Đau cổ chân là gì?
Đau cổ chân là tình trạng đau hoặc khó chịu ảnh hưởng đến bất kỳ cấu trúc nào của cổ chân.
Đau cổ chân có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, phổ biến nhất là chấn thương, viêm khớp và thoái hóa khớp. Tùy thuộc vào nguyên nhân, có thể xuất hiện đau hoặc cứng ở xung quanh cổ chân. Bên cạnh đó, cổ chân có thể sưng lên và không thể chịu được bất kỳ trọng lượng nào tác động lên khớp.
Thông thường, cơn đau sẽ thuyên giảm khi được nghỉ ngơi, chườm lạnh và dùng thuốc giảm đau không kê đơn. Bác sĩ có thể điều trị chấn thương và viêm khớp. Các tình trạng đau khớp cổ chân có thể được điều trị mà không cần phẫu thuật. Tuy nhiên, nếu chấn thương nghiêm trọng như gãy xương cổ chân hoặc cơn đau không cải thiện với các biện pháp điều trị dùng thuốc, chăm sóc tại nhà, thì sẽ cần phải phẫu thuật. Nếu bị chấn thương cổ chân hoặc phẫu thuật kết hợp vật lý trị liệu cũng có thể giúp tổn thương hồi phục. Vật lý trị liệu có tác dụng tăng cường các cơ hỗ trợ bàn chân và cổ chân, giảm đau và ngăn ngừa các chấn thương trong tương lai.
Cấu trúc khớp cổ chân
Cổ chân là một phần của hệ thống cơ xương, hỗ trợ nâng đỡ trọng lượng của cơ thể và giúp giữ thăng bằng và di chuyển. Khớp này linh hoạt cho phép gập, xoay và di chuyển bàn chân từ bên này sang bên kia.
Các xương cẳng chân (xương chày và xương mác) kết hợp với nhau, sau đó hội tụ với xương bàn chân (xương sên) để tạo thành cổ chân. Hệ thống dây chằng giúp giữ các xương lại với nhau. Một cấu trúc phức tạp gồm gân, cơ và các mô mềm khác cho phép bàn chân và cổ chân di chuyển - đây cũng là nguyên nhân khiến cổ chân đặc biệt dễ bị chấn thương.
Đau cổ chân phổ biến như thế nào?
Đau và chấn thương cổ chân là rất phổ biến. Một người có nhiều khả năng bị đau cổ chân nếu:
- Trên 65 tuổi.
- Chơi thể thao hoặc thực hiện các hoạt động liên quan đến nhảy, chuyển động sang hai bên hoặc thay đổi hướng nhanh chóng.
- Mang vác vật nặng hoặc béo phì.
Nguyên nhân phổ biến nhất của đau cổ chân
Gãy xương cổ chân gây đau dữ dội khớp cổ chân. Nguồn ảnh: emergeortho.comĐau cổ chân có thể do chấn thương và bệnh lý. Một số chấn thương phổ biến nhất gây đau cổ chân bao gồm:
Viêm bao hoạt dịch: Các bao hoạt dịch chứa đầy chất lỏng được gọi là màng đệm giúp xương di chuyển linh hoạt. Viêm bao hoạt dịch xảy ra khi các túi này bị kích thích và viêm.
Gãy xương: Tai nạn hoặc chấn thương có thể khiến xương bị gãy. Gãy xương cổ chân có nhiều mức độ từ nhẹ đến nặng, liên quan đến xương ở bất kỳ vị trí nào của khớp cổ chân. Gãy cổ chân gây sưng và đau dữ dội.
Bong gân: cổ chân bị bong gân là nguyên nhân phổ biến gây đau cổ chân. Bong gân cổ chân xảy ra khi dây chằng bị kéo căng hoặc rách. Bong gân hoặc trật cổ chân xảy ra khi cổ chân trượt mạnh ra khỏi vị trí bình thường.
Viêm gân: Gân bị viêm, kích thích là một tổn thương mô mềm được gọi là viêm gân. Gân kết nối cơ với xương. Đôi khi, gân có thể bị rách (chẳng hạn như đứt gân gót). Một gân bị rách có thể cần phẫu thuật sửa chữa.
