Nếu được kiểm soát tốt, tăng huyết áp thai kỳ sẽ không gây nguy hiểm cho thai phụ. Tuy nhiên, trong vài trường hợp nó có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm cho mẹ và bé. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) ước tính rằng có khoảng 6-8% phụ nữ có thai trong độ tuổi 20-44 xuất hiện tình trạng này.
Nguyên nhân của tăng huyết áp thai kỳ?
Một số nguyên nhân sau gây tăng huyết áp ở phụ nữ có thai:
- Thừa cân hoặc béo phì
- Không tập thể dục đầy đủ
- Hút thuốc
- Uống rượu
- Mang thai lần đầu
- Có tiền sử gia đình về tăng huyết áp thai kỳ
- Mang thai đôi trở lên
- Trên 35 tuổi
- Sử dụng công nghệ hỗ trợ sinh sản(ví dụ: thụ tinh trong ống nghiệm,…)
- Bị đái tháo đường hoặc một số bệnh tự miễn
Các yếu tố nguy cơ gây tăng huyết áp thai kỳ
Dưới đây là một số yếu tố gây tăng khả năng mắc tăng huyết áp khi mang thai:
Lối sống
Lựa chọn một lối sống không lành mạnh có thể dẫn tới mắc tăng huyết áp thai kỳ, điển hình như tình trạng thừa cân, béo phì hoặc ít vận động là những yếu tố nguy cơ chính của tăng huyết áp.
Mang thai đôi hoặc nhiều hơn
Phụ nữ mang thai lần đầu có khả năng bị tăng huyết áp cao hơn. Tuy nhiên nếu kiểm soát tốt mẹ bầu sẽ có ít khả năng mắc lại ở những lần mang thai tiếp theo. Bên cạnh đó, những sản phụ mang thai đa thai có nguy cơ bị tăng huyết áp cao hơn phụ nữ khác, vì cơ thể mẹ phải hoạt động nhiều hơn để nuôi dưỡng các con.
Theo Hiệp hội Y học Sinh sản Hoa Kỳ, sử dụng các công nghệ hỗ trợ sinh sản(ví dụ: thụ tinh trong ống nghiệm,..) cũng có thể làm tăng khả năng mắc cao huyết áp cho sản phụ.
Tuổi
Tuổi tác cũng có thể là một yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ mắc tăng huyết áp, cụ thể phụ nữ mang thai trên 35 tuổi sẽ có tỷ lệ bị cao hơn so với độ tuổi từ 20 đến 30.
Ngoài ra, những phụ nữ từng mắc tăng huyết áp trước khi mang thai có nguy cơ gặp phải các biến chứng trong thai kỳ cao hơn so với những người có huyết áp bình thường.
Phân loại tăng huyết áp thai kỳ
Tăng huyết áp thai kỳ có thể được chia làm ba loại
Tăng huyết áp mạn tính
Trong trường hợp này, sản phụ bị cao huyết áp hoặc đã được chẩn đoán tăng huyết áp từ trước khi mang thai và được điều trị bằng thuốc huyết áp
Ngoài ra, có thể nghĩ tới tăng huyết áp mạn tính khi sản phụ bị tăng huyết áp trong 20 tuần đầu thai kỳ.
Tăng huyết áp thai kỳ thực sự
Tăng huyết áp loại này xuất hiện sau 20 tuần và thường biến mất sau khi sinh. Nếu được chẩn đoán tăng huyết áp thai kỳ trước 30 tuần có thể có nguy cơ tiến triển thành tiền sản giật.
Tăng huyết áp mạn kèm tiền sản giật
Phụ nữ bị tăng huyết áp mạn tính trước khi mang thai có thể tiến triển thành tiền sản giật. Dấu hiệu của tiền sản giật có thể kể đến như protein niệu hoặc nhiều biến chứng nguy hiểm khi thai kỳ tiến triển.
Theo dõi tăng huyết áp thai kỳ
Chỉ số huyết áp là một phân số với tử số là huyết áp tâm thu của bạn và mẫu số là huyết áp tâm trương.
Huyết áp tâm thu là áp lực của máu lên thành động mạch trong thời kỳ tim co bóp đẩy máu đi.
