Khi những con số này cao hơn bình thường, bạn được cho là bị huyết áp cao, có thể khiến bạn có nguy cơ mắc những bệnh như đau tim và đột quỵ.
Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu huyết áp tâm thu của bạn cao và huyết áp tâm trương của bạn bình thường?
Điều này được gọi là tăng huyết áp tâm thu đơn thuần (Isolated Systolic Hypertension- ISH) . Giống như các loại huyết áp cao khác, ISH cũng có thể góp phần vào nguy cơ đau tim và đột quỵ. Nó cũng có thể là một dấu hiệu của các tình trạng khác như thiếu máu và cường giáp .
ISH là loại huyết áp cao phổ biến nhất ở những người trên 65 tuổi, theo Mayo Clinic cho biết. Ngoài ra, theo Hiệp hội Tim mạch Hoa kỳ : ISH có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và tử vong ở thanh niên.
Nguyên nhân của ISH
Huyết áp liên quan đến cả lượng máu được bơm mỗi phút cũng như áp lực do máu đó tác động lên thành động mạch.
Khi bạn già đi, các động mạch của bạn mất đi một số tính đàn hồi tự nhiên và ít có khả năng thích ứng với dòng máu chảy xiết. Các mảng bám, là chất béo lắng đọng trên thành động mạch, cũng có thể góp phần làm xơ hoá động mạch.
Huyết áp - đặc biệt là huyết áp tâm thu - có xu hướng tăng tự nhiên theo tuổi tác. Do đó, có thể không xác định được nguyên nhân gây ra huyết áp cao.
Tuy nhiên, có một số cơ sở y tế có thể phát hiện các bệnh lý gây ra ISH . Những tình trạng bệnh lý này thường có ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn, có thể làm hỏng mạch máu hoặc góp phần làm xơ hoá động mạch bao gồm:
Thiếu máu
Thiếu máu xảy ra khi bạn không có đủ tế bào hồng cầu để vận chuyển oxy đến các mô , cơ quan hoặc khi các tế bào hồng cầu bị rối loạn chức năng . Có nhiều loại thiếu máu, nhưng thiếu máu thiếu sắt là phổ biến nhất .
Các mạch máu có thể bị tổn thương vì tim làm việc nhiều hơn để bơm máu đến các mô của cơ thể để cung cấp đủ oxy.
Bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường xảy ra khi lượng glucose trong máu quá cao. Insulin thường kiểm soát mức đường huyết. Trong bệnh tiểu đường, cơ thể bạn không sản xuất insulin ( tiểu đường loại 1 ) hoặc sử dụng insulin kém ( tiểu đường loại 2 ).
Theo thời gian, lượng glucose cao trong máu của bạn có thể dẫn đến nhiều vấn đề khác nhau, bao gồm cả những vấn đề về tim và hệ tuần hoàn.
Cường giáp
Cường giáp hoặc tuyến giáp hoạt động quá mức, xảy ra khi tuyến giáp sản xuất nhiều hormone tuyến giáp hơn mức cần thiết. Lượng hormone tuyến giáp dư thừa này có thể ảnh hưởng đến hầu hết mọi cơ quan trong cơ thể bạn, bao gồm cả tim và hệ tuần hoàn.
Khó thở khi ngủ
Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn là khi các cơ trơn trong hầu họng của bạn giãn ra và làm hẹp đường thở trong khi bạn đang ngủ, khiến bạn ngừng thở , cứ như thế lặp đi lặp lại. Bởi vì nồng độ oxy trong máu có thể giảm khi ngừng thở do tắc nghẽn , có thể làm tăng cường hoạt động bù trừ của hệ thống tim mạch, lâu dài sẽ dẫn đến tăng huyết áp.
Các biến chứng của ISH
Khi huyết áp cao không được kiểm soát, nó có thể gây tổn thương cho động mạch của bạn. Điều này có thể ảnh hưởng đến các bộ phận khác nhau của cơ thể và có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh sau:
- Đau tim
- Đột quỵ
- Suy tim
- Chứng phình tách động mạch
- Bệnh thận
- Mất thị lực
- Sa sút trí tuệ
Huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương
Kết quả đo huyết áp bao gồm hai con số - huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Nhưng những con số này thực sự có ý nghĩa gì?
Con số đầu tiên là huyết áp tâm thu . Đó là phép đo lượng áp lực đặt lên thành động mạch khi tim đập.
Con số thứ hai là huyết áp tâm trương. Đó là phép đo áp lực lên thành động mạch giữa các nhịp tim.
Nguồn : webMD Có một số loại huyết áp khác nhau, hiện được định nghĩa như sau:- Bình thường : Huyết áp tâm thu dưới 120 mmHg và huyết áp tâm trương dưới 80 mmHg
- Cao : Huyết áp tâm thu từ 120–129 mmHg và huyết áp tâm trương dưới 80 mmHg
- Tăng huyết áp giai đoạn 1 : Huyết áp tâm thu từ 130–139 mmHg hoặc huyết áp tâm trương từ 80–89 mmHg
- Tăng huyết áp giai đoạn 2 : Huyết áp tâm thu từ 140
mmHg trở lên hoặc huyết áp tâm trương từ 90 mmHg trở lên
- Cơn tăng huyết áp (một trường hợp cấp cứu y tế) : Huyết áp tâm thu cao hơn 180 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương cao hơn 120 mmHg
ISH là khi bạn có chỉ số huyết áp tâm thu từ 140 mmHg trở lên và huyết áp tâm trương dưới 90 mmHg.
Điều trị
ISH có thể được điều trị giống như các dạng tăng huyết áp khác. Mục tiêu là giảm huyết áp tâm thu của bạn xuống dưới 140 mmHg. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc thay đổi lối sống, dùng thuốc hoặc cả hai.
