Điều làm cho quét SPECT khác với các phương pháp khác là quá trình quét có thể cho thấy các cơ quan nhất định đang hoạt động tốt như thế nào. Ví dụ, hình ảnh chụp SPECT có thể xác định chính xác vị trí cơn co giật ở bệnh nhân động kinh và đánh giá xem có đủ lưu lượng máu đến các vùng khác nhau của não hay không.
Mục đích
Chụp SPECT có thể được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, đó là lý do tại sao chúng luôn có sẵn tại hầu hết các bệnh viện, phòng khám và trung tâm chẩn đoán hình ảnh. Một số lý do khiến bác sĩ chỉ định chụp SPECT bao gồm nghi ngờ hoặc cần theo dõi:
- Tình trạng não và thần kinh
- Tình trạng tim
- Rối loạn xương
SPECT, giống như các phương pháp chụp dùng tia phóng xạ khác, sử dụng chất đánh dấu phóng xạ- được gắn vào các phân tử mang, để đánh giá, chẩn đoán và điều trị bệnh. Có nhiều thiết bị theo dõi khác nhau, bác sĩ sẽ lựa chọn thiết bị theo dõi phù hợp với bệnh nhân tùy thuộc vào triệu chứng và bệnh nghi ngờ.
Tình trạng não và thần kinh
Quét SPECT có thể được sử dụng để thu thập những thay đổi trong chức năng não do bệnh tật như:
- Chấn thương sọ não
- Bệnh Alzheimer
- Động kinh
- Co giật
- Sốc
- Các vấn đề ảnh hưởng đến lưu lượng máu lên não
Tình trạng tim mạch
Các chất đánh dấu phóng xạ được sử dụng trong chụp SPECT nhằm xác định tim đang hoạt động như thế nào và các bệnh đang diễn ra. Ứng dụng SPECT trong tim mạch có thể phát hiện:
- Hẹp động mạch
- Tắc động mạch
- Sẹo do đau tim
- Bơm máu không hiệu quả
- Đánh giá hiệu quả sau phẫu thuật bắc cầu và phẫu thuật, can thiệp khác
Rối loạn xương
Chụp SPECT có thể hữu ích trong các trường hợp rối loạn xương vì các vùng cần khảo sát thường sẽ "sáng" trên phim chụp. Các bệnh lý được khảo sát bao gồm:
- Gãy xương khó phát hiện, chẳng hạn như gãy xương do áp lực
- Ung thư xương hoặc ung thư di căn đến xương
- Nhiễm trùng xương
Rủi ro và chống chỉ định
Hầu hết mọi người đều có thể chụp SPECT, nhưng có một số trường hợp chống chỉ định như:
- Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú: Các xét nghiệm bức xạ không được khuyến cáo cho phụ nữ mang thai. Nếu đang cho con bú, bệnh nhân phải đợi một khoảng thời gian nhất định trước khi cho con bú để cơ thể có thời gian đào thải chất đánh dấu phóng xạ.
- Dị ứng với chất đánh dấu: Mặc dù không hay gặp, loại dị ứng này có thể xảy ra và bệnh nhân không nên chụp SPECT nếu đã biết mình bị dị ứng với chất đánh dấu. Hãy thông báo với bác sĩ các phản ứng dị ứng trước khi chụp cắt lớp.
Rủi ro bức xạ
Vì quá trình chụp SPECT sử dụng liều lượng bức xạ thấp, hãy trao đổi với bác sĩ nếu bạn lo ngại về nguy cơ phơi nhiễm. Không có ảnh hưởng lâu dài nào đến sức khỏe từ phương pháp chẩn đoán hình ảnh này.
Trước khi chụp
Những việc bệnh nhân cần chuẩn bị trước quá trình chụp khác nhau tùy thuộc vào lý do chụp. Các bác sĩ sẽ cung cấp cho bệnh nhân các hướng dẫn cụ thể để chuẩn bị.
Thời gian
Hỏi bác sĩ về khoảng thời gian chụp SPECT. Một số mất khoảng 30 phút, một số khác nhiều hơn hoặc ít thời gian hơn tùy thuộc vào lý do chụp SPECT.
Địa điểm
SPECT có thể được thực hiện tại bệnh viện, phòng khám hoặc trung tâm chẩn đoán hình ảnh. Thông thường, quá trình chụp sẽ được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên về y học hạt nhân.
Trang phục
Không có yêu cầu gì nhưng bệnh nhân có thể được yêu cầu thay quần áo thoải mái trước khi chụp. Các đồ kim loại, như đồng hồ, đồ trang sức và hoa tai cần được tháo bỏ.
Đồ ăn thức uống
Bác sĩ sẽ thông báo nếu quá trình chụp yêu cầu bệnh nhân tránh một số loại thực phẩm hoặc đồ uống. Ví dụ, nếu chụp SPECT vì lý do tim, bệnh nhân có thể phải tránh caffeine trong vài giờ trước khi chụp.
Mang theo
Mang theo thẻ bảo hiểm, CMND và mọi thủ tục giấy tờ mà bạn được yêu cầu điền trước khi chụp.
Trong quá trình chụp
Quy trình gồm hai phần: tiêm chất đánh dấu phóng xạ và chụp SPECT.
Kiểm tra trước
Bệnh nhân sẽ được đặt một đường truyền tĩnh mạch (IV) ở cánh tay. Chất đánh dấu phóng xạ sau đó sẽ được tiêm. Bạn có thể cảm thấy lạnh khi chất đánh dấu chảy vào máu. Sau khi chất đánh dấu đã được tiêm, kỹ thuật viên hoặc bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn cần đợi bao lâu trước khi bắt đầu chụp để chất đánh dấu có thể được cơ thể hấp thụ hoàn toàn.
Thời gian chờ có thể chỉ khoảng 20 phút. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, có thể mất vài giờ hoặc vài ngày để quá trình hấp thụ xảy ra.
Khi chụp
Bạn sẽ được yêu cầu nằm trên bàn. