Các hướng dẫn về chẩn đoán và điều trị tăng huyết áp của Đại học Tim mạch Hoa Kỳ (ACC) và Hiệp hội Tim mạch học Hoa Kỳ (AHA) gần đây đã được thay đổi. Các chuyên gia dự đoán rằng hiện nay, có gần một nửa số người Mỹ trưởng thành sẽ bị tăng huyết áp.
Tăng huyết áp được chẩn đoán nếu người bệnh có một hoặc cả hai điều sau đây xảy ra:
- Huyết áp tâm thu luôn trên 130 mmHg.
- Huyết áp tâm trương luôn trên 80 mmHg.
Thông thường, tăng huyết áp có thể kiểm soát được nếu bạn làm theo lời khuyên của bác sĩ.
Mặc dù không thường gặp, một số người có thể bị tăng huyết áp một cách nhanh chóng, lên đến trên 180/120 mmHg.
Nếu một người có huyết áp từ 180/120 mmHg trở lên kèm có các triệu chứng mới xuất hiện - đặc biệt là những triệu chứng liên quan đến mắt, não, tim hoặc thận - được gọi là tăng huyết áp cứu, trước đây còn được gọi là tăng huyết áp ác tính.
Tăng huyết áp cấp cứu cần được chăm sóc y tế ngay lập tức. Các triệu chứng cho thấy các cơ quan đang bị tổn thương. Nếu không được điều trị khẩn cấp, bệnh nhân có thể tiến triển nặng, xuất hiện các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, chẳng hạn như:
- Nhồi máu cơ tim
- Đột quỵ
- Mù lòa
- Suy thận
Tăng huyết áp cấp cứu cũng có thể gây đe dọa tính mạng.
Các triệu chứng của tăng huyết áp cấp cứu là gì?
Tăng huyết áp thường được gọi là “kẻ giết người thầm lặng”. Nguyên nhân là do không phải lúc nào cũng có các dấu hiệu hoặc triệu chứng rõ ràng của tăng huyết áp. Không giống như tăng huyết áp vừa phải, tăng huyết áp cấp cứu có các triệu chứng rất đáng chú ý. Các triệu chứng có thể bao gồm:
- Thay đổi thị lực, bao gồm mờ mắt
- Đau tức ngực
- Giảm tỉnh táo
- Buồn nôn hoặc nôn mửa
- Tê hoặc yếu ở tay, chân hoặc mặt
- Khó thở
- Đau đầu
- Giảm lượng nước tiểu
Tăng huyết áp cấp cứu cũng có thể dẫn đến một tình trạng được gọi là bệnh não do tăng huyết áp. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng não bộ. Các triệu chứng của rối loạn này bao gồm:
- Đau đầu dữ dội
- Nhìn mờ
- Nhầm lẫn hoặc tinh thần chậm chạp
- Hôn mê
- Co giật
Các nguyên nhân gây tăng huyết áp cấp cứu?
Hầu hết các trường hợp tăng huyết áp cấp cứu xảy ra ở những người có tiền sử tăng huyết áp. Bệnh cũng phổ biến hơn ở người Mỹ gốc Phi, nam giới và những người hút thuốc. Bệnh đặc biệt phổ biến ở những người có huyết áp trên 140/90 mmHg. Theo một đánh giá lâm sàng năm 2012, có khoảng 1- 2% những người bị tăng huyết áp tiến triển thành tăng huyết áp cấp cứu.
Một số bệnh lý làm tăng khả năng mắc tăng huyết áp cấp cứu, chúng bao gồm:
- Rối loạn tại thận hoặc suy thận
- Sử dụng các loại thuốc như cocaine, amphetamine, thuốc tránh thai hoặc chất ức chế monoamine oxidase (MAOI)
- Tình trạng thai nghén
- Tiền sản giật, thường xảy ra sau 20 tuần tuổi thai, nhưng đôi khi có thể xảy ra sớm hơn trong thai kỳ hoặc thậm chí sau khi sinh
- Các bệnh lý tự miễn
- Chấn thương tủy sống khiến làm tăng hoạt động của các thành phần của hệ thần kinh
- Hẹp động mạch thận: là tình trạng các động mạch thận bị nhỏ hẹp
- Hẹp động mạch chủ, hẹp các động mạch chính rời tim
- Không dùng thuốc điều trị tăng huyết áp
Nếu bạn bị tăng huyết áp và có bất kỳ triệu chứng bất thường nào ở trên, hãy tìm kiếm chăm sóc y tế ngay lập tức. Đồng thời tìm kiếm chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn tiến triển các triệu chứng mới liên quan đến tăng huyết áp cấp cứu.
Chẩn đoán tăng huyết áp cấp cứu như thế nào?
Bác sĩ sẽ hỏi bạn về tiền sử sức khỏe, bao gồm bất kỳ phương pháp điều trị tăng huyết áp nào bạn đang thực hiện. Họ cũng đo huyết áp của bạn và thảo luận về bất kỳ triệu chứng nào bạn đang gặp phải, chẳng hạn như thay đổi về thị lực, đau ngực hoặc khó thở. Điều này sẽ giúp bác sĩ của bạn xác định có cần điều trị cấp cứu hay không.
