Các rối loạn tiền đình phổ biến bao gồm chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV), viêm mê đạo hoặc viêm dây thần kinh tiền đình (một nhánh của dây thần kinh số VIII), bệnh Ménière và ứ nước ống nội bạch huyết thứ phát (secondary hydrops endolymphatic). Rối loạn tiền đình cũng gặp trong hở ống bán khuyên trên (superior semicircular canal dehiscence), u dây thần kinh tiền đình ốc tai (Acoustic neuroma), rò quanh ống nội bạch huyết (perilymph fistula), nhiễm độc tai trong, giãn cống tiền đình, chóng mặt liên quan đến đau nửa đầu và chứng Mal de Débarque. Các vấn đề khác liên quan đến rối loạn chức năng tiền đình bao gồm biến chứng do tuổi già, bệnh tự miễn và dị ứng.
U dây thần kinh thính giác
U dây thần kinh thính giác.(Nguồn: BV An Việt)U dây thần kinh thính giác (còn được gọi là u bao dây thần kinh số 8) là một bệnh lý nghiêm trọng nhưng không ác tính, khối u phát triển từ lớp tế bào vỏ bao dây thần kinh số 8, có chức năng truyền thông tin về thăng bằng và âm thanh đến não. Khối u tăng dần về kích thước gây chèn ép dây thần kinh gây mất thính giác, ù tai, chóng mặt, mất thăng bằng.
Chóng mặt và mất thăng bằng liên quan đến tuổi già
Chóng mặt ở người cao tuổi có thể là hậu quả của các bệnh lý liên quan đến tiền đình, thần kinh trung ương và thị giác, do các bệnh lý thần kinh, nguyên nhân tâm lý và thậm chí vô căn. Tuy nhiên, rối loạn tiền đình được cho là nguyên nhân phổ biến nhất gây chóng mặt ở người lớn tuổi, gây ra khoảng 50% các trường hợp chóng mặt ở nhóm tuổi này.
Bệnh tai trong tự miễn (AIED)
Khi virus tấn công, hệ thống miễn dịch sẽ hoạt động để bảo vệ cơ thể. Trong trường hợp hệ thống miễn dịch mất chức năng, nó sẽ nhận diện nhầm lẫn các tế bào của chính cơ thể với virus hoặc mầm bệnh xâm nhập và tấn công chúng, được gọi là phản ứng tự miễn. Hệ thống miễn dịch có thể tấn công toàn bộ cơ thể hoặc chỉ một bộ phận nhất định, bao gồm cả tai trong. Khi tai trong bị tấn công, được gọi là bệnh tai trong tự miễn. Sự tiến triển của tổn thương và mất chức năng gây ra bởi AIED có thể diễn ra rất nhanh.
Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV)
(Nguồn: capeent.com)BPPV là một rối loạn tiền đình phổ biến gây chóng mặt và các triệu chứng khác nguyên nhân do xuất hiện các tinh thể thạch nhĩ ở tai trong. Các tinh thể này được gọi là otoconia, được tạo thành từ các tinh thể canxi cacbonat (đôi khi được gọi một cách không chính thức là "sỏi tai"). Khi cử động đầu, otoconia bị dịch chuyển, gửi tín hiệu sai đến não.
Suy giảm chức năng tiền đình hai bên
Giảm hoặc mất chức năng tiền đình hai bên dẫn đến khó giữ thăng bằng, đặc biệt là khi đi trong bóng tối hoặc trên các bề mặt gồ ghề và bệnh nhân nhìn kém đi khi cử động đầu. Giảm hoặc mất chức năng tiền đình hai bên có thể thứ phát sau một bệnh nào đó.
Hội chứng CANVAS
CANVAS là một từ viết tắt dễ nhớ của chứng thất điều tiểu não, bệnh lý thần kinh ngoại vi và mất phản xạ tiền đình. Chỉ có một số rất ít bệnh nhân được báo cáo có sự kết hợp của hai dấu hiện lâm sàng hiếm gặp (thất điều tiểu não và mất phản xạ tiền đình) và bệnh lý thần kinh ngoại biên thường gặp. Bệnh nhân mắc CANVAS kết hợp thất điều tiểu não (tức là các vấn đề phối hợp vận động), tổn thương dây thần kinh ngoại biên , và mất chức năng tiền đình (mất phản xạ tiền đình). Sự kết hợp này gây ra sự rối loạn về thăng bằng nghiêm trọng vì mỗi hệ thống đơn lẻ đều có vai trò trong việc duy trì thăng bằng. Tất nhiên, khi tất cả các hệ thống đều bị ảnh hưởng cùng lúc sẽ nghiêm trọng hơn so với chỉ một hoặc hai hệ thống mất chức năng.
