Cho dù bạn đi, đứng, ngồi hay chạy, đó là do hoạt động và sự phối hợp của 10 cơ chính cũng như nhiều cơ và gân nhỏ hơn ở chân.
Bạn có thể không để ý cơ chân cho đến khi bị đau chân, nguyên nhân thường là do căng cơ hoặc chuột rút. Các tình trạng khác, như các vấn đề về dây thần kinh hoặc hẹp động mạch, cũng có thể khiến chân bạn bị đau, đặc biệt là khi di chuyển.
Chúng ta hãy xem xét kỹ hơn các cơ ở đùi và cẳng chân, cũng như các nguyên nhân phổ biến nhất của đau đùi hoặc bắp chân.
Các cơ đùi
Có hai nhóm cơ chính ở phía trên của chân:
- Cơ tứ đầu: Nhóm cơ này bao gồm bốn cơ ở phía trước đùi, là một trong những cơ mạnh nhất và lớn nhất trên cơ thể. Chúng có tác dụng duỗi thẳng hoặc giạng chân.
- Gân kheo: Nhóm cơ này nằm ở phía sau đùi. Hoạt động của các cơ này là uốn cong hoặc gập đầu gối.
Bốn cơ tạo nên cơ tứ đầu bao gồm:
- Cơ rộng ngoài: Là cơ lớn nhất trong số các cơ tứ đầu, nó nằm ở mặt ngoài của đùi và chạy từ đầu xương đùi xuống xương bánh chè.
- Cơ rộng trong: Có hình dạng giống như giọt nước, cơ này ở phần bên trong đùi chạy dọc từ xương đùi đến đầu gối.
- Cơ rộng giữa: Nằm giữa cơ rộng ngoài và cơ rộng trong, đây là cơ sâu nhất.
- Cơ thẳng đùi: Liên kết với xương hông, cơ này giúp mở rộng hoặc nâng cao đầu gối. Nó cũng có thể uốn dẻo đùi và hông.
Ba cơ chính trong gân kheo chạy từ phía sau xương hông, dưới cơ mông và xuống đến xương chày.
Các cơ gân kheo bao gồm:
- Cơ nhị đầu đùi: Kéo dài từ phần dưới của xương hông xuống đến xương mác, giúp gập đầu gối và giạng hông.
- Cơ bán màng: Chạy từ xương chậu xuống xương chày, cơ dài này kéo dài đùi, gập đầu gối và giúp xoay xương chày.
- Cơ bán gân: Nằm giữa hai cơ gân kheo khác, cơ này giúp mở rộng hông và xoay cả đùi và xương chày.
Các cơ ở cẳng chân
Cẳng chân là phần giữa đầu gối và mắt cá chân của bạn. Các cơ chính của cẳng chân nằm ở bắp chân, phía sau xương chày.
Cơ bắp chân bao gồm:
- Cơ bụng chân: Cơ lớn này chạy từ đầu gối đến mắt cá chân. Nó giúp giạng bàn chân, mắt cá chân và đầu gối.
- Cơ dép: Cơ này chạy dọc xuống phía sau bắp chân. Giúp nâng chân khi đang đi bộ và cũng giúp ổn định tư thế khi đứng.
- Cơ Plantaris: Cơ nhỏ này nằm sau đầu gối. Nó đóng một vai trò hạn chế trong việc giúp linh hoạt đầu gối, mắt cá chân và khoảng 10% dân số không cơ cơ này.
Nguyên nhân đau đùi
Đau đùi có thể do các chấn thương với nhiều mức độ khác nhau. Nguồn ảnh: https://helpwhathurts.com.
Nguyên nhân của đau đùi có thể là chấn thương cơ nhỏ, các vấn đề liên quan đến mạch máu hoặc thần kinh. Một số nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:
Sự căng cơ
Căng cơ là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của đau đùi. Căng cơ xảy ra khi các sợi trong cơ bị kéo căng quá mức hoặc bị rách.
Nguyên nhân của căng cơ đùi bao gồm:
- Lạm dụng cơ bắp
- Mỏi cơ bắp
- Khởi động không đủ trước khi tập thể dục hoặc thực hiện một hoạt động
- Mất cân bằng cơ - khi một nhóm cơ mạnh hơn nhiều so với các cơ liền kề, các cơ yếu hơn có thể bị thương
Hội chứng dải chậu chày
Một đoạn mô liên kết dài được gọi là dải chậu chày chạy từ hông đến đầu gối, giúp xoay và mở rộng hông, cũng như ổn định đầu gối.
Khi dải chậu chày bị viêm có thể gây ra một tình trạng được gọi là hội chứng dải chậu chày (ITBS). Đây thường là kết quả của việc sử dụng quá mức, các chuyển động lặp đi lặp lại và đặc biệt phổ biến ở những người đi xe đạp và chạy bộ.
Các triệu chứng bao gồm ma sát và đau khi di chuyển đầu gối.
Chuột rút cơ
Chuột rút cơ, là sự co thắt không chủ ý của một cơ hoặc một nhóm cơ, thường là tạm thời. Nguyên nhân do:
Hàm lượng khoáng chất thấp, chẳng hạn như:
Mỏi cơ bắp
Tuần hoàn kém
Chèn ép dây thần kinh cột sống
Bệnh Addison
Kéo căng và xoa bóp vùng cơ bị ảnh hưởng có thể giúp giảm chuột rút. Đắp miếng đệm nóng lên cơ cũng có thể hữu ích, cũng như uống nước hoặc đồ uống thể thao có chất điện giải.
