Tiểu đêm là gì?
Tiểu đêm là tình trạng phải thức giấc vào ban đêm để đi tiểu, tần suất đi tiểu về đêm nhiều hơn - phải đi tiểu thường xuyên hơn vào ban đêm. Hầu hết mọi người thường thức dậy một lần trong đêm để đi tiểu, nhưng đi tiểu thường xuyên hơn có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nào đó. Chứng tiểu đêm trở nên phổ biến hơn khi tuổi càng cao và xảy ra ở cả nam và nữ. Tiểu nhiều ban đêm có kèm theo tần suất đi tiểu ban ngày nhiều hoặc chỉ tiểu nhiều về đêm. Cần phân biệt chứng tiểu đêm (số lần đi tiểu quá thường xuyên) với chứng đa niệu (lượng nước tiểu quá nhiều).
Tiểu đêm do những nguyên nhân nào?
Có nhiều nguyên nhân gây ra chứng tiểu đêm, tùy thuộc vào từng loại. Các loại tiểu đêm bao gồm:
- Đa niệu.
- Đa niệu về đêm.
- Tiểu đêm nhiều lần.
Đa niệu
Người bị đa niệu đi tiểu > 3.000ml nước tiểu trong 24 giờ. Thường là do thận lọc quá nhiều nước. Tình trạng này cũng có thể xảy ra nếu trong nước tiểu có nhiều chất nào đó kéo theo nước ra ngoài, chẳng hạn như đường (glucose).
Các nguyên nhân của đa niệu có thể bao gồm:
- Uống nhiều chất lỏng.
- Bệnh tiểu đường chưa được điều trị (type 1 và type 2).
- Đái tháo nhạt, đái tháo đường thai kỳ (xảy ra khi mang thai).
Đa niệu về đêm
Những người mắc chứng đa niệu về đêm chỉ có lượng nước tiểu cao vào ban đêm. Lượng nước tiểu trong ngày bình thường hoặc giảm. Nguyên nhân thường là do ban ngày lượng dịch tích tụ ở bàn chân hoặc cẳng chân. Khi ban đêm nằm xuống để ngủ, trọng lực không còn giữ dịch ở chân nữa, dịch sẽ có thể đi vào lại tĩnh mạch và được thận lọc, tạo ra nước tiểu.
Nguyên nhân của chứng đa niệu về đêm có thể bao gồm:
- Suy tim sung huyết.
- Phù chi dưới (phù chân).
- Rối loạn giấc ngủ, như chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (thở bị gián đoạn hoặc ngưng thở nhiều lần trong khi ngủ).
- Sử dụng một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu, glycoside trợ tim, demeclocycline, lithium, methoxyflurane, phenytoin, propoxyphen và quá nhiều vitamin D.
- Uống quá nhiều chất lỏng trước khi đi ngủ, đặc biệt là cà phê, đồ uống có chứa caffein hoặc rượu.
- Chế độ ăn uống nhiều natri.
Tiểu đêm nhiều lần
Nếu mắc chứng tiểu đêm nhiều lần, bệnh nhân có thể đi tiểu đêm thường xuyên hơn, lượng nước tiểu có thể ít. Tổng lượng nước tiểu không tăng cao. Điều này thường là do bàng quang không có khả năng làm rỗng hoàn toàn (đây là lý do tại sao bàng quang đầy nhanh hơn) hoặc bàng quang không có khả năng lấp đầy hoàn toàn trước khi bắt đầu buồn tiểu (thể tích bàng quang thấp). Tình trạng này cũng có thể xảy ra do khó ngủ - bệnh nhân có thể thức dậy vì một lý do nào đó và đi vào phòng tắm trong khi thức, khiến họ nghĩ rằng mình thức dậy vì phải đi tiểu.
Các nguyên nhân khiến bàng quang không thể làm rỗng hoàn toàn có thể bao gồm:
- Tắc nghẽn bàng quang.
- Tăng sản lành tính tuyến tiền liệt (nam giới) còn gọi là phì đại tiền liệt tuyến, đây là bệnh lý lành tính do sự phát triển quá mức của tuyến tiền liệt làm cản trở dòng chảy của nước tiểu.
Phì đại tuyến tiền liệt. Nguồn ảnh: northislandurology.ca
Các nguyên nhân khiến bàng quang không thể lấp đầy hoàn toàn có thể bao gồm:
- Bàng quang tăng hoạt (co thắt bàng quang).
