẻ trưởng thành, do đó, việc chẩn đoán và điều trị có thể bị trì hoãn. Các triệu chứng của dị tật tim bẩm sinh mới được phát hiện có thể bao gồm:
- Khó thở
- Tức ngực
- Giảm khả năng tập thể dục
- Dễ mệt mỏi
Phương pháp điều trị bệnh tim bẩm sinh ở người lớn có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của dị tật tim. Một số người có thể chỉ cần theo dõi chặt chẽ tình trạng bệnh, tuy nhiên, có những bệnh nhân cần sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật.
Trong một số trường hợp, những bất thường có thể đã được điều trị trong thời thơ ấu có thể lại xuất hiện vấn đề khi trưởng thành. Việc điều trị ban đầu không còn hiệu quả hoặc bệnh trở nên trầm trọng hơn. Mô sẹo phát triển xung quanh vị trí đã điều trị cũng có thể gây ra một số vấn đề chẳng hạn như rối loạn nhịp tim.
Bất kể tình trạng của bạn như thế nào, bạn đều nên đến thăm khám bác sĩ để có thể theo dõi và điều trị kịp thời. Điều trị có thể không chữa khỏi hoàn toàn tình trạng bệnh, tuy nhiên có thể giúp bạn duy trì cuộc sống sinh hoạt hằng ngày. Cũng như giảm nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như nhiễm trùng tim, suy tim và đột quỵ.
Phòng ngừa
Cần phòng ngừa tim bẩm sinh từ rất sớm. Nguồn: https://www.uchicagomedicine.org/
Phụ nữ đang mang thai hoặc chuẩn bị có thai có thể thực hiện một số biện pháp phòng ngừa nhất định để giảm nguy cơ sinh con bị dị tật tim bẩm sinh:
- Nếu bạn đang chuẩn bị mang thai, hãy tham khảo bác sĩ về bất kỳ loại thuốc kê đơn hoặc không kê đơn nào bạn đang dùng.
- Nếu bạn bị tiểu đường, cần kiểm soát lượng đường trong máu trước khi mang thai. Bạn cần thường xuyên liên lạc với bác sĩ để kiểm soát bệnh trong quá trình mang thai.
- Nếu bạn chưa tiêm vắc xin phòng bệnh rubella hoặc bệnh sởi Đức, hãy tránh tiếp xúc và tìm hiểu cách ngăn ngừa bệnh.
- Nếu bạn có tiền sử gia đình bị dị tật tim bẩm sinh, hãy liên hệ với bác sĩ để sàng lọc di truyền. Một số gen nhất định có thể gây các bệnh bất thường tim.
- Tránh uống rượu và sử dụng ma túy khi mang thai.
