Suy thận cấp tính: Những điều bạn cần biết

Suy thận cấp tính phát triển nhanh chóng, thường trong vòng ít hơn một vài ngày. Suy thận cấp tính thường gặp nhất ở những người đã nhập viện, đặc biệt ở những người bệnh nặng cần được chăm sóc đặc biệt.

Suy thận cấp tính có thể gây tử vong và cần được điều trị tích cực. Tuy nhiên, suy thận cấp tính có thể hồi phục được. Nếu sức khỏe tốt, bạn có thể phục hồi chức năng thận bình thường hoặc gần như bình thường.

Mặt cắt thận. Nguồn ảnh mayoclinic.org

• Giảm lượng nước tiểu, mặc dù đôi khi lượng nước tiểu vẫn bình thường
• Giữ nước, gây sưng phù ở chân, mắt cá chân hoặc bàn chân
• Khó thở
• Mệt mỏi
• Lú lẫn
• Buồn nôn
• Yếu mệt
• Nhịp tim không đều
• Đau hoặc tức ngực
• Co giật hoặc hôn mê trong trường hợp nghiêm trọng

Đôi khi suy thận cấp tính không gây ra dấu hiệu hoặc triệu chứng và được phát hiện thông qua các xét nghiệm được thực hiện vì một lý do khác.

Khi nào cần đi khám

Đi khám bác sĩ ngay lập tức hoặc đi cấp cứu nếu bạn có các dấu hiệu hoặc triệu chứng của suy thận cấp tính.

Nguyên nhân

Suy thận cấp tính có thể xảy ra khi:

• Bạn có một nguyên nhân làm giảm lưu lượng máu đến thận
• Tổn thương trực tiếp ở thận 
• Niệu quản bị tắc nghẽn và chất thải không thể thoát khỏi cơ thể qua nước tiểu

Suy giảm lưu lượng máu đến thận

Các bệnh và tình trạng có thể làm giảm lưu lượng máu đến thận và dẫn đến tổn thương thận bao gồm:

• Mất máu hoặc mất dịch
• Thuốc huyết áp
• Nhồi máu cơ tim
• Bệnh tim
• Nhiễm trùng
• Suy gan
• Sử dụng aspirin, ibuprofen (Advil, Motrin IB, những loại khác), naproxen sodium (Aleve, những loại khác) hoặc các loại thuốc liên quan
• Phản ứng dị ứng nghiêm trọng (phản vệ)
• Vết bỏng nặng
• Mất nước nghiêm trọng

Một số nguyên nhân gây suy thận cấp. Nguồn ảnh kidneyfailurenews.com

Những bệnh, tình trạng và tác nhân dưới đây có thể làm tổn thương thận và dẫn đến suy thận cấp tính:

• Cục máu đông trong tĩnh mạch và động mạch trong và xung quanh thận
• Cholesterol lắng đọng làm tắc nghẽn dòng chảy của máu trong thận
• Viêm cầu thận
• Hội chứng urê huyết tan máu - tình trạng do phá hủy sớm các tế bào hồng cầu
• Nhiễm trùng, chẳng hạn như với vi rút gây bệnh COVID-19
• Lupus - rối loạn hệ thống miễn dịch gây viêm cầu thận
• Thuốc, chẳng hạn như một số loại thuốc hóa trị, thuốc kháng sinh và thuốc cản quang được sử dụng trong các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh
• Xơ cứng bì - một nhóm bệnh hiếm gặp ảnh hưởng đến da và các mô liên kết
• Xuất huyết giảm tiểu cầu huyết khối - một chứng rối loạn máu hiếm gặp
• Độc tố, chẳng hạn như rượu, kim loại nặng và cocaine
• Tiêu cơ vân dẫn đến tổn thương thận do độc tố từ sự phá hủy mô cơ
• Sự phá vỡ các tế bào khối u (hội chứng ly giải khối u), dẫn đến giải phóng các chất độc có thể gây tổn thương thận

Tắc nghẽn nước tiểu trong thận

Các bệnh và tình trạng cản trở đường dẫn nước tiểu ra ngoài cơ thể (tắc nghẽn đường tiết niệu) và có thể dẫn đến chấn thương thận cấp tính bao gồm:

• Ung thư bàng quang
• Cục máu đông trong đường tiết niệu
• Ung thư cổ tử cung
• Ung thư đại tràng
• Phì đại tiền liệt tuyến
• Sỏi thận
• Tổn thương dây thần kinh liên quan đến kiểm soát bàng quang
• Ung thư tuyến tiền liệt

