Bài báo này sẽ thảo luận về cấu trúc và chức năng của các phế nang, cũng như một số bệnh lý ảnh hưởng đến phế nang.
Cấu trúc của các phế nang
Các phế nang có dạng quả bóng nhỏ. Chúng là những đơn vị nhỏ nhất trong hệ hô hấp.
Các phế nang được sắp xếp thành từng chùm khắp phổi. Chúng nằm ở tận cùng của đường dẫn khí, nằm ở ngọn của “cây hô hấp” - là thuật ngữ sử dụng để mô tả cấu trúc giống như cây của đường dẫn khí vào phổi.
Thành phế nang rất mỏng. Điều này cho phép oxy và CO2 đi qua dễ dàng giữa thành phế nang và mao mạch - vốn là những mạch máu rất nhỏ.
Một milimet khối nhu mô phổi chứa khoảng 170 phế nang. Phổi của con người có diện tích bề mặt khoảng 70 mét vuông.
Tổng số lượng phế nang là khác nhau ở mỗi người, nhưng trung bình có hàng triệu phế nang trong phổi của một người.
Tế bào của phế nang
Các phế nang được tạo thành từ hai loại tế bào khác nhau. Mỗi loại có chức năng khác nhau:
- Phế cầu loại I. Đây là những tế bào chịu trách nhiệm trao đổi oxy và CO2.
- Phế cầu loại II. Các tế bào này thực hiện hai chức năng quan trọng. Chúng tạo ra chất hoạt động bề mặt, giúp giữ phế nang có hình cầu và không bị xẹp. Chúng cũng có thể chuyển thành các tế bào loại I để khi cần thiết.
Các phế nang cũng chứa các tế bào miễn dịch được gọi là đại thực bào phế nang. Các đại thực bào giống như những chiếc xe chở rác của hệ thống miễn dịch. Các tế bào này thực bào, hay còn gọi là “ăn” các mảnh vụn.
Các đại thực bào làm sạch các hạt bụi hít vào phổi đồng thời loại bỏ tế bào chết và vi khuẩn.
Chức năng của phế nang
Các phế nang nằm ở tận cùng của hệ thống hô hấp. Quá trình hô hấp bắt đầu khi bạn hít không khí vào qua miệng hoặc mũi. Không khí đi xuống khí quản, sau đó đi qua đường dẫn khí được gọi là phế quản và vào phổi.
Từ đó, không khí được dẫn qua các đoạn nhỏ dần, được gọi là tiểu phế quản, tiếp đến các ống phế nang và cuối cùng đi vào từng phế nang.
Các phế nang được lót bởi một chất dịch lỏng gọi là chất hoạt động bề mặt. Chất lỏng này duy trì hình dạng của túi khí và giúp giữ chúng không bị xẹp để oxy và CO2 có thể đi qua.
Các phân tử oxy di chuyển qua một lớp tế bào phổi trong phế nang, sau đó qua một lớp tế bào duy nhất trong mao mạch để đi vào máu.
CO2 là một sản phẩm phụ của quá trình sử dụng oxy để sản xuất năng lượng trong tế bào. Trong khi oxy di chuyển ra khỏi phế nang, các phân tử CO2 sẽ đi vào. Sau đó chúng được thải ra khỏi cơ thể qua mũi hoặc miệng.
Oxy có thể đi từ phế nang đến mao mạch vì nồng độ oxy trong mao mạch thấp hơn ở phế nang.
Tương tự, CO2 di chuyển theo hướng ngược lại vì nồng độ CO2 trong phế nang thấp hơn trong mao mạch.
Cơ hoành là cơ hô hấp chính. Khi hít vào, cơ hoành sẽ co lại. Điều này tạo ra áp lực âm trong lồng ngực, làm cho các phế nang giãn nở và kéo không khí vào. Khi bạn thở ra, cơ hoành sẽ giãn ra, làm cho các phế nang co lại, đẩy không khí ra ngoài.
Tóm tắt
Các phế nang trao đổi oxy và carbon dioxide trong phổi. Oxy cần thiết cho các tế bào của cơ thể để tạo ra năng lượng. Carbon dioxide là sản phẩm thải ra của quá trình đó.
Bệnh lý ảnh hưởng đến phế nang
Một số bệnh lý có thể ảnh hưởng trực tiếp đến các phế nang. Đây được gọi là các bệnh phổi phế nang.
Những bệnh này có thể làm cho các phế nang bị viêm và tạo sẹo. Một số bệnh cũng có thể khiến chúng chứa đầy dịch, mủ hoặc máu. Viêm hoặc nhiễm trùng trong các phế nang có thể phá huỷ chúng.
Các phế nang sẽ chỉ hoạt động tốt nếu chúng được giãn căng thích hợp. Một số bệnh lý và chấn thương có thể làm mất cân bằng áp lực trong phế nang:
- Dãn phế nang: Điều này có nghĩa là các phế nang đã bị dãn căng. Hệ thống mô liên kết thường giúp ngăn chặn tình trạng này. Việc sử dụng máy thở, hoặc mặt nạ thở, có thể gây ra dãn phế nang.
- Rối loạn chức năng chất hoạt động bề mặt: Chất hoạt động bề mặt ngăn không cho phế nang xẹp xuống giữa các nhịp thở. Các tình trạng như hội chứng suy hô hấp ở trẻ sơ sinh có thể gây ra các rối loạn liên quan tới chất hoạt động bề mặt. Một số bệnh di truyền cũng có thể gây ra điều này. Những tình trạng này có thể khiến phế nang bị xẹp xuống, dẫn đến phổi khó hoạt động hơn.
