Có một số tình trạng có thể ảnh hưởng đến màng phổi, bao gồm tràn dịch màng phổi, xẹp phổi và ung thư. Khi chất lỏng dư thừa tích tụ giữa các màng phổi cần phải áp dụng các thủ thuật khác nhau để có thể hút chất lỏng để loại bỏ lượng dịch thừa giữa các màng.
Giải phẫu
Giải phẫu màng phổi (nguồn: https://www.dreamstime.com/)Có hai màng phổi ở 2 lá phổi và mỗi màng phổi là một màng đơn tự gấp lại để tạo thành 2 lớp. Không gian giữa các màng (hay còn gọi là khoang màng phổi) được lấp đầy bởi một lớp chất lỏng bôi trơn (gọi là dịch màng phổi).
Màng phổi gồm 2 lớp riêng biệt:
- Màng phổi tạng là màng mỏng, trơn, bao phủ bề mặt phổi và đi tận vào các khu vực ngăn cách các thùy khác nhau của phổi (được gọi là rốn phổi).
- Màng phổi thành là màng ngoài ngăn cách thành ngực trong và cơ hoành (cơ ngăn cách giữa lồng ngực và các khoang bụng).
Màng phổi tạng và màng phổi thành dính với nhau ở rốn phổi, cũng đóng vai trò là nơi đi vào của phế quản, mạch máu và dây thần kinh.
Khoang màng phổi (còn được gọi là khoang trong màng phổi) chứa dịch màng phổi do các tế bào trung mô tiết ra. Chất lỏng giúp các lớp màng phổi trượt lên nhau khi phổi phồng lên và xẹp xuống trong quá trình hô hấp.
Chức năng
Cấu trúc của màng phổi rất cần thiết cho quá trình hô hấp, cung cấp cho phổi sự bôi trơn và đệm cần thiết để hít vào và thở ra. Không gian trong màng phổi chứa khoảng 4 cm3 đến 5cm3 dịch màng phổi giúp giảm ma sát bất cứ khi nào phổi giãn nở hoặc co lại.
Bản thân dịch màng phổi có chất kết dính nhẹ giúp đẩy phổi ra ngoài trong quá trình hít vào chứ không bị xẹp trong khoang ngực. Ngoài ra, dịch màng phổi tạo ra sức căng bề mặt giúp duy trì vị trí của phổi so với thành ngực.
Màng phổi cũng đóng vai trò là bộ phận phân chia giữa các cơ quan khác trong cơ thể, giúp chúng không can thiệp vào chức năng của phổi và ngược lại.
Bởi vì màng phổi có tính chất khép kín nên nó có thể giúp ngăn ngừa sự lây lan của nhiễm trùng từ các cơ quan khác đến phổi và ngược lại.
Các tình trạng liên quan
Một số tình trạng có thể gây ra tổn thương cho màng phổi hoặc làm suy giảm chức năng của nó. Gây tổn thương màng hoặc thừa dịch màng phổi có thể ảnh hưởng đến cách bạn thở và dẫn đến các triệu chứng khó chịu trong hô hấp.
- Viêm màng phổi
Viêm màng phổi là tình trạng màng phổi bị tình trạng viêm. Nguyên nhân thường là bởi nhiễm vi-rút nhưng cũng có thể là hậu quả của nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc một bệnh tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp, lupus…
Viêm màng phổi làm cho bề mặt màng trở nên thô ráp và dính. Thay vì trượt qua nhau, các màng phổi dính vào nhau, gây ra cơn đau buốt, nhói trong mỗi lần thở, hắt hơi hoặc ho. Cơn đau có thể trở nên tồi tệ hơn khi hít phải không khí lạnh, hít thở sâu hoặc khi di chuyển, thay đổi vị trí. Các triệu chứng khác bao gồm sốt, ớn lạnh và chán ăn.
- Tràn dịch màng phổi
Tràn dịch màng phổi phải trên phim chụp X-quang (nguồn: https://www.britannica.com/)Tràn dịch màng phổi là tình trạng tích tụ chất lỏng dư thừa trong khoang màng phổi. Khi điều này xảy ra, việc hô hấp có thể bị khó khăn, đôi khi bị cản trở đáng kể.
Suy tim sung huyết là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tràn dịch màng phổi, nhưng ngoài ra còn có vô số nguyên nhân khác, bao gồm chấn thương phổi hoặc ung thư phổi (trong đó tràn dịch gặp ở khoảng một nửa số trường hợp).
Tràn dịch màng phổi có thể rất ít (chỉ có thể phát hiện được bằng cách chụp X-quang hoặc vắt lớp vi tính ngực) hoặc lớn, chứa một lượng dịch lớn. Các triệu chứng thường gặp bao gồm đau ngực, ho khan, khó thở, khó hít thở sâu và nấc cụt dai dẳng.
- Tràn dịch màng phổi ác tính
Tràn dịch màng phổi ác tính đề cập đến tình trạng tràn dịch có chứa các tế bào ung thư. Nó thường liên quan đến ung thư phổi hoặc ung thư vú đã di căn (lan rộng) đến phổi.
- U trung biểu mô
U trung biểu mô màng phổi là một bệnh ung thư màng phổi mà nguyên nhân thường gặp nhất là do nghề nghiệp tiếp xúc với amiăng. Các triệu chứng bao gồm đau ở vai, ngực hoặc lưng dưới, khó thở, khó nuốt và sưng ở mặt, cánh tay.
- Tràn khí màng phổi
Tràn khí màng phổi, còn được gọi là xẹp phổi, xảy ra khi không khí tích tụ trong khoang màng phổi. Nó có thể do bất kỳ nguyên nhân nào, bao gồm chấn thương ngực, phẫu thuật lồng ngực và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Ngoài khó thở, có thể có ran rít, tiếng nổ lách tách bất thường từ ngay dưới da cổ và ngực.
Tràn khí màng phổi tự phát là một thuật ngữ dùng để mô tả khi phổi xẹp xuống mà không rõ lý do. Nam giới cao, gầy có nguy cơ mắc bệnh cao nhất (mặc dù nữ giới cũng có nguy cơ bị). Các yếu tố nguy cơ bao gồm hút thuốc, rối loạn mô liên kết và các hoạt động như lặn biển và bay trong đó áp suất khí quyển thay đổi nhanh chóng.
Tràn khí màng phổi thường có thể tự lành nhưng đôi khi phải tiến hành nội soi lồng ngực để hút hết không khí tích tụ ra khỏi khoang màng phổi.
- Tràn máu màng phổi
Tràn máu màng phổi là tình trạng khoang màng phổi chứa đầy máu, thường là do chấn thương hoặc phẫu thuật lồng ngực; hiếm khi tràn máu màng phổi xảy ra tự phát do vỡ mạch máu.
Triệu chứng chính của tình trạng này là đau hoặc cảm giác nặng ở ngực. Những người khác có thể gặp tim đập nhanh, khó thở, đổ mồ hôi lạnh, da nhợt nhạt và sốt. Tất cả các dấu hiệu cho thấy cần phải được chăm sóc y tế kịp thời.