Các yếu tố nguy cơ

Suy thận cấp tính hầu như luôn liên quan đến tình trạng hoặc vấn đề y tế khác. Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ suy thận cấp tính gồm:

• Nhập viện, đặc biệt là đối với một tình trạng nghiêm trọng cần được chăm sóc đặc biệt
• Tuổi cao
• Tắc nghẽn mạch máu ở tay hoặc chân (bệnh động mạch ngoại vi)
• Bệnh tiểu đường
• Huyết áp cao
• Suy tim
• Bệnh thận
• Bệnh gan
• Một số bệnh ung thư và phương pháp điều trị ung thư

Bệnh tiểu đường là yếu tố nguy cơ cao của bệnh suy thận

 

Các biến chứng

Các biến chứng tiềm ẩn của suy thận cấp tính bao gồm:

• Ứ dịch. Suy thận cấp tính có thể dẫn đến tích tụ dịch trong phổi, gây khó thở.
• Tức ngực. Nếu màng ngoài tim bị viêm, bạn có thể bị đau ngực.
• Yếu cơ. Khi chất lỏng và chất điện giải của cơ thể mất cân bằng, có thể dẫn đến yếu cơ.
• Tổn thương thận vĩnh viễn. Đôi khi, suy thận cấp tính gây mất chức năng thận vĩnh viễn hoặc bệnh thận giai đoạn cuối. Những người bị bệnh thận giai đoạn cuối cần phải chạy thận vĩnh viễn hoặc ghép thận để tồn tại.
• Tử vong. Suy thận cấp tính có thể dẫn đến mất chức năng thận và cuối cùng là tử vong.

Phòng ngừa

Suy thận cấp tính thường khó dự đoán hoặc ngăn ngừa. Nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách chăm sóc thận. Hãy cố gắng:

• Chú ý đến nhãn thuốc khi dùng thuốc giảm đau không kê đơn. Làm theo hướng dẫn đối với thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn như aspirin, paracetamol, ibuprofen và naproxen sodium. Dùng quá nhiều những loại thuốc này có thể làm tăng nguy cơ tổn thương thận. Điều này đặc biệt đúng nếu bạn đã mắc bệnh thận, tiểu đường hoặc huyết áp cao từ trước.
• Trao đổi với bác sĩ của bạn để kiểm soát thận và các tình trạng mạn tính khác. Nếu bạn bị bệnh thận hoặc một tình trạng khác làm tăng nguy cơ suy thận cấp tính, chẳng hạn như tiểu đường hoặc huyết áp cao, hãy tuân thủ các mục tiêu điều trị và làm theo các khuyến nghị của bác sĩ để kiểm soát tình trạng của bạn.
• Ưu tiên lối sống lành mạnh. Hãy năng động; ăn một chế độ ăn uống hợp lý, cân bằng; và chỉ uống rượu ở mức độ vừa phải - nếu có.

Chẩn đoán

Sinh thiết thận. Nguồn ảnh mayoclinic.org

Nếu các dấu hiệu và triệu chứng cho thấy bạn bị suy thận cấp tính, bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm và thủ thuật nhất định để xác minh chẩn đoán. Các xét nghiệm có thể bao gồm:

• Đo lượng nước tiểu. Đo lượng nước tiểu trong 24 giờ có thể giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây suy thận.
• Xét nghiệm nước tiểu. Phân tích một mẫu nước tiểu có thể cho thấy những bất thường gợi ý tình trạng suy thận.
• Xét nghiệm máu. Xét nghiệm máu có thể cho thấy nồng độ urê và creatinine tăng nhanh - hai chất được sử dụng để đo chức năng thận.
• Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh. Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh như siêu âm và chụp cắt lớp vi tính có thể được sử dụng để giúp bác sĩ đánh giá thận.
• Sinh thiết mẫu mô thận để xét nghiệm. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị sinh thiết thận để lấy một mẫu mô thận nhỏ để làm xét nghiệm. Bác sĩ sẽ đâm một cây kim qua da và vào thận của bạn để lấy mẫu ra.

Điều trị

Hầu hết những người bị suy thận cấp đều đã phải nhập viện. Thời gian bạn ở lại bệnh viện tùy thuộc vào lý do suy thận cấp tính và tốc độ hồi phục của thận.

