Tán sỏi ngoài cơ thể
Tán sỏi ngoài cơ thể sử dụng sóng xung kích năng lượng cao để phá vỡ sỏi giúp các mảnh sỏi thận nhỏ có thể di chuyển qua đường tiết niệu dễ dàng hơn.
Tán sỏi ngoài cơ thể giúp giảm triệu chứng đau và cho phép cơ thể tự đào thải sỏi thận ra ngoài. Phương pháp này giúp bạn tránh các phẫu thuật xâm lấn để loại bỏ sỏi thận.
Sỏi thận là gì?
Sỏi thận chứa các khoáng chất như canxi có trong nước tiểu. Sỏi thận hình thành khi hàm lượng cao các chất này kết tinh thành một khối.
Hầu hết, sỏi thận hình thành bên trong thận nhưng có thể di chuyển xuống niệu quản (ống dẫn nước tiểu đến bàng quang).
Khi nào cần điều trị sỏi thận?
Phần lớn các trường hợp sỏi thận sẽ tự biến mất nhưng nếu kích thước viên sỏi quá lớn để di chuyển qua đường tiết niệu, chúng sẽ bị mắc kẹt bên trong. Triệu chứng đau trong "cơn đau quặn thận" thường là do một viên sỏi mắc kẹt tại niệu quản và ngăn chặn quá trình thoát nước tiểu của thận.
Sỏi thận có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe như tổn thương thận, tiểu máu hoặc nhiễm trùng tiết niệu nặng. Những trường hợp này, điều trị là cần thiết giúp loại bỏ sỏi thận một cách an toàn và khiến người bệnh dễ chịu hơn.
Chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể
Tán sỏi ngoài cơ thể thường tác động tốt nhất đến những viên sỏi nhỏ hơn bên trong thận hoặc phần trên niệu quản. Bác sĩ sẽ xem xét kích thước viên sỏi, tình trạng sức khỏe, cấu trúc cơ thể và tất cả các loại thuốc bạn đang dùng trước khi quyết định đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả nhất.
Bác sĩ thường sử dụng phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể để điều trị sỏi thận:
- Kích thước quá lớn > 5mm để có thể tự đi qua đường tiết niệu.
- Sỏi chặn dòng chảy nước tiểu.
- Gây đau nghiêm trọng.
Chống chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể
Sỏi quá lớn, mật độ chắc gây biến chứng nghiêm trọng không được chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể.
Nguồn ảnh: coasturologygroup.com
Bác sĩ cần biết vị trí chính xác của sỏi thận. Thông thường, chụp CT được thực hiện để xác định vị trí và kích thước sỏi. Tuy nhiên, X-quang hoặc siêu âm cũng có thể được sử dụng.
Phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể không phải là lựa chọn phù hợp nếu có:
- Sỏi cứng: Sỏi thận được tạo thành từ một số chất (cystine hoặc một số loại sỏi canxi) có thể khó bị phá vỡ hơn bằng phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể.
- Mang thai: Phụ nữ mang thai hoặc đang trong quá trình thụ thai không nên tán sỏi. Sóng xung kích có thể gây hại cho thai nhi.
- Sỏi thận bị nhiễm trùng: Sỏi thận bị nhiễm trùng mắc kẹt trong niệu quản gây sốt hoặc ớn lạnh là một trường hợp cấp cứu, không nên điều trị bằng phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể.
- Các tình trạng bệnh lý đặc biệt: Không nên tán sỏi ngoài cơ thể trong các trường hợp làm tăng nguy cơ chảy máu, chẳng hạn như sử dụng thuốc chống đông sẽ làm tăng nguy cơ chảy máu thận nặng.
- Sỏi thận rất lớn: Tán sỏi ngoài cơ thể có tác dụng tốt nhất đối với sỏi thận nhỏ. Bác sĩ có thể chỉ định một phương pháp điều trị khác cho sỏi thận có đường kính > 1-2 cm.
Một số tình trạng có thể làm cho phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể kém hiệu quả hoặc rủi ro hơn. Vì vậy, bác sĩ có thể khuyến nghị không nên tán sỏi ngoài cơ thể trong những trường hợp sau:
- Phình động mạch chủ bụng.
- Rối loạn đông máu như bệnh hemophilia.
- Các tình trạng cần dùng thuốc chống đông.
- Béo phì.
- Máy tạo nhịp tim hoặc máy khử rung tim.
- Nhiễm trùng thận hoặc đường tiết niệu khác .
- Ung thư thận hoặc giảm chức năng thận.
- Phụ nữ mang thai.
- Biến dạng cột sống như cong vẹo cột sống.
- Tăng huyết áp không kiểm soát.
Cần chuẩn bị gì trước khi tán sỏi ngoài cơ thể?
Bác sĩ sẽ giải thích cách thức chuẩn bị trước khi tiến hành thủ thuật cho bạn biết như:
Hoàn hành tất cả xét nghiệm: Bạn có thể xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng thận và các chỉ số huyết học, cũng như xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra có tình trạng nhiễm trùng hay không.