- Nhiễm trùng bàng quang hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát.
- Viêm bàng quang.
- Viêm bàng quang kẽ (hội chứng đau bàng quang).
- Bệnh lý ác tính bàng quang.
- Ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ.
Triệu chứng của tiểu đêm là gì?
Thông thường chúng ta có thể ngủ từ sáu đến tám tiếng ban đêm mà không cần phải dậy đi tiểu. Những người bị chứng tiểu đêm thức dậy nhiều hơn một lần mỗi đêm để đi tiểu. Điều này có thể gây ra sự gián đoạn trong chu kỳ giấc ngủ bình thường.
Các triệu chứng của tiểu đêm có thể bao gồm:
- Thức dậy nhiều hơn một lần mỗi đêm để đi tiểu.
- Đi tiểu nhiều hơn (nếu có đa niệu).
- Mệt mỏi, buồn ngủ - ngay cả sau khi thức dậy. Do việc đi tiểu thường xuyên có thể làm gián đoạn chu kỳ giấc ngủ.
Tiểu đêm được chẩn đoán như thế nào?
Để giúp bác sĩ chẩn đoán chứng tiểu đêm, bệnh nhân có thể ghi nhật ký về tình trạng tiểu đêm. Đây là bản ghi trong hai ngày về lượng chất lỏng uống vào, tần suất đi tiểu và số lượng nước tiểu (thể tích tính bằng ml). Hãy nói với bác sĩ các loại thuốc đang dùng, các triệu chứng liên quan khác như nhiễm trùng đường tiết niệu. Bác sĩ sẽ xem xét nhật ký để xác định nguyên nhân và cách điều trị chứng tiểu đêm.
Bác sĩ có thể hỏi những câu hỏi sau:
- Tình trạng này bắt đầu khi nào?
- Bạn đi tiểu bao nhiêu lần mỗi đêm?
- Lượng nước tiểu nhiều hơn hay ít hơn bình thường khi bạn đi tiểu vào ban đêm?
- Có sự thay đổi về lượng nước tiểu (tăng hoặc giảm) không?
- Bạn uống bao nhiêu cà phê mỗi ngày, nếu có?
- Đi tiểu thường xuyên vào ban đêm có khiến bạn không ngủ đủ giấc không?
- Bạn có uống bia rượu không? Nếu có, lượng bao nhiêu mỗi ngày?
- Chế độ ăn uống của bạn gần đây có thay đổi không?
Ngoài việc xem lại nhật ký đi tiểu, bác sĩ có thể yêu cầu phân tích nước tiểu để kiểm tra có bị nhiễm trùng hay không.
Tiểu đêm có chữa được không?
Nếu bạn nghĩ rằng mình có thể mắc chứng tiểu đêm, hãy đi khám bác sĩ chuyên khoa tiết niệu để điều trị tình trạng này.
Điều trị thường sẽ nhắm mục tiêu vào điều trị nguyên nhân gây bệnh. Nếu chứng tiểu đêm do ngưng thở khi ngủ, bạn có thể được chuyển sang khám chuyên gia về giấc ngủ hoặc bác sĩ chuyên khoa hô hấp. Nếu nguyên nhân do phì đại tiền liệt tuyến, có thể cần dùng thuốc hoặc phẫu thuật.
Các lựa chọn điều trị cho chứng tiểu đêm, bất kể nguyên nhân, có thể bao gồm:
Các biện pháp không dùng thuốc
- Hạn chế chất lỏng vào buổi tối (đặc biệt là cà phê, đồ uống có chứa caffein và rượu).
- Thời gian dùng thuốc lợi tiểu (uống từ giữa đến cuối buổi chiều, sáu giờ trước khi đi ngủ).
- Ngủ trưa.
- Nâng cao chân (điều này giúp ngăn tích tụ dịch ở chân).
- Đi tất áp lực (cũng giúp ngăn ngừa tích tụ dịch).
Đi tất áp lực. Nguồn ảnh: myhealthclub.caCác thuốc
- Thuốc kháng cholinergic (những thuốc này có thể làm giảm các triệu chứng của bàng quang tăng hoạt).
- Bumetanid (Bumex), Furosemid (Lasix): đây là các thuốc lợi tiểu hỗ trợ điều hòa sản xuất nước tiểu.
- Desmopressin (DDAVP): giúp thận sản xuất ít nước tiểu hơn.
