Các triệu chứng có thể xuất hiện nhanh chóng hoặc biễn biến từ từ theo thời gian. Các triệu chứng chính bao gồm đau, nhức cơ, mệt mỏi, khó nuốt và khó thở.
Tại Hoa Kỳ, ước tính có khoảng 1600 đến 3200 ca mắc viêm cơ mới mỗi năm và 50000 đến 75000 người sống chung với căn bệnh này.
Viêm cơ có thể ảnh hưởng đến cả trẻ em và người lớn. Ngoại trừ một loại viêm cơ - phụ nữ dễ mắc phải hơn nam giới.
Phân loại
Viêm cơ được chia thành 5 loại sau:
1. Viêm da cơ
2. Viêm cơ thể vùi
3. Viêm cơ ở người trẻ
4. Viêm đa cơ
5. Viêm cơ do thuốc
Viêm da cơ
Viêm da cơ (dermatomyositis) là dạng viêm cơ dễ chẩn đoán nhất do đặc trưng bởi các nốt ban màu đỏ tím có hình dạng giống như hoa vòi voi. Ban này thường xuất hiện trên mí mắt, mặt, ngực, cổ và lưng, cũng như trên các khớp như khớp ngón tay, khuỷu tay, đầu gối và ngón chân.
Tình trạng yếu cơ thường xuất hiện sau giai đoạn phát ban này. Các triệu chứng khác của viêm da cơ bao gồm:
- Da có vảy, khô hoặc thô ráp
- Sẩn Gottron hoặc dấu hiệu Gottron (các nốt sưng trên các khớp ngón tay, khuỷu tay và đầu gối, thường kèm theo một nốt mụn nổi lên và có vảy)
- Khó thay đổi tư thế từ ngồi sang đứng
- Mệt mỏi
- Yếu các cơ ở cổ, hông, lưng và vai
- Khó nuốt
- Khàn giọng
- Các cục canxi cứng dưới da
- Đau cơ
- Viêm khớp
- Bất thường về giường móng
- Sút cân
- Nhịp tim không đều
- Loét đường tiêu hóa.
Viêm cơ thể vùi
Viêm cơ thể vùi (inclusion-body myositis) là bệnh viêm cơ duy nhất mà tỷ lệ gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới. Hầu hết người bệnh tiến triển tình trạng này ở độ tuổi trên 50. Viêm cơ thể vùi khởi đầu là yếu cơ ở cổ tay, ngón tay và cơ đùi.
Tình trạng yếu cơ nổi bật hơn ở các khối cơ nhỏ và không đối xứng, với một bên của cơ thể bị ảnh hưởng nhiều hơn bên kia. Viêm cơ thể vùi có tính chất di truyền.
Các triệu chứng của viêm cơ thể vùi bao gồm:
- Đi lại khó khăn
- Vấp ngã và mất thăng bằng
- Ngã thường xuyên
- Khó thay đổi tư thế từ ngồi sang đứng
- Nắm tay yếu và giảm độ khéo léo của bàn tay và ngón tay
- Khó nuốt
- Yếu cơ
- Đau cơ
- Giảm phản xạ gân xương
Viêm cơ tuổi trẻ
Viêm cơ tuổi trẻ (juvenile myositis) xảy ra ở trẻ em dưới 18 tuổi. Căn bệnh này ảnh hưởng từ 3000 đến 5000 trẻ em Mỹ. Trẻ nữ có nguy cơ mắc viêm cơ cao gấp đôi so với trẻ nam. Tương tự như các dạng viêm cơ khác, viêm cơ tuổi trẻ đặc trưng bởi yếu cơ và phát ban trên da.
Các triệu chứng của viêm cơ tuổi trẻ bao gồm:
- Ban màu tím đỏ, có thể thấy trên mí mắt, khớp, đôi khi có hình dạng của hoa vòi voi
- Mệt mỏi
- Ủ rũ hoặc cáu kỉnh
- Đau bụng
- Hạn chế vận động như khó leo cầu thang, đứng lên từ vị trí ngồi, khó mặc quần áo
- Khó với tay trên đầu, như khi gội đầu hoặc chải tóc
- Khó nâng đầu
- Sưng tấy hoặc đỏ da quanh móng tay
- Khó nuốt
- Các cục canxi cứng dưới da
- Yếu cơ
- Đau cơ và khớp
- Giọng nói khàn
- Sẩn da ở ngón chân (các nốt sưng trên khớp ngón tay, khuỷu tay và đầu gối)
- Sốt.