MRI sọ não lát cắt đứng dọc, tỷ trọng T1 của 4 bệnh nhân CANVAS cho thấy có sự teo đét của thùy nhộng tiểu não. (Nguồn: semanticscholar.org )Chóng mặt kèm theo đau vùng cổ
Đau cổ thường đi kèm với chóng mặt, nhưng có thể khó phân biệt liệu cơn chóng mặt và đau cổ có liên quan thực sự hay chỉ là ngẫu nhiên. Bởi vì chóng mặt quay hiếm khi liên quan đến hội chứng này, do vậy cụm từ “ cervicogenic dizziness” - “chóng mặt kèm theo đau vùng cổ” có vẻ phù hợp hơn. Chóng mặt do nguyên nhân tại vùng cổ có xu hướng là một chẩn đoán còn gây tranh cãi, bởi vì chưa có xét nghiệm nào để khẳng định đó chính là nguyên nhân gây ra chóng mặt.
Cholesteatoma
Bên trái: hình ảnh Cholestetoma trên nội soi tai, gồm phần da phát triển qua mức (mũi tên đỏ), da xung quanh bị trợt (mũi tên xanh), màng nhĩ không thủng. Bên phải: nội soi tai bình thường. (Nguồn: bmj.com )Cholesteatoma là một sự phát triển da bất thường nằm ở tai giữa phía sau màng nhĩ. Nguyên nhân thường do nhiễm trùng tái diễn và thường có dạng nang hoặc bọc, do bong ra các lớp da cũ rồi tích tụ bên trong tai. Theo thời gian, cholesteatoma có thể tăng kích thước và phá hủy các xương mỏng ở tai giữa; có thể dẫn đến mất thính giác, chóng mặt và liệt cơ mặt.
Giãn cống tiền đình (EVAS)
Giãn cống tiền đình thường đi kèm với giãn ống và túi nội dịch, bộ phận duy trì thể tích và thành phần ion nội dịch có chức năng truyền tín hiệu thính giác và thần kinh đến não. Khi EVA gây mất thính giác hoặc xuất hiện các triệu chứng thăng bằng, được gọi là hội chứng giãn cống tiền đình (EVAS).
Viêm mê đạo và viêm dây thần kinh tiền đình
Viêm mê đạo và viêm dây thần kinh tiền đình là hậu quả của bệnh lý nhiễm trùng gây viêm vùng tai trong hay dây thần kinh tiền đình-ốc tai - là nhánh của dây thần kinh VIII, có chức năng kết nối tai trong với não bộ. Viêm dây thần kinh tiền đình dẫn đến hoa mắt hoặc chóng mặt nhưng không thay đổi thính giác. Viêm mê đạo xảy ra khi quá trình nhiễm trùng ảnh hưởng đến tất các nhánh của dây thần kinh, dẫn đến thay đổi thính giác cũng như hoa mắt hoặc chóng mặt.
Mal de Débarquement
Mal de débarquement hiểu theo nghĩa đen có nghĩa là "bệnh của việc lên tàu." Thuật ngữ này ban đầu được sử dụng để chỉ những ảo giác gặp phải khi di chuyển bằng tàu hoặc thuyền. Hiện nay, một số tác giả còn cho rằng nó còn bao gồm các phương tiện đi lại khác, như bằng tàu hỏa, máy bay, hoặc các cách di chuyển mới, chưa thử qua trước đó, như nằm trên một chiếc nệm nước.
Bệnh Meniere
Đây là một chứng rối loạn tiền đình, hậu quả của việc tích tụ một lượng lớn bất thường nội dịch ở tai trong. Nguyên nhân chính xác của bệnh Ménière còn chưa rõ. Bốn triệu chứng cổ điển là chóng mặt, ù tai, cảm giác có áp lực trong tai và mất thính giác.
Nhiễm độc thần kinh
Bệnh là tình trạng nhiễm độc các nơron thần kinh giúp kiểm soát thăng bằng do phơi nhiễm với chất độc tự nhiên như chì, hoặc các chất tổng hợp như thuốc chống sốt rét , mefloquine (hay còn gọi là Lariam).
Xốp xơ tai
Xốp xơ tai là bệnh lý do sự phát triển bất thường của xương ở tai trong. Xương này ngăn cản các cấu trúc bên trong tai hoạt động bình thường và gây ra các dạng mất thính lực khác nhau, tùy thuộc vào cấu trúc bên trong tai bị ảnh hưởng. Ngoài mất thính giác, một số người bị chứng xơ cứng tai còn bị chóng mặt và rối loạn về thăng bằng.
