Các triệu chứng có thể xuất hiện nhanh chóng hoặc mất nhiều năm để phát triển. Không có phương pháp chữa trị nào dứt điểm. Thuốc có thể làm chậm quá trình hình thành sẹo và giúp bảo tồn chức năng phổi. Liệu pháp oxy và duy trì hoạt động có thể làm giảm các triệu chứng.
Tổng Quan
Bệnh xơ phổi là gì?
Xơ phổi là một nhóm các bệnh phổi nghiêm trọng ảnh hưởng đến hệ hô hấp. Sẹo do xơ phổi sẽ dần làm dày mô phổi. Nó tác động đến mô liên kết trong phổi và các phế nang.
Các tổn thương phổi dần trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Các mô phổi cứng, không giãn nở như bình thường, khiến bạn khó thở hơn. Xơ phổi có thể gây ra khó thở khi bạn làm những công việc thường ngày.
Phế nang là gì?
Các phế nang là những túi khí nhỏ, mỏng trong phổi của bạn. Chúng giúp đưa oxy vào máu khi bạn hít vào.
Trong bệnh xơ phổi, thành mỏng của các phế nang này bắt đầu có sẹo và dày lên. Khi điều đó xảy ra, các phế nang sẽ khó thực hiện công việc của chúng, dẫn tới không đưa được oxy đến phần còn lại của cơ thể.
Xơ phổi có phải là bệnh giai đoạn cuối không?
Có, các bác sĩ thường coi bệnh xơ phổi là một căn bệnh giai đoạn cuối. Xơ phổi là một bệnh tiến triển (nặng dần theo thời gian). Nó không có cách chữa trị và cuối cùng dẫn đến tử vong.
Nhiều yếu tố quyết định người bệnh xơ phổi có thể sống được bao lâu và sống tốt như thế nào. Bệnh có thể trở nên tồi tệ hơn nhanh chóng (trong vài tháng) hoặc rất chậm (trong nhiều năm). Các loại thuốc mới hơn có thể giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh.
Xơ phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có giống nhau không?
Không, bệnh xơ phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) không giống nhau. Tuy nhiên, chúng giống nhau ở một số khía cạnh. Xơ phổi và COPD đều là những bệnh phổi trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Cả hai điều kiện đều có thể gây khó thở.
Nhưng những tình trạng này ảnh hưởng đến phổi của bạn theo cách khác nhau:
- Xơ phổi: Xơ phổi được phân loại là bệnh phổi kẽ. Mô kẽ gồm các tế bào tạo nên khoảng trống giữa các mạch máu và các cấu trúc khác bên trong phổi. Xơ phổi làm tổn thương các tế bào này. Đó là một căn bệnh hiếm gặp.
- COPD: COPD là một loại bệnh phổi phổ biến hơn. Các bệnh như khí phế thũng và viêm phế quản mãn tính là các loại COPD. Trong COPD, mô phổi bị tổn thương, phế nang bị phá hủy và đường thở có thể bị kích thích và viêm.
Bệnh xơ phổi vô căn là gì?
Vô căn là thuật ngữ mà các chuyên gia sử dụng khi họ không thể xác định được nguyên nhân đã gây ra tình trạng này. Xơ phổi vô căn là loại bệnh phổi kẽ phổ biến nhất.
Triệu chứng và nguyên nhân
Nguyên nhân nào gây ra bệnh xơ phổi?
Nhiều nguyên nhân (như hút thuốc) có thể dẫn đến xơ phổi. Thông thường, nguyên nhân vẫn chưa được xác định rõ (xơ phổi vô căn). Một số loại xơ phổi có thể có tính di truyền.
Ai có nhiều khả năng bị xơ phổi?
Một số yếu tố nguy cơ nhất định, như hút thuốc, có thể khiến bạn có nhiều khả năng bị xơ phổi. Nhưng ngay cả khi có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ không có nghĩa là bạn chắc chắn sẽ mắc bệnh vào một thời điểm nào đó.
Các yếu tố nguy cơ khác của xơ phổi bao gồm:
- Người lớn tuổi: Hầu hết những người bị xơ phổi sẽ phát triển bệnh này vào nửa sau của cuộc đời, trong độ tuổi từ 50 đến 70.
- Giới nam: Xơ phổi ảnh hưởng đến nam giới nhiều hơn nữ giới. Tuy nhiên, tỉ lệ phụ nữ mắc bệnh đã tăng lên trong những năm gần đây.
- Hút thuốc: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ bị xơ phổi.
- Làm việc ở môi trường bụi hoặc khói: Thường xuyên hít thở hóa chất hoặc chất độc hại có thể gây hại cho phổi.
- Các tình trạng y tế khác: Trong một số trường hợp, một tình trạng y tế khác (chẳng hạn như bệnh tự miễn dịch, viêm khớp dạng thấp hoặc nhiễm virus) dẫn đến xơ phổi.