Xác định cơ quan bị tổn thương
Các xét nghiệm khác có thể được sử dụng để xem liệu tình trạng tăng huyết áp của bạn có gây tổn thương nội tạng hay không. Ví dụ, có thể chỉ định xét nghiệm máu đo nồng độ urea nitrogen (BUN) và creatinin trong máu.
Xét nghiệm BUN đo lượng chất thải từ quá trình phân hủy protein trong cơ thể. Creatinine là một chất hóa học được tạo ra do sự phân hủy của cơ. Thận có vai trò loại bỏ chúng ra khỏi máu. Khi thận hoạt động bất thường, các xét nghiệm này sẽ cho kết quả bất thường.
Bác sĩ của bạn cũng có thể yêu cầu những xét nghiệm khác như:
- Xét nghiệm máu để kiểm tra bệnh nhân có nhồi máu cơ tim không
- Siêu âm tim hoặc siêu âm để đánh giá chức năng tim
- Xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra chức năng thận
- Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG) để đo hoạt động điện của tim
- Siêu âm thận để tìm thêm các vấn đề về thận
- Khám mắt để xác định xem có bị tổn thương mắt không
- Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) sọ não để kiểm tra chảy máu hoặc đột quỵ
- Chụp X-quang ngực để kiểm tra tim và phổi
Xử trí tăng huyết áp cấp cứu như thế nào?
Tăng huyết áp cấp cứu có thể đe dọa tính mạng và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức. Cần tiến hành điều trị ngay để hạ huyết áp một cách an toàn, tránh những biến chứng nguy hiểm.
Điều trị thường bao gồm sử dụng thuốc hạ huyết áp, được dùng qua đường tĩnh mạch. Dùng thuốc đường tĩnh mạch cho phép thuốc mang lại hiệu quả ngay lập tức. Thông thường, bệnh nhân phải được điều trị trong phòng cấp cứu hoặc phòng chăm sóc đặc biệt.
Khi huyết áp của bệnh nhân đã ổn định, bác sĩ sẽ kê đơn gồm những thuốc huyết áp dạng uống. Những thuốc này sẽ cho phép kiểm soát huyết áp của bệnh nhân tại nhà.
Nếu bệnh nhân được chẩn đoán tăng huyết áp cấp cứu, cần làm theo các khuyến nghị của bác sĩ. Điều này bao gồm kiểm tra sức khỏe thường xuyên để theo dõi huyết áp và tiếp tục dùng thuốc một cách thường xuyên.
Làm thế nào để phòng tránh tăng huyết áp cấp cứu?
Một số trường hợp tăng huyết áp cấp cứu có thể phòng tránh được. Nếu bạn bị tăng huyết áp, điều quan trọng là phải kiểm tra huyết áp thường xuyên. Bạn phải uống tất cả các loại thuốc hạ áp được kê đơn mà không bỏ lỡ bất kỳ liều nào. Cố gắng duy trì lối sống lành mạnh và làm theo lời khuyên của bác sĩ.
Đảm bảo điều trị mọi tình trạng bệnh lý cơ thể đang mắc có thể giúp bạn giảm nguy cơ tăng huyết áp cấp cứu. Tìm kiếm điều trị ngay lập tức nếu bạn xuất hiện bất kỳ triệu chứng nguy hiểm nào. Cần chăm sóc cấp cứu để giúp giảm tổn thương nội tạng.
Các lời khuyên giúp hạ huyết áp của bạn
Để hạ huyết áp, hãy làm theo những lời khuyên sau:
- Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh để giảm huyết áp của bạn. Hãy thử Chế độ ăn kiêng hạn chê tăng huyết áp (DASH). Chế độ ăn này bao gồm ăn trái cây, rau, các sản phẩm từ sữa ít béo, thực phẩm giàu kali và ngũ cốc nguyên hạt, tránh hoặc hạn chế chất béo bão hòa.
- Hạn chế lượng muối tiêu thụ ở mức 1.500 miligam (mg) mỗi ngày nếu bạn là người Mỹ gốc Phi, trên 50 tuổi hoặc nếu bạn mắc bệnh tiểu đường, tăng huyết áp hoặc bệnh thận mạn tính (CKD). Hãy nhớ rằng thực phẩm chế biến sẵn có thể chứa nhiều muối.
- Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày.
- Giảm cân nếu bạn thừa cân.
- Kiểm soát căng thẳng của bạn. Kết hợp các kỹ thuật quản lý căng thẳng, chẳng hạn như hít thở sâu hoặc thiền hàng ngày.
- Nếu bạn hút thuốc, hãy bỏ thuốc lá.
- Hạn chế đồ uống có cồn: giảm xuống còn hai ly mỗi ngày nếu bạn là nam và một ly mỗi ngày nếu bạn là nữ hoặc trên 65 tuổi.
- Kiểm tra huyết áp tại nhà bằng máy đo huyết áp tự động.