Trao đổi với bác sĩ các loại thuốc bạn đang dùng: Tiếp tục dùng tất cả các loại thuốc trừ khi có chỉ dẫn của bác sĩ. Tuy nhiên, bạn có thể cần ngừng dùng warfarin hoặc các loại thuốc chống đông khác vì chúng làm tăng nguy cơ chảy máu liên quan đến thủ thuật.
Thực hiện theo một chế độ ăn uống theo hướng dẫn của bác sĩ: Bạn sẽ cần phải ngừng ăn và uống trong vài giờ trước khi làm thủ thuật
Người thực hiện phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể là ai?
Các bác sĩ chuyên khoa thận-tiết niệu sẽ thực hiện kỹ thuật tán sỏi ngoài cơ thể. Bác sĩ thận - tiết niệu là những người được đào tạo chuyên sâu, chuyên điều trị các vấn đề phức tạp của thận và hệ thống tiết niệu khác.
Quy trình tán sỏi ngoài cơ thể
Bác sĩ sẽ không cần thực hiện bất kỳ vết rạch nào trong quy trình tán sỏi ngoài cơ thể. Nhưng bạn vẫn sẽ cần gây mê hoặc gây tê để giảm đau và giữ cho cơ thể thoải mái. Bạn có thể tỉnh táo, buồn ngủ hoặc ngủ trong khi làm thủ thuật.
Quy trình tán sỏi ngoài cơ thể:
- Bạn nằm trên một chiếc bàn có đệm lót đầy nước. Một số ít trường hợp có thể ngồi trong một bồn nước lớn.
- Bác sĩ sử dụng X-quang hoặc siêu âm để xác định chính xác vị trí của sỏi thận để định hướng sóng xung kích một cách chính xác giúp điều trị hiệu quả hơn.
- Nhân viên y tế có thể di chuyển cơ thể bạn để nhận được lượng chùm sóng năng lượng lớn nhất.
- Máy tán sỏi ngoài cơ thể truyền các sóng năng lượng cao qua nước và vào cơ thể. Nếu bạn tỉnh táo trong quá trình tiến hành thủ thuật có thể nghe thấy âm thanh máy hoạt động hoặc cảm giác gõ dọc theo bên mình.
- Hàng nghìn đợt sóng xung kích nhắm vào viên sỏi thận làm sỏi vỡ ra thành nhiều mảnh. Các mảnh sỏi nhỏ có thể đi qua đường tiết niệu dễ dàng hơn.
Quy trình tán sỏi ngoài cơ thể diễn ra trong bao lâu?
Quá trình tán sỏi ngoài cơ thể thường mất khoảng một giờ. Quy trình có thể mất nhiều thời gian hơn hoặc ít hơn, tùy thuộc vào kích thước và số lượng sỏi thận cũng như thể trạng từng người.
Thông thường, tán sỏi ngoài cơ thể là một thủ thuật ngoại trú, có thể về nhà sau khi tán sỏi nhưng hãy dành vài giờ trong phòng hồi sức để bác sĩ theo dõi thêm.
Sau tán sỏi ngoài cơ thể bao lâu thì hết sỏi?
Cơ thể có thể đào thải các mảnh sỏi thận trong nước tiểu vài ngày đến vài tuần sau khi làm thủ thuật. Các mảnh sỏi trông giống như cát, sỏi hoặc bụi.
Các mảnh sỏi dù là rất nhỏ vẫn có thể làm tổn thương hệ thống tiết niệu. Thuốc giảm đau không kê đơn có thể giúp bạn thoải mái cho đến khi cơ thể đào thải hết các mảnh sỏi.
Hiệu quả của phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể
Tỷ lệ thành công của phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể rất khác nhau, phụ thuộc vào kích thước, vị trí, loại sỏi thận và cấu trúc, chức năng cơ thể người bệnh.
Nhìn chung, 70-90% những người tán sỏi ngoài cơ thể là không có sỏi ( theo dõi trên phim X-quang) ba tháng sau khi điều trị. Tỷ lệ thành công cao hơn nếu sỏi thận nằm bên trong thận hoặc ở đoạn cao của niệu quản.
Điều gì sẽ xảy ra nếu phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể không hiệu quả?
Trong một số trường hợp, phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể không phá vỡ viên sỏi thành các mảnh nhỏ để chúng tự trôi qua ra ngoài. Nếu điều này xảy ra, cần phải tiến hành một phương pháp điều trị khác.
Tùy thuộc vào tình trạng của người bệnh, bác sĩ có thể chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể lần thứ hai hoặc loại bỏ viên sỏi còn sót lại thông qua một thủ thuật xâm lấn tối thiểu gọi là nội soi niệu quản. Trao đổi với bác sĩ để hiểu rõ các phương pháp điều trị sỏi thận khác nhau.