Huyết áp tâm trương là áp lực của máu lên thành động mạch khi tim giãn.
Theo dõi tăng huyết áp để hạn chế biến chứng. Nguồn ảnh: cdc.govHuyết áp bình thường khi mang thai là bao nhiêu?
Bác sỹ sẽ tiến hành đo huyết áp định kỳ cho sản phụ, huyết áp bình thường không vượt quá 120/80 mmHg.
Khi nào được coi là tăng huyết áp thai kỳ?
Huyết áp lớn hơn 130/90 mm Hg hoặc huyết áp tâm thu cao hơn 15mmHg so với trước khi mang thai là dấu hiệu đáng lo ngại.
Huyết áp cao khi mang thai được định nghĩa là huyết áp tâm thu 140 mm Hg hoặc cao hơn, và huyết áp tâm trương là 90 mm Hg hoặc cao hơn.
Trong giai đoạn đầu của thai kỳ, từ tuần thứ 5 đến giữa tam cá nguyệt thứ hai ( từ tuần 14-27) huyết áp của sản phụ thường giảm nhẹ do các hormone trong thời kỳ mang thai kích thích các mạch máu giãn rộng hơn.
Khi nào được coi là hạ huyết áp thai kỳ?
Một số triệu chứng sau thường xuất hiện cùng với tình trạng huyết áp thấp:
- Đau đầu
- Buồn nôn
- Chóng mặt
- Ngất
- Cảm lạnh, da lạnh, nhớt ẩm
Huyết áp thay đổi như thế nào trong thai kỳ?
Huyết áp sản phụ thay đổi cùng với sự phát triển của thai nhi. Khi mang thai, lượng máu trong cơ thể phụ nữ tăng tới 45% (theo tạp chí Circulation).
Tâm thất trái( buồng tim thực hiện chức năng bơm máu đi khắp cơ thể) cần phải hoạt động mạnh hơn để đẩy nhiều máu đi hơn, do đó chúng trở nên dày và rộng hơn.
Bên cạnh đó, thận tiết ra vasopressin – hormone giữ nước gây tăng thể tích tuần hoàn và làm tăng huyết áp.
Trong đa số trường hợp, huyết áp của sản phụ sẽ bình thường trở lại sau khi sinh. Nếu huyết áp vẫn tăng, bác sỹ cần kê thuốc điều trị huyết áp cho sản phụ.
Mẹo theo dõi huyết áp trong suốt thai kỳ
Bạn có thể tự mình theo dõi huyết áp giữa các lần khám định kỳ bằng cách tự mua một chiếc máy đo huyết áp.
Để kiểm tra độ chính xác của máy, hãy mang máy tới bệnh viện và so sánh với kết quả đo của bác sỹ trong những lần khám định kỳ. Bạn nên đo huyết áp vào một thời điểm hàng ngày,đo trên cùng một tay và duỗi thẳng chân. Báo với bác sỹ ngay khi kết quả đo huyết áp của bạn ở mức cao và lặp lại khi đo cách nhau 4 giờ đồng hồ hoặc khi có triệu chứng của tăng huyết áp.
Biến chứng của tăng huyết áp thai kỳ
Một số biến chứng của tăng huyết áp thai kỳ thường gặp như:
Tiền sản giật
Tình trạng này có thể gây ra tổn thương nghiêm trọng cho các cơ quan của bạn, bao gồm cả não và thận.Tiền sản giật với cơn co giật trở thành sản giật. Nếu không được điều trị kịp thời bệnh nhân có thể tử vong.
Các triệu chứng của tiền sản giật bao gồm:
- Sưng bất thường ở tay và mặt
- Đau đầu dai dẳng
- Có vấn đề về thị giác
- Đau bụng trên
- Buồn nôn hoặc nôn ở giai đoạn muộn của thai kỳ
- Khó thở
Vì tiền sản giật có thể nguy hiểm cho cả bạn và thai nhi, bạn nên gọi cho bác sĩ nếu có bất kỳ triệu chứng nào trên. Đi khám định kỳ đầy đủ để được sàng lọc và điều trị ngay nếu có triệu chứng tiền sản giật
Hội chứng HELLP
HELLP là từ viết tắt của tán huyết, tăng men gan và giảm số lượng tiểu cầu. Tình trạng này nghiêm trọng và đe dọa đến tính mạng, và có thể là một biến chứng của tiền sản giật.
