Bạn có thể kiểm soát triệu chứng bệnh và ngăn ngừa những cơn gút cấp bằng cách dùng thuốc, thay đổi chế độ dinh dưỡng và lối sống.
Chế độ dinh dưỡng phù hợp được thiết kế đặc biệt cho bệnh nhân gút giúp giảm nguy cơ xuất hiện những cơn gút cấp. Tìm hiểu những thực phẩm nên và không nên bổ sung vào khẩu phần để hạn chế triệu chứng bệnh.
Nguyên nhân gây ra bệnh gút
Bệnh gút khởi phát khi nồng độ axit uric trong máu tăng quá cao. Tình trạng dư thừa axit uric có thể là hậu quả của chế độ ăn chứa nhiều purin hoặc cơ thể sản sinh quá nhiều loại axit này.
Trong nhiều trường hợp, bệnh nhân được chẩn đoán bị gút dù hàm lượng axit uric trong máu ở ngưỡng bình thường. Tình trạng trên có thể do yếu tố viêm nhiễm khác gây ra hoặc do cơ thể đào thải axit uric dư thừa qua nước tiểu.
Hiểu biết về purin
Axit uric là sản phẩm của quá trình phân giải purin bởi enzyme xanthine oxidase, lắng đọng xung quanh khớp gây ra bệnh gút – Nguồn ảnh: ndnr.comPurin là những hợp chất hóa học khi chuyển hóa sẽ tạo ra axit uric. Purin được sinh ra từ các quá trình chuyển hóa hoặc được đưa vào cơ thể thông qua thực phẩm.
Trong điều kiện sinh lý, axit uric sinh ra từ quá trình chuyển hóa purin sẽ đi vào chu trình sau:
- Hòa tan trong máu
- Đi vào nước tiểu nhờ quá trình lọc ở thận
- Đào thải khỏi cơ thể
Tuy nhiên, điều tương tự không xảy ra ở bệnh nhân gút. Biến chứng xảy ra khi thận không đủ khả năng để đào thải axit uric hoặc axit này được sinh ra quá nhiều. Nồng độ cao axit uric tích tụ trong cơ thể dẫn đến tình trạng tăng axit uric máu .
Mặc dù không được xem là một bệnh nhưng tình trạng tăng axit uric có thể gây nguy hiểm nếu tinh thể urat lắng đọng. Kết quả là bệnh gút khởi phát khi những tinh thể này tích tụ xung quanh khớp.
Những thực phẩm nên tránh?
Thịt đỏ, hải sản và nội tạng là ba nhóm thực phẩm rất giàu purin – Nguồn ảnh: majormarketgrocery.comMột chế độ dinh dưỡng hợp lý giúp kiểm soát nồng độ axit uric trong cơ thể đồng thời tăng cường sức khỏe chung cho bệnh nhân gút. Theo Hội thấp khớp học Hoa Kỳ, những thực phẩm sau đây làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút:
- Hải sản
- Thịt đỏ
- Thức uống có đường
- Rượu
Những thực phẩm trên đều chứa hàm lượng purin cao. Ngoài ra, chế độ ăn dành cho bệnh nhân gút cũng nên tránh hoặc hạn chế những thực phẩm sau:
- Nội tạng như não, lách, tim, thận và gan
- Thịt xông khói
- Gà tây
- Thịt cừu
- Thịt nai
- Cá trích, cá cơm, cá mu và cá mòi
- Cá thu, cá ngừ, cá hồi, cá tuyết chấm đen và cá tuyết
- Trai và sò điệp
- Men
- Bia, rượu và đồ uống chưng cất
- Nước ép trái cây
- Nước ngọt
Bệnh nhân gút chỉ nên bổ sung một lượng vừa phải protein động vật trong khẩu phần ăn. Họ được khuyến cáo không nên ăn một phần lớn các loại thịt giàu purin, trong đó mỗi phần thịt tiêu chuẩn khoảng 90 gam và cá là 120 gam.
Khẩu phần dinh dưỡng phù hợp với bệnh gút không bao gồm protein động vật hoặc chỉ một lượng nhỏ xấp xỉ 1 – 2 phần mỗi ngày.
