Các tiếng phổi
Thở khò khè
Tiếng thở rít này có thể xảy ra ở thì hít vào hoặc thở ra. Đó thường là dấu hiệu cho thấy đường thở đang bị hẹp hoặc có vật cản ngăn không khí đi qua chúng.
Hai trong số những nguyên nhân phổ biến nhất của thở khò khè là bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và hen. Một số bện lý khác cũng có thể gây thở khò khè, bao gồm:
- Dị ứng
- Viêm phế quản hoặc viêm tiểu phế quản
- Khí phế thũng
- Viêm nắp thanh quản (phù nề nắp thanh quản)
- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
- Suy tim
- Ung thư phổi
- Chứng ngưng thở lúc ngủ
- Viêm phổi
- Virus hợp bào hô hấp (RSV)
- Vấn đề về dây thanh âm
- Dị vật đường dẫn khí.
Bạn cũng có thể bị thở khò khè nếu hút thuốc hoặc do tác dụng phụ của một số loại thuốc. Điều này không phải lúc nào cũng nghiêm trọng, nhưng nếu thở khò khè kèm khó thở, thở gấp hoặc da nhợt hay tím tái hãy gọi cấp cứu ngay.
Nếu thở khò khè đột ngột sau khi bị côn trùng đốt hoặc sau khi ăn thức ăn mà bạn có thể bị dị ứng, hãy đến phòng cấp cứu ngay lập tức.
Tiếng ran nổ
Đây là một loạt các âm thanh không liên tục, kịch phát có thể nghe thấy khi hít vào hoặc thở ra. Những tiếng ran này có âm thanh như sủi bọt, lạch cạch hoặc lách tách.
Ngoài ra, có thể nghe thấy ran ẩm ở phổi, ran ẩm nhỏ hạt có tiếng ngắn hơn và cao hơn, trong khi đó ran ẩm to hạt lại có âm thanh thô, có âm vực thấp hơn. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy có chất lỏng trong túi khí phổi, có thể gặp trong:
- Viêm phổi
- Bệnh tim
- Xơ phổi
- Bệnh xơ nang
- COPD
- Nhiễm trùng phổi, như viêm phế quản
- Bệnh bụi phổi amiăng, một bệnh phổi do hít thở phải chất amiăng
- Viêm màng ngoài tim.
Stridor
Stridor hay tiếng rít thanh quản có âm thanh chói tai, ồn ào, nghe thấy mỗi nhịp thở với âm độ có thể cao hoặc thấp. Stridor thường là dấu hiệu cho thấy có dị vật đang chặn đường thở.
Bác sĩ thường có thể cho biết vấn đề là ở đâu bằng cách xem liệu tiếng stridor xảy ra khi hít vào hay thở ra. Tình trạng này không phải lúc nào cũng nghiêm trọng nhưng đôi khi nó có thể là dấu hiệu của một vấn đề nguy hiểm đến tính mạng cần can thiệp ngay lập tức. Bạn có thể nghe được tiếng stridor nếu bị:
- Nhuyễn thanh quản (mềm dây thanh ở trẻ sơ sinh)
- Dây thanh âm bị liệt
- Hẹp thanh quản
- Sự phát triển bất thường của các mạch máu (u mạch máu) ngay dưới dây thanh âm
- Viêm đường hô hấp cấp tính
- Nhiễm trùng khí quản
- Viêm phù nề nắp thanh môn.
Tiếng stridor cũng có thể nghe thấy nếu dị vật mắc kẹt trong khí quản. Người bệnh có thể cần phẫu thuật để khắc phục vấn đề này.
Ran ngáy
Những âm thanh khò khè với âm vực thấp này giống nghe như tiếng ngáy và thường xuất hiện ở thì thở ra. Chúng có thể là dấu hiệu cho thấy các ống phế quản (ống nối khí quản với phổi) đang dày lên vì chất nhầy. Tiếng ran ngáy có thể là dấu hiệu của viêm phế quản hoặc COPD.
Tiếng thở rít
Tiếng thở hổn hển này thường xảy ra sau một cơn ho kéo dài. Nếu bạn nghe thấy tiếng “khục khục” khi hít vào, đó có thể là dấu hiệu của bệnh ho gà, một bệnh truyền nhiễm của hệ hô hấp.
Tiếng cọ màng phổi
Các màng bao phủ giữa thành khoang ngực và bề mặt bên ngoài của phổi được gọi là màng phổi. Nếu màng phổi bị viêm và cọ xát với nhau, chúng có thể tạo ra âm thanh thô ráp và trà xát này. Tiếng cọ màng phổi có thể là dấu hiệu của viêm màng phổi, tràn dịch màng phổi, viêm phổi hoặc khối u phổi.
Tiếng lạo xạo trung thất
Tiếng lạo xạo trung thất còn được gọi là dấu hiệu Hamman, gợi ý tình trạng tràn khí trung thất. Đó là một âm thanh lạo xạo, giòn, êm tai, nghe được ở vùng trước tim và xuất hiện đồng thời với nhịp tim. Khi tim co bóp, chuyển động trong vùng trung thất tràn khí tạo ra âm thanh lạo xạo này.
Những âm thanh lạo xạo này đôi khi có thể là dấu hiệu của xẹp phổi, đặc biệt nếu trên lâm sàng có kèm theo đau ngực và khó thở. Đó là dấu hiệu của bệnh phổi như COPD, viêm phổi hoặc xơ nang.
Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ có thể đánh giá tình trạng của phổi bằng việc nghe phổi. Bác sĩ sẽ đặt ống nghe vào vùng lưng và ngực và yêu cầu người bệnh hít thở sâu hoặc yêu cầu phát âm cụm từ nhất định và đánh giá khả năng truyền âm. Một số ví dụ như:
- Tiếng vang phế quản: bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh nói “chín mươi chín”. Thông thường, âm thanh truyền qua phổi sẽ bóp nghẹt khiến ta không nghe rõ. Nếu nghe được các từ rõ ràng qua ống nghe, đó có thể là dấu hiệu cho thấy phổi chứa đầy máu, chất lỏng hoặc chất nhầy.
- Tiếng ngực thầm: khi người bệnh thì thầm “chín mươi chín” hoặc “một, hai, ba”, nếu phổi khỏe mạnh sẽ làm giảm âm thanh và làm cho lời nói mờ nhạt, nhưng âm thanh sẽ to hơn nếu phổi đông đặc, chứa đầy chất lỏng.
- Tiếng dê kêu: nếu phổi bị tràn dịch, bác sĩ sẽ thực hiện thử nghiệm này để kiểm tra xem bệnh nhân liệu có xẹp phổi bị không. Khi người bệnh nói “e”, bác sĩ sẽ đánh giá xem âm thanh đó có bị bóp nghẹt và phát ra âm thanh giống như “e” hay trở nên to hơn và giống như tiếng “a”, dấu hiệu này có nghĩa là tràn dịch màng phổi làm thay đổi âm thanh.