- Các yếu tố khác: Tiếp xúc với bức xạ, chẳng hạn như xạ trị để điều trị ung thư, có thể làm tổn thương mô phổi. Ngoài ra một số loại thuốc cũng có thể tác động tới mô phổi, bao gồm cả hóa trị liệu và một số loại thuốc tim.
Bệnh xơ phổi có di truyền không?
Các chuyên gia y tế tin rằng người bệnh có thể di truyền căn bệnh này thông qua các gen di truyền trong gia đình. Tuy nhiên, chứng xơ phổi di truyền là rất hiếm. Các nhà nghiên cứu vẫn còn nhiều điều để tìm hiểu về cách thức và những gen có thể gây ra xơ phổi.
Các triệu chứng của bệnh xơ phổi là gì?
Xơ phổi tác động tới mỗi người bệnh theo cách không giống nhau. Nhiều bệnh lý phổ biến, dễ điều trị có thể gây ra các triệu chứng tương tự. Đôi khi những triệu chứng này là dấu hiệu của cảm lạnh thông thường hoặc nhiễm trùng đường hô hấp trên.
Nguồn ảnh pulmonaryfibrosismd.com
Các triệu chứng xơ phổi bao gồm:
- Thở gấp, ngắn, nông.
- Ho khan dai dẳng.
- Mệt mỏi (cực kỳ mệt mỏi, bất kể người bệnh ngủ bao nhiêu).
- Khó thở, đặc biệt là trong hoặc ngay sau khi tập thể dục.
- Giảm cân không rõ nguyên nhân.
Khi bệnh tiến triển, một số người bệnh gặp phải:
- Đầu ngón tay hoặc ngón chân biến dạng, chẳng hạn như rộng hơn hoặc tròn hơn (ngón tay rùi trống)
- Tím tái, da hơi xanh (ở người da trắng) hoặc da xám hoặc trắng quanh miệng hoặc mắt (ở người da sẫm) do có quá ít oxy trong máu.
Bệnh xơ phổi gây cảm giác như thế nào?
Sẹo phổi do xơ phổi gây khó thở. Người bệnh có thể cảm thấy như không thể thở được hoặc phải thở sâu.
Chẩn Đoán Và Xét Nghiệm
Xơ phổi được chẩn đoán như thế nào?
Bác sĩ sẽ hỏi bạn về tiền sử bệnh. Người bệnh cũng sẽ được khám sức khỏe để đánh giá cẩn thận các triệu chứng. Họ có thể sử dụng ống nghe để nghe phổi, phát hiện những âm thanh bất thường ở phổi.
Xơ phổi có thể trông rất giống các bệnh phổi khác phổ biến hơn, có thể khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn. Bác sĩ có thể chỉ định một hoặc nhiều xét nghiệm để chẩn đoán xơ phổi:
- Xét nghiệm máu: Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu để loại trừ các bệnh khác hoặc lý do gây ra các triệu chứng. Các xét nghiệm cũng có thể giúp bác sĩ theo dõi sự tiến triển của bệnh sau khi chẩn đoán.
- Xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh: Chụp X-quang phổi hoặc chụp CT có thể giúp loại trừ các bệnh khác liên quan đến phổi. Những hình ảnh này có thể cho thấy rõ sẹo phổi và có thể xác nhận chẩn đoán xơ phổi.
Hình ảnh chụp X quang xơ phổi. Nguồn ảnh cureus.com
- Hô hấp ký: Các xét nghiệm này còn được gọi là kiểm tra chức năng phổi. Các thiết bị khác nhau sẽ giúp đo chức năng và dung tích của phổi.
- Đo độ bão hòa oxy máu: Xét nghiệm này đo nồng độ oxy trong máu của người bệnh. Người bệnh đi bộ trong sáu phút với một đầu dò gắn vào ngón tay hoặc trán của bạn.
- Sinh thiết: Bệnh xơ hóa phổi cũng có thể được chẩn đoán bằng cách kiểm tra một lượng nhỏ mô phổi (còn gọi là sinh thiết) trong phòng xét nghiệm. Các cách thu mẫu sinh thiết gồm:
- Nội soi phế quản: Bác sĩ sẽ sử dụng một ống nhỏ đi qua mũi hoặc miệng vào phổi. Lưu ý, phương pháp này khi thực hiện ở trẻ vị thành niên có thể gây đau họng, khàn tiếng tạm thời.
- Rửa phế quản: Ở phương pháp này, bác sĩ sẽ tiêm nước muối qua soi phế quản, sau đó lại hút ra ngay lập tức. Các chất thu hồi được có chứa các tế bào từ phế nang.
- Phẫu thuật nội soi sinh thiết: Một số trường hợp người bệnh được khuyên thực hiện phẫu thuật nội soi sinh thiết để có kết quả chẩn đoán chính xác nhất, mặc dù đây là phương pháp chẩn đoán xâm lấn nhất. Bác sĩ sẽ sử dụng dụng cụ phẫu thuật và một camera nhỏ được chèn vào thông qua hai hoặc ba vết mổ nhỏ giữa các xương sườn để có thể xem phổi trên một màn hình video trong khi loại bỏ các mẫu mô từ phổi. Ưu điểm của phương pháp này là không cần cắt xương người bệnh, ít đau đớn hơn, chẩn đoán chính xác và điều trị nhanh hơn so với phẫu thuật mổ hở truyền thống.