Ảnh hưởng của protein động vật lên bệnh gút
Hàm lượng dồi dào purin trong thịt động vật khi phân giải trong cơ thể sẽ làm tăng nồng độ axit uric máu, tăng nguy cơ khởi phát cơn gút cấp – Nguồn ảnh: health.clevelandclinic.orgProtein động vật chứa rất nhiều purin. Tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu purin làm tăng nồng độ axit uric trong máu và gây ra bệnh gút. Vì vậy, tốt nhất nên tránh hoặc hạn chế tối đa những thực phẩm này trong khẩu phần ăn.
Những loại thịt có nguồn gốc từ động vật chứa nhiều purin như:
- Thịt bò
- Gà gô
- Thịt cừu
- Thịt heo
- Thịt xông khói
- Thịt gà
- Chim đa đa
- Gà lôi
- Thịt ngỗng
- Thịt vịt
- Cá hồi
- Cua, tôm hùm, hàu và tôm
Mặc dù những loại thịt trên chứa hàm lượng purin thấp hơn so với danh sách trước, nhưng chỉ nên tiêu thụ 90 gam đến 180 gam mỗi ngày, tức là 1 - 2 phần ăn.
Ảnh hưởng của rượu bia lên bệnh gút
Rượu bia ảnh hưởng tới chức năng gan thận cũng như mất cân bằng quá trình đào thải axit uric khỏi cơ thể - Nguồn ảnh: healthline.comNgười ta cho rằng hàm lượng cao purin trong rượu làm rối loạn quá trình đào thải axit uric khỏi cơ thể.
Thông thường, purin được chuyển hóa trong cơ thể sinh ra axit uric rồi đào thải qua nước tiểu. Tuy nhiên, nồng độ axit uric tăng cao không chỉ làm gián đoạn quá trình bài tiết chất này khỏi cơ thể mà còn lắng đọng tinh thể urat xung quanh khớp gây ra bệnh gút.
Để giảm nguy cơ khởi phát cơn gút cấp tính, hãy tuân thủ những nguyên tắc sau:
- Không uống rượu trong những đợt cấp của bệnh
- Hạn chế uống rượu
- Không uống bia
Bệnh nhân gút nên tránh sử dụng đồ uống chứa cồn nếu không được sự cho phép của bác sĩ. Chế độ ăn dành cho bệnh gút cũng không nên nấu với rượu.
Ảnh hưởng của đường lên bệnh nhân gút
Ăn nhiều thực phẩm chứa nhiều đường fructose có thể ảnh hưởng đến nồng độ axit uric trong cơ thể do hàm lượng calo cao trong đường là nguyên nhân dẫn tới béo phì, một yếu tố nguy cơ của bệnh gút.
Nước ngọt có đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút dù chứa ít purin trong thành phần, do axit uric cũng là sản phẩm chuyển hóa của fructose. Bằng chứng là nồng độ axit uric trong máu tăng cao sau khi ăn một lượng đường lớn.
Uống nhiều nước mỗi ngày cũng như giảm lượng nước ngọt tiêu thụ giúp cơ thể đào thải axit uric hiệu quả hơn, đồng thời ngăn ngừa sự hình thành sỏi thận .
Mặc dù nước ngọt là lựa chọn khoái khẩu của nhiều người, nhưng tốt hơn là không nên sử dụng chúng. Thay vào đó, hãy bổ sung những thực phẩm lành mạnh, phù hợp với bệnh gút như protein có nguồn gốc thực vật và các sản phẩm từ sữa ít béo.
Hạn chế tinh bột tinh chế
Tinh bột tinh chế có trong các loại bánh mì, đồ ăn nhanh, snack và nước ngọt có đường – Nguồn ảnh: lark.comTinh bột tinh chế là thành phần của:
- Bánh mì trắng
- Bánh ngọt
- Kẹo
- Mì ống, ngoại trừ ngũ cốc nguyên hạt
Tất cả chế độ dinh dưỡng dành cho bệnh nhân gút đều không bao gồm tinh bột tinh chế hoặc chỉ chứa một lượng rất ít.
Những loại thực phẩm phù hợp với bệnh gút
Khẩu phần ăn chứa ít purin giúp giảm lượng axit uric đưa vào cơ thể và ngăn chặn các triệu chứng của bệnh gút.