Điều quan trọng là phải điều trị để đạt được huyết áp tâm thu thấp hơn, nhưng không làm giảm huyết áp tâm trương quá nhiều. Huyết áp tâm trương thấp hơn bình thường có thể dẫn đến tổn thương tim.
Nếu có một tình trạng tiềm ẩn gây ra hoặc góp phần vào ISH của bạn, bác sĩ cũng sẽ phải điều trị tình trạng đó .
Thuốc men
Một đánh giá về các nghiên cứu ở người lớn tuổi mắc ISH đã phát hiện ra rằng các loại thuốc sau đây có hiệu quả cao nhất trong việc giảm nguy cơ đột quỵ và các biến cố tim mạch khác.
- Thuốc chẹn kênh canxi . Thuốc chẹn kênh canxi giúp thành mạch giãn bằng cách ngăn chặn con đường gây co thắt mạch máu.
- Thuốc lợi tiểu giống thiazide . Thuốc lợi tiểu giống thiazide làm giảm khối lượng máu bằng cách giúp thận của bạn thải ra nhiều natri và nước hơn.
Các loại thuốc sau được phát hiện có ít hiệu quả hơn, tuy nhiên chúng vẫn có thể có hiệu quả trong điều trị ISH.
- Thuốc ức chế men chuyển (ACE) . Thuốc ức chế men chuyển ngăn chặn sự hình thành của một loại enzym cụ thể dẫn đến thu hẹp mạch máu.
- Thuốc chẹn thụ thể angiotensin (ARB) . ARB ngăn chặn hoạt động của một loại enzym cụ thể có thể dẫn đến thu hẹp mạch máu.
Thay đổi lối sống
Bạn cũng có thể cần thực hiện một số thay đổi lối sống như một phần của kế hoạch điều trị ISH. Chúng có thể bao gồm:
- Giảm cân. Điều này có thể giúp giảm huyết áp của bạn. Trên thực tế, giảm được 2kg , bạn có thể giảm huyết áp của mình khoảng 1 mm Hg.
- Ăn một chế độ ăn uống tốt cho tim . Bạn cũng nên giảm lượng natri trong chế độ ăn uống của mình. Xem xét chế độ ăn kiêng DASH , trong đó nhấn mạnh việc ăn:
- Rau
- Ngũ cốc nguyên hạt
- Các sản phẩm từ sữa ít béo
- Trái cây
- Tập thể dục. Tập thể dục không chỉ có thể giúp bạn giảm huyết áp mà còn có thể giúp bạn kiểm soát cân nặng và mức độ căng thẳng của mình. Cố gắng thực hiện một số loại bài tập thể dục nhịp điệu trong ít nhất 30 phút hầu hết các ngày trong tuần.
- Giảm uống rượu. Uống rượu lành mạnh là một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và hai ly mỗi ngày đối với nam giới.
- Bỏ hút thuốc. Hút thuốc có thể làm tăng huyết áp và cũng góp phần gây ra một loạt các vấn đề sức khỏe khác.
- Kiểm soát căng thẳng. Căng thẳng có thể làm tăng huyết áp , vì vậy việc tìm cách giải tỏa nó là rất quan trọng. Ví dụ một số biện pháp giúp giảm căng thẳng là thiền và các bài tập thở sâu .
Phòng ngừa
Bạn có thể giúp ngăn ngừa huyết áp cao bằng cách thực hiện tất cả các thay đổi lối sống được đề cập ở trên.
Ngoài ra, bạn nên hợp tác với bác sĩ để quản lý cẩn thận bất kỳ tình trạng sức khỏe nào có thể gây ra huyết áp cao, chẳng hạn như bệnh tiểu đường.
Bạn cũng có thể theo dõi huyết áp tại nhà nếu muốn theo dõi kỹ hơn những thay đổi về huyết áp của mình ngoài việc kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Khi nào đến gặp bác sĩ
Các triệu chứng của huyết áp cao thường im lặng. Nhiều người có thể không phát hiện ra mình bị cao huyết áp cho đến khi họ đến gặp bác sĩ để kiểm tra sức khỏe định kỳ. Nếu bạn chưa có bác sĩ chăm sóc chính, công cụ Healthline Find Care có thể giúp bạn tìm bác sĩ trong khu vực của bạn.
Có rất nhiều máy đo huyết áp tại nhà để bạn có thể tự theo dõi huyết áp tại nhà. Một số người nên xem xét theo dõi huyết áp thường xuyên tại nhà bao gồm:
- Những người có tiền sử gia đình bị cao huyết áp
- Những người thừa cân hoặc béo phì
- Người hút thuốc
- Phụ nữ mang thai
Bạn phải ghi lại chỉ số huyết áp đo được hàng ngày . Điều quan trọng cần lưu ý là theo dõi huyết áp tại nhà không thể thay thế cho việc thăm khám của bác sĩ. Nếu bạn nhận thấy các chỉ số của mình luôn cao, bạn nên hẹn gặp bác sĩ để thảo luận về chúng.
Kết luận chung
Tăng huyết áp tâm thu đơn thuần là khi huyết áp tâm thu cao, nhưng huyết áp tâm trương lại bình thường. Nó có thể xảy ra tự nhiên theo tuổi tác hoặc có thể do nhiều tình trạng sức khỏe bao gồm thiếu máu và tiểu đường gây ra.
ISH vẫn nên được điều trị mặc dù huyết áp tâm trương bình thường. Điều này là do huyết áp cao không được điều trị, bao gồm cả ISH, có thể dẫn đến nguy cơ đau tim và đột quỵ.
Nhớ khám sức khỏe thường xuyên để sớm phát hiện bệnh lý tăng huyết áp và lập kế hoạch kiểm soát và điều trị tăng huyết áp một cách tốt nhất.