Quản Lý Và Điều Trị
Xơ phổi có thể hồi phục được không?
Thật không may, tổn thương phổi do xơ phổi là vĩnh viễn (không thể hồi phục). Được chẩn đoán và bắt đầu điều trị càng sớm càng tốt có thể giúp phổi người bệnh hoạt động tốt hơn, lâu hơn.
Xơ phổi được điều trị như thế nào?
Hầu hết các phương pháp điều trị xơ phổi đều tập trung vào việc giảm bớt các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Bác sĩ có thể đề xuất một hoặc nhiều phương pháp điều trị:
- Dùng thuốc: Hai loại thuốc - pirfenidone (Esbriet®) và nintedanib (OFEV®) —có thể làm chậm quá trình hình thành sẹo ở phổi. Những loại thuốc này có thể giúp bảo tồn chức năng phổi.
- Liệu pháp oxy: Cung cấp thêm oxy cho cơ thể giúp bạn thở dễ dàng hơn. Nó cũng có thể tăng năng lượng và sức mạnh cho người bệnh.
- Phục hồi chức năng phổi: Các bài tập đặc biệt này có thể cải thiện khả năng thực hiện các công việc hoặc hoạt động hàng ngày.
- Ghép phổi: Cấy ghép phổi là lựa chọn cuối cùng đối với những người trẻ tuổi bị xơ hóa phổi nghiêm trọng, bệnh không thể cải thiện sau khi áp dụng các phương pháp điều trị khác. Để thực hiện ghép phổi, người bệnh phải bỏ thuốc lá, đủ sức khỏe để trải qua quá trình phẫu thuật và điều trị sau phẫu thuật,… Tuy nhiên, đây cũng là phương pháp điều trị khá phức tạp, tốn chi phí và tiềm ẩn nhiều nguy cơ khác. Người bệnh và gia đình cần tham khảo và xem xét ý kiến của bác sĩ về kết quả điều trị trước khi thực hiện phẫu thuật này
Bệnh xơ phổi có chữa khỏi được không?
Ngày nay không có cách chữa trị cho bệnh xơ phổi. Nhưng các nhà nghiên cứu trên khắp thế giới đang nỗ lực để thay đổi điều đó.
Các biến chứng của bệnh xơ phổi là gì?
Các mô phổi bị sẹo gặp khó khăn trong việc nhận oxy đến phần còn lại của cơ thể. Điều này làm tăng áp lực lên tim phải. Nó có thể dẫn đến tăng áp động mạch phổi. Trong trường hợp nghiêm trọng, nó có thể gây suy tim.
Phòng Ngừa
Tôi có thể ngăn ngừa xơ phổi không?
Thật không may, bạn không thể ngăn ngừa xơ phổi.
Tiên Lượng
Xơ phổi tiến triển như thế nào?
Các triệu chứng xơ phổi thường phát triển chậm. Bạn có thể nhận thấy các dấu hiệu mơ hồ (hoặc không có triệu chứng nào) trong giai đoạn đầu.
Các bác sĩ không thể dễ dàng dự đoán được tiến triển của xơ phổi. Các triệu chứng của bạn có thể trở nên tồi tệ hơn rất chậm, trong nhiều năm. Trong một số trường hợp, bệnh có thể dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng khá nhanh (trong nhiều tháng).
Tuổi thọ của người bị xơ phổi là bao nhiêu?
Một số người chỉ sống được vài tháng sau khi được chẩn đoán xơ phổi. Những người khác sống vài năm. Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tiên lượng bệnh. Ngay cả bác sĩ cũng không thể dự đoán một số yếu tố này.
Khi đã được chẩn đoán mắc bệnh xơ phổi, người bệnh có thể thực hiện các biện pháp sau để giúp cơ thể duy trì trạng thái tốt nhất có thể:
- Chủ động để tránh bị bệnh: Chú ý rửa tay cẩn thận và tránh tiếp xúc trực tiếp với bất kỳ ai bị ốm. Bị xơ phổi có nghĩa là cơ thể của bạn không thể phục hồi dễ dàng khi bị các bệnh nhiễm trùng mà người khác có thể hồi phục nhanh.
- Tiêm vắc xin: Sẹo phổi khiến cơ thể khó chống lại nhiễm trùng hơn. Hãy tiêm phòng phế cầu và cúm để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.
- Tập thói quen lành mạnh: Sống năng động và lựa chọn thực phẩm thông minh. Nghỉ ngơi nhiều và bỏ thuốc lá.
Xem Thêm:
- Phổi: Giải phẫu, chức năng và bệnh lý liên quan
- U phổi lành tính: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị
- Ung thư phổi: phân loại, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
- Nhiễm nấm phổi: ít gặp nhưng nguy hiểm
- Các bệnh nhiễm trùng ở phổi gây triệu chứng gì?