Nhiều rối loạn và tình trạng bệnh lý có thể dẫn đến đau cổ chân, bao gồm:
Viêm khớp: Đau và cứng khớp cổ chân có thể do viêm khớp. Viêm khớp xảy ra khi sụn (mô đầu xương) bị phá vỡ, khiến xương cọ xát vào nhau. Chấn thương và hoạt động quá mức có thể gây viêm khớp và tình trạng này gặp phổ biến ở những người trên 65 tuổi. Một số loại viêm khớp có thể ảnh hưởng đến cổ chân như viêm khớp dạng thấp và viêm xương khớp.
Bàn chân bẹt: Chân quá thấp hoặc không có vòm có thể gây đau và sưng ở cổ chân, bàn chân. Trong một số trường hợp, vòm cung xương của trẻ em không phát triển bình thường dẫn đến tình trạng này.
Bệnh gút (một loại viêm khớp): Bệnh gút là kết quả của sự lắng đọng axit uric trong cơ thể. Thông thường, axit uric được đào thải ra khỏi cơ thể qua nước tiểu. Tuy nhiên, lượng axit uric dư thừa sẽ tạo ra các tinh thể lắng đọng trong khớp. Bệnh gút ở cổ chân có thể rất đau.
Nhiễm trùng: Một số loại nhiễm trùng kể cả viêm mô tế bào, có thể gây sưng và đau khớp cổ chân. Nhiễm trùng xương được gọi là viêm tủy xương có thể do tụ cầu.
Chẩn đoán nguyên nhân gây đau cổ chân bằng cách nào?
Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám cổ chân và bàn chân của người bệnh để kiểm tra tình trạng sưng, đau và bầm tím. Việc kiểm tra phụ thuộc vào vị trí của cơn đau và có bị chấn thương hay không.
Bác sĩ có thể chỉ định kiểm tra vùng tổn thương bằng các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, cắt lớp vi tính CT hoặc chụp cộng hưởng từ MRI. Kết quả phản ánh hình ảnh của xương hoặc mô mềm để bác sĩ có thể kiểm tra xem có thương tổn hay không.
Nếu được chẩn đoán nhiễm trùng, bác sĩ sẽ lấy dịch ổ khớp làm xét nghiệm vi sinh để xác định loại vi khuẩn gây bệnh.
Các cách giảm đau khớp cổ chân?
Chườm lạnh giúp giảm sưng viêm hiệu quả trong trường hợp chấn thương khớp cổ chân.
Nguồn ảnh: Healthline
Hầu hết các cơn đau cổ chân sẽ thuyên giảm khi nghỉ ngơi, chườm lạnh và dùng thuốc giảm đau không kê đơn. Làm theo hướng dẫn của bác sĩ để điều trị đau cổ chân tại nhà, đặc biệt là phương pháp RICE (nghỉ ngơi, chườm lạnh, băng ép và nâng cao chân). Nếu cơn đau dữ dội hoặc cổ chân vẫn còn đau sau vài ngày chăm sóc tại nhà, hãy đến gặp bác sĩ ngay.
Các phương pháp điều trị đau cổ chân tại nhà phổ biến nhất là:
Nghỉ ngơi: Nếu bị chấn thương như bong gân, nên nghỉ ngơi một thời gian. Trao đổi với bác sĩ về thời gian nghỉ ngơi hợp lý. Nạng hoặc nẹp cẳng bàn chân có thể giúp di chuyển mà không gây áp lực lên cổ chân.
Chườm lạnh: Để giảm sưng, hãy chườm đá hoặc chườm lạnh lên vùng bị sưng trong vòng 15-20 phút sau vài giờ.
Băng ép: Hỏi ý kiến bác sĩ về việc quấn băng thun quanh cổ chân để giảm viêm. Chú ý không quấn quá chặt.
Nâng cao chân: Nghỉ ngơi và đặt cổ chân cao hơn tim để giảm sưng, có thể kê cao chân khi ngủ vào ban đêm.
Thuốc giảm đau không kê đơn: Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) có thể giảm đau và sưng viêm. Trao đổi với bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào.
Giày hỗ trợ: Đảm bảo rằng giày hỗ trợ đầy đủ cho bàn chân và cổ chân, tránh dép xỏ ngón, sandal và giày quá lỏng. Điều quan trọng là phải mang giày phù hợp khi chơi thể thao. Các hoạt động như bóng rổ và bóng chuyền có thể dẫn đến chấn thương cổ chân, đặc biệt nếu không có giày dép phù hợp.