Đậu là một nguồn bổ sung protein thực vật dồi dào những chứa rất ít purin – Nguồn ảnh: blog.insidetracker.comThực phẩm và đồ uống hàng ngày:
- Đậu xanh và đậu lăng
- Các loại đậu
- Chất lỏng, đặc biệt là nước
- Sữa ít béo hoặc không béo
- Ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, gạo lứt và lúa mạch
- Hạt diêm mạch
- Khoai lang
- Trái cây và rau
Protein thực vật
Các loại đậu là nguồn cung cấp protein thực vật dồi dào nhất. Bổ sung chất đạm nguồn gốc thực vật giúp đáp ứng nhu cầu protein hàng ngày của cơ thể, đồng thời cắt giảm lượng chất béo bão hòa và purin dồi dào khi tiêu thụ protein động vật.
Các sản phẩm nguồn gốc từ sữa
Một số loại sữa có nguồn gốc từ thực vật như sữa dừa, sữa đậu nành, sữa yến mạch,… rất tốt cho bệnh nhân gút – Nguồn ảnh: medicalnewstoday.comMột số người cho rằng sữa có thể làm tăng triệu chứng bệnh gút, trong khi giảm nồng độ axit uric của những người khác giảm đi đáng kể khi dùng sữa ít béo.
Bạn có thể lựa chọn sữa có nguồn gốc thực vật thay vì sữa động vật.
Hoa quả và rau
Những thực phẩm giàu vitamin C như quả anh đào được chứng minh về tác dụng làm giảm triệu chứng các cơn gút.
Một điều thú vị là các nghiên cứu không cho rằng các loại rau chứa hàm lượng purin cao làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút. Ngoài ra, rau rất giàu chất xơ và chứa ít calo giúp duy trì cân nặng hiệu quả.
Sắt là một vi chất có lợi cho bệnh nhân gút. Phần lớn sắt được cơ thể hấp thụ có nguồn gốc từ động vật, trong khi sắt có nguồn gốc từ thực vật có thể ảnh hưởng tiêu cực tới bệnh gút.
Điều quan trọng là theo dõi diễn biến triệu chứng cũng như thay đổi chế độ dinh dưỡng phù hợp với tình trạng cơ thể.
Bệnh nhân gút có thể ăn một số loại rau chứa hàm lượng cao purin như:
Thay đổi lối sống phù hợp với bệnh nhân gút
Thay đổi chế độ dinh dưỡng và lối sống phù hợp không phải là phương pháp điều trị bệnh gút mà giúp hạn chế cũng như ngăn chặn các triệu chứng của bệnh.
Ngoài việc tuân thủ chế độ ăn dành cho bệnh nhân gút, bạn nên tập thể dục thường xuyên và giảm cân. Trong một số trường hợp, duy trì cân nặng đem lại hiệu quả tích cực hơn so với thay đổi chế độ dinh dưỡng.
Tổng kết
Khác với những bệnh lý viêm khớp còn lại, bệnh gút có thể được chữa khỏi. Chỉ định phương pháp điều trị phụ thuộc nhiều yếu tố như:
- Tuổi
- Sức khỏe chung
- Tiền sử
- Mức độ nghiêm trọng bệnh
Ngoài việc dùng thuốc theo chỉ định, cơn gút cấp có thể được kiểm soát thông qua:
- Chế độ ăn phù hợp
- Lối sống lành mạnh
- Quản lý cân nặng
- Thái độ tiếp cận các dấu hiệu và triệu chứng một cách chủ động
Chế độ dinh dưỡng và lối sống đóng vai trò không nhỏ trong việc kiểm soát tình trạng bệnh gút. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng trước khi thay đổi thói quen.
Xem thêm:
- 10 biện pháp hỗ trợ điều trị bệnh gút tại nhà
- Bệnh gút ở khớp gối: Triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa
- Những điều cần biết về bệnh gút: Triệu chứng, nguyên nhân, biến chứng, điều trị và dự phòng
- Một số thông tin về bệnh gút ở gót chân: Chẩn đoán và điều trị
- 10 thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ điều trị và phòng ngừa bệnh gút