Viêm đa cơ
Viêm đa cơ (polymyositis) khởi đầu với sự yếu các cơ gốc chi và sau đó lan rộng ra toàn thân. Mỗi người bệnh viêm đa cơ là một thể riêng biệt, đa dạng và những người bị bệnh này thường mắc kèm các bệnh tự miễn dịch khác.
Các triệu chứng của viêm đa cơ bao gồm:
- Yếu cơ
- Đau cơ
- Khó nuốt
- Ngã
- Khó thay đổi tư thế từ ngồi sang đứng
- Mệt mỏi
- Ho khan mạn tính
- Dày da tay
- Khó thở
- Sốt
- Giảm cân
- Nói khàn.
Viêm cơ do thuốc
Viêm cơ do thuốc được cho là viêm cơ xảy ra do sử dụng một số loại thuốc được kê đơn và thuốc bất hợp pháp. Thuốc giảm cholesterol như statin là một trong những loại thuốc phổ biến nhất có thể gây ra tình trạng viêm cơ này, mặc dù trường hợp này cực kỳ hiếm. Các loại thuốc và chất khác có thể gây viêm cơ bao gồm:
- Một số chất ức chế miễn dịch
- Omeprazole (Prilosec)
- Adalimumab (Humira)
- Cocaine
- Toluen (một dung môi được sử dụng trong chất pha loãng sơn đôi khi được sử dụng bất hợp pháp).
Các triệu chứng của viêm cơ do thuốc tương tự như các triệu chứng của các loại viêm cơ khác. Người bệnh gặp phải tình trạng này thường thấy cải thiện sau khi họ ngừng thuốc gây ra độc tính.
Nguyên nhân
Các chuyên gia cho các ý kiến khác nhau về nguyên nhân chính xác của viêm cơ. Viêm cơ được cho là một tình trạng tự miễn dịch khiến cơ thể tự tấn công các cơ. Hầu hết các trường hợp không xác định được nguyên nhân. Tuy nhiên, người ta cho rằng chấn thương và nhiễm trùng có thể đóng một vai trò nào đó.
Một số nhà nghiên cứu tin rằng viêm cơ cũng có thể do:
- Các bệnh tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp, bệnh lupus
- Vi rút như cảm lạnh thông thường, cúm và HIV
- Độc tính của thuốc.
Chẩn đoán
Người bệnh bị viêm cơ thường bị chẩn đoán sai. Có thể chẩn đoán viêm cơ khá khó khăn vì bệnh này hiếm gặp và cũng có thể do các triệu chứng chính là yếu cơ và mệt mỏi. Các triệu chứng này lại khá hay gặp ở nhiều bệnh thông thường khác.
Bác sĩ có thể sử dụng bất kỳ cách nào sau đây để hỗ trợ chẩn đoán:
- Khám tổng quát
- Sinh thiết cơ
- Điện cơ
- Chụp cộng hưởng từ
- Thăm dò dẫn truyền thần kinh
- Xét nghiệm máu để xác định nồng độ CPK
- Xét nghiệm kháng thể kháng nhân
- Xét nghiệm kháng thể đặc hiệu cho bệnh viêm cơ
- Xét nghiệm di truyền
Điều trị
Không có thuốc đặc trị điều trị viêm cơ. Tuy nhiên, bác sĩ thường kê đơn thuốc corticosteroid như solumedrol thể kết hợp với các loại thuốc ức chế miễn dịch khác như azathioprine (Azasan) và methotrexate (Trexall).
Do tính chất diễn biến của bệnh, có thể có một vài thay đổi trong liệu pháp điều trị để tìm ra kế hoạch điều trị phù hợp cho người bệnh. Người bệnh nên đi khám bác sĩ định kỳ theo hẹn cho đến khi đạt được quá trình điều trị tốt nhất.
Vật lý trị liệu, tập thể dục, kéo căng cơ và yoga có thể giúp tăng sức mạnh, dẻo dai cho cơ bắp, giúp vận động linh hoạt và ngăn ngừa teo cơ.
Tiên lượng
Không có cách chữa khỏi hoàn toàn bệnh viêm cơ. Một số người bị viêm cơ có thể phải phụ thuộc vào hỗ trợ như chống gậy, xe tập đi hoặc xe lăn. Nếu không được điều trị, viêm cơ có thể gây ra tàn tật nặng nề và thậm chí tử vong. Tuy nhiên, một số người bệnh có thể kiểm soát tốt các triệu chứng, thậm chí thuyên giảm một phần hay hoàn toàn.