Nguyên nhân không liên quan đến cơ
Đôi khi, một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn có thể gây ra đau đùi. Một số nguyên nhân không liên quan đến cơ gây đau đùi bao gồm:
- Bệnh xương khớp: Sự hao mòn và rách sụn ở khớp háng hoặc khớp gối có thể khiến xương cọ xát vào nhau. Do đó có thể gây ra triệu chứng đau và cứng khớp.
- Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT): Xảy ra khi một cục máu đông hình thành trong tĩnh mạch. Thường xảy ra nhất ở đùi hoặc cẳng chân.
- Đau cơ dị cảm: Gây ra bởi áp lực lên dây thần kinh, chứng đau cơ dị cảm có thể gây tê, ngứa ran và đau ở bên ngoài đùi.
- Thoát vị: Thoát vị bẹn có thể gây đau háng và đùi trong.
- Bệnh thần kinh đái tháo đường: Một biến chứng của bệnh đái tháo đường tuýp 1 và tuýp 2, bệnh thần kinh do đái tháo đường là một loại tổn thương dây thần kinh gây đau, ngứa ran và tê. Bệnh thường bắt đầu ở bàn tay hoặc bàn chân, nhưng có thể lan sang các vùng khác, bao gồm cả đùi.
Nguyên nhân đau bắp chân
Đau bắp chân có thể do chấn thương liên quan đến cơ và gân, các tình trạng liên quan đến dây thần kinh, mạch máu và một số tình trạng sức khỏe.
Căng cơ bắp chân
Cơ bắp chân bị căng xảy ra khi một trong hai cơ chính ở bắp chân bị căng quá mức. Căng cơ thường xảy ra do mỏi cơ, hoạt động quá mức hoặc không khởi động đúng cách trước khi chạy, đi xe đạp hoặc một số loại hoạt động khác liên quan đến cơ chân.
Bạn thường sẽ cảm thấy căng cơ khi mới bắt đầu. Các triệu chứng thường bao gồm:
- Cơn đau khởi phát đột ngột
- Sưng nhẹ
- Hạn chế di chuyển
- Cảm giác co kéo ở cẳng chân
Có thể điều trị căng cơ bắp chân ở mức độ nhẹ đến trung bình tại nhà bằng cách nghỉ ngơi, chườm đá và dùng thuốc chống viêm. Các mức độ nghiêm trọng hơn có thể cần được điều trị y tế.
Viêm gân Achilles
Viêm gân Achilles là một chấn thương phổ biến do hoạt động quá sức, chuyển động đột ngột hoặc căng thẳng trên gân Achilles. Gân này nối cơ bắp chân với xương gót chân.
Các triệu chứng thường bao gồm:
- Viêm gần phía sau gót chân
- Đau hoặc căng ở phía sau bắp chân
- Phạm vi chuyển động hạn chế khi gập chân
- Sưng tấy
Điều trị tự chăm sóc như RICE (nghỉ ngơi, chườm đá, băng ép, nâng cao) có thể giúp gân lành lại.
Chuột rút cơ
Chuột rút cơ không chỉ xảy ra ở đùi. Chúng cũng có thể xảy ra ở phía sau bắp chân.
Cơn đau đột ngột, buốt nhói là triệu chứng phổ biến nhất của chứng chuột rút. Nó thường không kéo dài quá 15 phút. Đôi khi, cơn đau có thể đi kèm với khối phồng của mô cơ bên dưới da.
Nguyên nhân không liên quan đến cơ
- Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT). Ở đùi, cục máu đông cũng có thể hình thành trong tĩnh mạch ở bắp chân. Ngồi lâu là một trong những yếu tố nguy cơ lớn nhất đối với huyết khối tĩnh mạch sâu.
- Bệnh động mạch ngoại biên (PAD). Bệnh động mạch ngoại biên là do sự tích tụ của các mảng bám trên thành mạch máu làm cho mạch máu hẹp lại. Các triệu chứng có thể bao gồm đau bắp chân khi đi bộ và biến mất khi nghỉ ngơi. Bạn cũng có thể bị tê hoặc cảm giác kim châm ở cẳng chân.
- Đau thân kinh toạ. Tổn thương dây thần kinh tọa có thể gây đau, ngứa ran và tê ở vùng thắt lưng kéo dài xuống bắp chân.
Tóm lược
Cơ chân là một trong những cơ làm việc chăm chỉ nhất trên cơ thể. Phần đùi bao gồm bảy cơ chính. Cẳng chân bao gồm ba cơ chính, nằm phía sau xương chày.
Đau ở đùi hoặc bắp chân có thể do chấn thương liên quan đến cơ hoặc gân, cũng như các tình trạng liên quan đến dây thần kinh, xương hoặc mạch máu.
Để giảm nguy cơ bị các chấn thương liên quan đến cơ hoặc gân, hãy dành thời gian để làm nóng cơ trước khi tập thể dục hoặc thực hiện một số hoạt động và nhớ kéo giãn sau đó.
Thực hiện các bài tập kháng lực cũng có thể giúp xây dựng sức mạnh và sự linh hoạt cho cơ chân. Ngoài ra, hãy uống đủ nước và cố gắng không ngồi quá lâu.
Nếu bạn bị đau ở đùi hoặc bắp chân dữ dội, trở nên tồi tệ hơn khi tự chăm sóc hoặc kèm theo các triệu chứng khác, hãy nhớ đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt.