Phương pháp điều trị đau cổ chân
Hầu hết các vết thương ở cổ chân đều lành bằng các phương pháp điều trị tại nhà. Những chấn thương nặng hơn có thể phải phẫu thuật. Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây đau cổ chân. Các phương pháp điều trị đau cổ chân phổ biến bao gồm:
Nẹp và nạng: Nẹp có thể giảm đau và ổn định cổ chân. Một số nạng có thể là lựa chọn tốt hơn cho các hoạt động nhất định. Hỏi ý kiến bác sĩ về một loại nẹp phù hợp nhất với lối sống sinh hoạt của bạn.
Chọc hút dịch khớp: Bác sĩ sẽ đưa kim vào ổ khớp và chọc hút chất lỏng dư thừa ra ngoài. Hút dịch khớp giúp giảm đau và phù nề.
Thuốc: Một số loại thuốc có thể giảm viêm và giảm đau cổ chân. Thuốc điều trị viêm khớp và bệnh gút có thể làm giảm đau và sưng đáng kể.
Miếng lót chỉnh hình: Là miếng lót vừa vặn với giày, có thể mua tại cửa hàng và tùy chỉnh cho vừa với chân. Miếng lót chỉnh hình giúp hỗ trợ và ổn định bàn chân.
Vật lý trị liệu: Một hình thức tập luyện giúp cải thiện tính linh hoạt và tăng cường sức mạnh các cơ hỗ trợ cổ chân. Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ xây dựng kế hoạch tập luyện với các bài tập và giãn cơ được thiết kế dành riêng cho bạn. Đảm bảo thực hiện các bài tập theo quy định và kéo giãn cơ thể thường xuyên.
Tiêm steroid: Bác sĩ sử dụng kim để tiêm thuốc chống viêm trực tiếp vào khớp để làm giảm viêm và đau.
Phẫu thuật: Một loạt các thủ thuật phẫu thuật cổ chân có thể sửa chữa các dây chằng hoặc gân bị rách. Phẫu thuật thay khớp cổ chân có thể giảm đau và phục hồi chức năng.
Biện pháp ngăn ngừa đau cổ chân
Tập thể dục thường xuyên kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh giúp giảm nguy cơ đau khớp cổ chân.
Nguồn ảnh: Pinterest
Không phải lúc nào cũng có thể phòng tránh được đau cổ chân. Nhưng có thể giữ cho xương, dây chằng và gân chắc khỏe bằng cách duy trì sức khỏe tốt. Để ngăn ngừa đau cổ chân do chấn thương, nên:
- Duy trì cân nặng hợp lý: Mang thêm trọng lượng làm tăng áp lực lên các khớp, bao gồm cả cổ chân.
- Tăng cường sức mạnh các cơ khác: Bằng cách giữ cho các cơ khỏe mạnh sẽ hỗ trợ cổ chân và giảm nguy cơ chấn thương.
- Nghỉ ngơi nếu cảm thấy đau: Đừng bỏ qua những cơn đau. Nếu một chuyển động hoặc hoạt động gây khó chịu hãy nghỉ ngơi và đến gặp bác sĩ nếu cơn đau không thuyên giảm. Tiếp tục tập luyện khí đang đau có thể khiến chấn thương trở nên trầm trọng hơn.
- Khởi động đúng cách: Làm nóng cơ thể trước khi tập thể dục. Cơ bắp và các mô mềm (như dây chằng và gân) ít bị tổn thương hơn khi được khởi động đúng cách.
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Hãy đi khám ngay nếu xuất hiện các triệu chứng sau:
- Đau cổ chân nghiêm trọng hoặc không thuyên giảm sau 2-3 ngày điều trị tại nhà.
- Đau và sưng cổ chân đột ngột.
- Vị trí tổn thương nóng đỏ khi chạm vào hoặc bị sốt, đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng.
- Không di chuyển được.
Tóm tắt điểm cần lưu ý
Đau cổ chân là một triệu chứng của nhiều tình trạng bệnh lý hoặc chấn thương. Sưng nề, cứng và đau khớp cổ chân có thể gây khó khăn hoặc không thể đi lại được. Hầu hết các chấn thương ở cổ chân sẽ thuyên giảm với các phương pháp điều trị tại nhà, chẳng hạn như kê cao chân và nghỉ ngơi nhiều.
Đau cổ chân thường không cần phẫu thuật. Nếu cơn đau nghiêm trọng, bị sưng nhiều hoặc cơn đau không biến mất sau một vài ngày, hãy đến gặp bác sĩ ngay. Một số phương pháp điều trị không xâm lấn có thể giúp phục hồi cổ chân trở lại bình thường.