Các triệu chứng liên quan đến HELLP bao gồm:
- Buồn nôn
- Nôn mửa
- Đau đầu
- Đau bụng trên
Hội chứng HELLP có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến các hệ thống cơ quan quan trọng đối với sự sống. Mục tiêu cấp cứu là làm giảm huyết áp để đảm bảo sức khoẻ cho mẹ và bé, trong vài trường hợp có thể buộc phải sinh non.
Huyết áp cao khi mang thai cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi khiến trẻ bị nhẹ cân. Theo Hội nghị Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG) các biến chứng khác có thể kể đến bao gồm:
- Bong nhau thai, một trường hợp cấp cứu y tế, khi đó nhau thai bong ra khỏi tử cung sớm
- Sinh non, được định nghĩa là sinh trước tuần thứ 38 của thai kỳ
- Sinh mổ
Phòng ngừa tăng huyết áp thai kỳ
Một số yếu tố nguy cơ của tăng huyết áp như béo phì có thể được cải thiện thông qua việc thay đổi chế độ ăn và tập thể dục đều đặn.
Khi mang thai, tăng cân là điều bình thường, bạn có thể hỏi bác sĩ của bạn về mức tăng cân có thể cho phép và các cách để duy trì cân nặng trong phạm vi có lợi cho sức khỏe của bạn.
Chế độ ăn uống cần được cá nhân hoá ở các phụ nữ có thai. Chuyên gia dinh dưỡng có thể giúp bạn thiết kế kế hoạch ăn uống phù hợp với cân nặng và chiều cao của bạn.
Tránh hút thuốc và uống rượu. Cả hai đều được biết là làm tăng huyết áp và gây ra các biến chứng khác trong thai kỳ.
Bỏ hút thuốc tốt cho mẹ và bé. Nguồn ảnh: moffitt.orgMuối rất quan trọng trong thời kỳ mang thai và thường không cần phải hạn chế muối. Hạn chế muối quá nhiều có hại cho phụ nữ mang thai và có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và tăng trưởng của thai nhi.
Mang thai gây ra sự thay đổi hormone cũng như những thay đổi về tâm lý và thể chất. Điều này có thể gây căng thẳng khiến huyết áp cao khó kiểm soát hơn. Hãy thử các bài tập giảm căng thẳng như yoga và thiền định.
Thuốc điều trị tăng huyết áp thai kỳ
Những thuốc điều trị tăng huyết áp thường dùng có thể có tác dụng phụ với sản phụ.
Một số loại thuốc không nên dùng cho phụ nữ có thai như:
- Thuốc ức chế men chuyển (ACE),
- Thuốc ức chế renin
- Thuốc chẹn thụ thể angiotensin,..
Nếu mẹ bầu sử dụng các thuốc trên, thuốc sẽ đi vào máu tới thai nhi và gây ảnh hưởng không tốt đến trẻ.
Có rất nhiều loại thuốc điều trị tăng huyết áp trên thị trường. Nguồn ảnh: secondscount.orgMethyldopa và labetalol là hai loại thuốc được cân nhắc là an toàn khi sử dụng để kiểm soát huyết áp ở phụ nữ có thai.
Tổng kết
Tăng huyết áp thai kỳ không được điều trị có thể đe dọa tính mạng của cả mẹ và bé.
Tăng huyết áp là nguyên nhân thứ hai gây tử vong cho các bà mẹ ở Hoa Kỳ khi mang thai. Vì vậy, hãy đi gặp bác sỹ nếu cơ thể bạn có bất kỳ triệu chứng hoặc bất thường nào trong thời kỳ mang thai.
Kết luận lại, bạn nên theo dõi huyết áp cẩn thận và có một lối sống lành mạnh để giảm nguy cơ xuất hiện các biến chứng do tăng huyết áp.