Trong một số trường hợp, bạn có thể tự phục hồi tại nhà.

Điều trị nguyên nhân cơ bản gây ra tổn thương thận 

Điều trị suy thận cấp tính bằng cách xác định nguyên nhân ban đầu đã làm tổn thương thận. Các lựa chọn điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra suy thận.

Điều trị các biến chứng cho đến khi thận hồi phục

Bác sĩ cũng sẽ làm việc để ngăn ngừa các biến chứng và cho phép thận của bạn có thời gian để chữa lành. Các phương pháp điều trị giúp ngăn ngừa các biến chứng bao gồm:

• Phương pháp điều trị để cân bằng lượng chất lỏng trong máu. Nếu suy thận cấp tính là do thiếu chất lỏng trong máu, bác sĩ có thể đề nghị truyền dịch qua đường tĩnh mạch. Trong một số trường hợp khác, suy thận cấp có thể khiến bạn truyền quá nhiều chất lỏng, dẫn đến phù nề ở tay và chân. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể đề nghị dùng thuốc lợi tiểu để khiến cơ thể thải thêm chất lỏng.
• Thuốc để kiểm soát kali huyết. Nếu thận không lọc laki từ máu đúng cách, bác sĩ có thể kê đơn canxi, glucose hoặc natri polystyrene sulfonate (Kionex) để ngăn ngừa sự tích tụ lượng kali cao trong máu của bạn. Quá nhiều kali trong máu có thể gây ra loạn nhịp tim nguy hiểm và yếu cơ.
• Thuốc phục hồi nồng độ canxi trong máu. Nếu nồng độ canxi trong máu của bạn giảm quá thấp, bác sĩ có thể đề nghị truyền canxi.
• Lọc máu để loại bỏ độc tố khỏi máu. Nếu chất độc tích tụ trong máu, bạn có thể cần chạy thận nhân tạo tạm thời - thường được gọi đơn giản là lọc máu - để giúp loại bỏ chất độc và chất lỏng dư thừa ra khỏi cơ thể trong khi đợi thận hồi phục. Lọc máu cũng có thể giúp loại bỏ lượng kali dư thừa ra khỏi cơ thể. Trong quá trình lọc máu, một máy bơm máu ra khỏi cơ thể của bạn thông qua một quả thận nhân tạo (máy lọc máu) để lọc chất thải. Sau đó máu được trả lại cho cơ thể.

Lối sống và các biện pháp khắc phục tại nhà

Trong thời gian bạn hồi phục sau suy thận cấp, bác sĩ có thể đề nghị một chế độ ăn uống đặc biệt để giúp hỗ trợ thận. 

Tùy thuộc vào tình trạng của bạn, bác sĩ có thể khuyên bạn:

• Chọn thực phẩm có hàm lượng kali thấp hơn. Bác sĩ có thể khuyên bạn nên chọn các loại thực phẩm có hàm lượng kali thấp hơn. Thực phẩm giàu kali bao gồm chuối, cam, khoai tây, rau bina và cà chua. Ví dụ về thực phẩm ít kali bao gồm táo, súp lơ, ớt, nho và dâu tây.
• Tránh các sản phẩm có thêm muối. Giảm lượng natri bạn ăn mỗi ngày bằng cách tránh các sản phẩm có thêm muối, bao gồm nhiều thực phẩm tiện lợi, chẳng hạn như thức ăn nhanh, thịt hộp.

• Hạn chế phốt pho. Phốt pho là một khoáng chất được tìm thấy trong thực phẩm, chẳng hạn như bánh mì nguyên hạt, bột yến mạch, ngũ cốc nguyên cám, cola sẫm màu, các loại hạt và bơ đậu phộng. Quá nhiều phốt pho trong máu có thể làm suy yếu xương và gây ngứa da. Bác sĩ có thể đưa ra các khuyến nghị cụ thể về phốt pho và cách hạn chế nó trong tình huống cụ thể của bạn.

Khi thận của bạn hồi phục, bạn có thể không cần phải ăn một chế độ ăn kiêng đặc biệt nào nữa, mặc dù việc ăn uống lành mạnh vẫn rất quan trọng.

Xem Thêm:

• Suy thận: phân loại, nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
• Suy thận mạn tính: Triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị
• Những điều bạn cần biết về bệnh thận giai đoạn cuối