Biến chứng sau khi tán sỏi ngoài cơ thể
Tiểu máu là dấu hiệu gián tiếp phản ánh tình trạng tổn thương thận hoặc niệu quản sau tán sỏi.
Nguồn ảnh: researchgate.net
Những biến chứng của tán sỏi ngoài cơ thể bao gồm:
- Tắc nghẽn niệu quản.
- Tiểu máu hoặc chảy máu quanh thận.
- Nhiễm trùng.
- Khó chịu nhẹ hoặc bầm tím ở lưng (gần khu vực được điều trị).
- Tiểu buốt.
Quá trình phục hồi sau tán sỏi ngoài cơ thể
Trong quá trình hồi phục sau tán sỏi ngoài cơ thể, bạn có thể:
- Cảm thấy đau nhức trong một hoặc hai ngày: Ngay sau khi tán sỏi có thể cảm thấy đau hoặc căng cứng gần vị trí điều trị. Một số người xuất hiện vết bầm tím nhẹ dọc theo bên mình.
- Tiểu máu: Thường thấy một lượng nhỏ máu trong nước tiểu kèm đau khi đi tiểu. Các triệu chứng này thường biến mất sau vài ngày.
- Thu thập các mảnh sỏi quá mỗi lần đi tiểu: Xét nghiệm sỏi có thể giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây sỏi thận và đưa ra biện pháp ngăn ngừa hình thành sỏi mới. Bác sĩ có thể cung cấp cho bạn một dụng cụ lọc nước tiểu giống như một cái phễu có lưới để thu thập các mảnh đá khi đi tiểu.
- Phân tích mẫu sỏi: Bạn có thể cất giữ các mảnh sỏi thu thập được trong cốc đựng mẫu mà bác sĩ cung cấp và hướng dẫn. Có thể cần mang mẫu sỏi đến xét nghiệm trong lần tái khám tiếp theo.
- Uống nhiều nước: Uống đủ nước sẽ giúp các mảnh sỏi di chuyển ra ngoài dễ dàng hơn. Uống nước cũng hạn chế tình trạng táo bón (tác dụng phụ thường gặp của một số loại thuốc giảm đau).
Thời gian hồi phục sau tán sỏi ngoài cơ thể là bao lâu?
Hầu hết mọi người quay trở lại sinh hoạt bình thường trong vòng vài ngày. Nhưng có thể gặp phải các tác dụng phụ kéo dài đến khi cơ thể đào thải hết những mảnh sỏi cuối cùng.
Khi nào cần gặp bác sĩ
Liên hệ với bác sĩ ngay nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sức khỏe bất thường nào sau khi tán sỏi để được xử lý kịp thời.
Nguồn ảnh: Dreamstime
Hãy liên hệ cho bác sĩ nếu bị đau bụng hoặc đau lưng đột ngột, dữ dội không biến mất hoặc buồn nôn, nôn dai dẳng. Đây là dấu hiệu sỏi thận bị kẹt và ngăn chặn dòng chảy của nước tiểu. Nếu xuất hiện những triệu chứng này, hãy đi khám ngay.
Hiếm khi, tình trạng tắc nghẽn dẫn đến nhiễm trùng nghiêm trọng (gây sốt hoặc ớn lạnh) gây nguy hiểm cho sức khỏe.
Liên hệ với bác sĩ ngay nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, đặc biệt là:
- Cục máu đông trong nước tiểu.
- Sốt.
- Cơn đau trở nên trầm trọng hơn, ngay cả sau khi uống thuốc giảm đau.
- Rối loạn tiểu tiện như buồn đi tiểu nhưng không tiểu được.
- Buồn nôn hoặc nôn.
- Chóng mặt hoặc choáng váng.
Tóm tắt những điểm cần lưu ý
Tán sỏi ngoài cơ thể là một phương pháp điều trị an toàn để loại bỏ sỏi thận. Việc di chuyển của những mảnh sỏi thận nhỏ cũng có thể gây tổn thương hệ thống tiết niệu. Nếu tiến hành tán sỏi ngoài cơ thể, bạn sẽ cảm thấy khó chịu khi các mảnh sỏi trôi ra ngoài sau khi điều trị vài ngày đến vài tuần.
Nếu có các vấn đề sức khỏe khác, chẳng hạn như tăng huyết áp không kiểm soát được, tán sỏi ngoài cơ thể có thể làm nặng hơn tình trạng bệnh. Hãy trao đổi với bác sĩ về các phương pháp điều trị sỏi thận và liệu tán sỏi ngoài cơ thể có phải là phương pháp điều trị sỏi thận phù hợp với nhu cầu của bạn hay không.
Xem Thêm:
- Tán sỏi là gì? Quy trình thực hiện và kết quả
- Tán sỏi qua da: Chỉ định, quy trình, theo dõi sau thủ thuật
- Tán sỏi nội soi ngược dòng bằng laser: Chỉ định, quy trình và phục hồi