Một số bệnh lý khác liên quan đến phế nang bao gồm:
- Viêm phổi
Viêm phổi là bệnh nhiễm trùng tại phổi, có thể do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây ra. Viêm phổi gây ra viêm các phế nang ở một hoặc cả hai phổi. Các phế nang bị viêm chứa đầy mủ gây khó thở.
- Khí phế thũng
Khí phế thũng là một bệnh phổi mạn tính lâu dài. Bệnh thường xuất hiện ở những người có tiền sử hút thuốc lâu năm. Bệnh nhân khí phế thũng có tình trạng viêm ở phổi. Điều này gây ra sự phá hủy các phế nang.
Các phế nang còn lại cũng không hoạt động. Chúng mất khả năng giãn nở hoặc co lại khi bệnh nhân thở ra. Điều này dẫn đến tình trạng gọi là ứ khí, có nghĩa là không khí vẫn còn trong phổi ngay cả khi thở ra.
Bệnh nhân khí phế thũng thường khó thở ra hơn hít vào. Không có khả năng tống khí ra khỏi phổi dẫn đến các phế nang bị dãn căng hơn và không khí trong phổi không được đổi mới.
- Bệnh lao
Bệnh lao là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn gây ra. Bệnh gây ra các nốt (khối) trong mô phổi. Vi khuẩn lao sinh sôi trong phế nang. Bệnh có thể gây ra sự phá hủy các tế bào phế nang.
- Bệnh tích protein phế nang
Bệnh tích protein phế nang là một bệnh hiếm gặp. Bệnh làm cho protein tích tụ trong phế nang, thường là do tự miễn dịch, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào khỏe mạnh.
Bệnh thường xảy ra ở người lớn tuổi từ 20 đến 50 tuổi. Bệnh cũng có thể xuất hiện từ bẩm sinh, tức là có ngay từ khi sinh ra.
- Ung thư biểu mô phế nang
Ung thư biểu mô phế nang là một loại ung thư phổi. Đây là một thể trong ung thư biểu mô tuyến - một trong những loại ung thư phổi phổ biến nhất. Bệnh bắt đầu ở phế nang và thường được tìm thấy ở một hoặc cả hai phổi.
- Hội chứng suy hô hấp cấp tính (Acute Respiratory Distress Syndrome-ARDS)
Hội chứng suy hô hấp cấp tính là tình trạng nguy hiểm đe dọa tới tính mạng. Trong ARDS, dịch lỏng tích tụ trong phế nang. Điều này ngăn cản oxy đến phổi. ARDS thường gặp ở những bệnh nhân nặng.
- Hội chứng suy hô hấp
Hội chứng suy hô hấp gặp ở trẻ sinh non. Trẻ sinh ra quá sớm không có đủ chất hoạt động bề mặt lót trong các phế nang. Điều này có nghĩa là có ít diện tích bề mặt hơn để trao đổi oxy và CO2.
- Phù phổi
Phù phổi là một tình trạng gây ra bởi lượng dịch lỏng dư thừa trong phổi. Chất lỏng này tích tụ trong các phế nang và có thể gây suy hô hấp- tức là máu không nhận đủ oxy.
- Tóm tắt
Nhiều bệnh lý liên quan đến các phế nang. Những bệnh này có thể là cấp tính hoặc mạn tính. Một số có thể dẫn đến suy hô hấp.
Hút thuốc ảnh hưởng đến phế nang như thế nào?
Hút thuốc là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với bệnh phổi, nguồn: https://www.gordonekruegerdds.com
Khói thuốc lá ảnh hưởng đến hoạt động của các phế nang, từ cấp độ phân tử. Nó làm gián đoạn khả năng tự phục hồi của cơ thể sau khi bị nhiễm trùng hoặc chấn thương. Nếu tiếp tục tiếp xúc với khói thuốc, tổn thương phế nang ngày càng trầm trọng hơn.
- Tóm lược
Các phế nang là một phần quan trọng của hệ hô hấp. Chúng chịu trách nhiệm vận chuyển oxy vào và CO2 ra khỏi máu.
Các bệnh ảnh hưởng đến phế nang có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Chúng bao gồm các tình trạng bệnh phổi mãn tính như khí phế thũng và bệnh lao. Một số bệnh ung thư cũng có thể bắt đầu từ phế nang.
Các bệnh khác, như viêm phổi, tuy thời gian ngắn nhưng vẫn nghiêm trọng. Một số tình trạng ảnh hưởng đến phế nang có thể dẫn đến suy hô hấp.
Hút thuốc là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với bệnh phổi. Bỏ thuốc lá có thể làm giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến phế nang.
- Lưu ý
Các phế nang thực hiện một trong những chức năng quan trọng nhất của cơ thể. Chúng là cửa ngõ để oxy đi vào máu. Chúng cũng là con đường chính mà carbon dioxide thải ra khỏi cơ thể.
Các bệnh lý làm tổn thương phế nang ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể. Các phế nang bị hư hỏng cung cấp ít oxy hơn đến các mô. Đây được gọi là tình trạng thiếu oxy. Tình trạng thiếu oxy có thể gây ra tổn thương cho mọi cơ quan trong cơ thể.
- Các câu hỏi thường gặp
Chất hoạt động bề mặt là gì?
Chất hoạt động bề mặt ở phổi là một loại chất lỏng được tạo thành từ phospholipid và protein nằm trong các phế nang phổi. Nó giúp các túi khí duy trì hình dạng của chúng và cho phép trao đổi oxy và carbon dioxide.
Sự trao đổi khí xảy ra ở đâu?
Trao đổi khí xảy ra ở phế nang, là những cấu trúc nhỏ, hình túi trong phổi. Đó là nơi oxy được hấp thụ vào máu và carbon dioxide được thải ra ngoài.