Ngộ độc tai trong
Ngộ độc tai trong do tiếp xúc với thuốc hoặc hóa chất làm tổn thương tai trong hoặc dây thần kinh ốc tai, có nhiệm vụ gửi tín hiệu về thăng bằng và thính giác đến não. Nhiễm độc tai có thể là rối loạn tạm thời hoặc vĩnh viễn về thính giác, thăng bằng hoặc cả hai. Nhiều hóa chất có nguy cơ gây độc cho tai.
Rối loạn tiền đình ở trẻ em
Cho đến gần đây, hầu hết các chuyên gia y tế đều cho rằng các vấn đề về chức năng tiền đình chủ yếu ảnh hưởng đến người lớn, chỉ một số nhỏ trẻ em bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bằng chứng về rối loạn chức năng hệ thống tiền đình ở trẻ em, với hậu quả là các vấn đề về định thị (nhìn rõ khi cử động đầu), khả năng giữ thăng bằng, chóng mặt.
Rò quanh ống nội dịch
Tổn thương là một vết rách hoặc khuyết tại màng mỏng, nhỏ ngăn cách tai giữa với nội dịch tai trong. Khi có lỗ rò, sự thay đổi áp suất tai giữa sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tai trong, kích thích các cấu trúc kiểm soát trạng thái cân bằng và/hoặc thính giác , gây ra triệu chứng.
(Nguồn: thelondonearnoseandthroatclinic.co.uk)Chóng mặt tư thế dai dẳng (PPPD)
PPPD - trước đây được gọi là Chóng mặt mãn tính (CSD) - các triệu chứng bao gồm chóng mặt không quay, loạng choạng, các triệu chứng nặng lên khi di chuyển, tiếp xúc với môi trường có kích thích phức tạp (ví dụ: cửa hàng, đám đông) và thực hiện các công việc yêu cầu tập trung thị giác chính xác (ví dụ: đọc, sử dụng máy tính). PPPV không phải là một rối loạn tâm thần, mà là một tình trạng có căn nguyên tai-thần kinh liên quan đến các yếu tố hành vi.
Thú nuôi & Mất chức năng tiền đình
Rối loạn tiền đình không phải xuất hiện duy nhất ở con người. Tất cả các loài động vật bậc cao có hệ thống tiền đình - từ cá đến động vật có vú - đều có thể mắc bệnh, bao gồm cả mèo và chó.
Ứ nước ống nội dịch thứ phát( SEH)
SHE liên quan đến những bất thường về số lượng, thành phần và áp suất của chất lỏng ở tai trong được gọi là nội dịch, đáp ứng với các tính trạng như chấn thương vùng đầu hoặc phẫu thuật tai. Nó có thể xảy ra cùng với các bệnh lý tai trong khác, dị ứng hoặc bệnh lý toàn thân.
Hở ống bán khuyên trên
Hội chứng hở ống bán khuyên trên là kết quả của một lỗ hở trong xương nằm bên trên của ống bán khuyên trên. Với lỗ hở này, nội dịch ở tai trong có thể dịch chuyển bởi các kích thích âm thanh và áp suất, gây ra các triệu chứng tiền đình và/hoặc thính giác.
Đau nửa đầu do tiền đình
Đau nửa đầu là một bệnh cảnh rất phổ biến và có thể gây ra một số hội chứng tiền đình. Các nghiên cứu cho thấy khoảng 25 phần trăm người đau nửa đầu bị chóng mặt trong suốt cơn đau đầu cấp. Chóng mặt liên quan đến chứng đau nửa đầu (MAV) hoặc chứng đau nửa đầu do tiền đình có thể xảy ra cùng hoặc không.
Chóng mặt tiền đình đột ngột
Chóng mặt tiền đình đột ngột là một rối loạn tiền đình mà các biểu hiện có tần suất rất hay xảy ra. Người ta cho rằng nguyên nhân do sự chèn ép của dây thần kinh số tám (hay còn gọi là dây thần kinh tiền đình ốc tai) bởi một động mạch. Dây thần kinh này chi phối khả năng thăng bằng và thính giác của cơ thể. Chẩn đoán tình trạng này thường dựa trên các triệu chứng của bệnh nhân.
Thiểu năng tuần hoàn động mạch đốt sống thân nền
(Nguồn: heropharm.com)Các động mạch đốt sống và thân nền cấp máu đến mê đạo tai trong, dây thần kinh ốc tai tiền đình và thân não. Khi lưu lượng máu qua các mạch này bị hạn chế vì bất kỳ lý do gì, thì nó được gọi là thiểu năng tuần hoàn. Đây là nguyên nhân phổ biến gây chóng mặt ở người cao tuổi. Chóng mặt xảy ra đột ngột mà không có dấu hiệu báo trước, thường kéo dài trong vài phút, và cũng có thể kèm theo buồn nôn, nôn, đau đầu và suy giảm thị lực.
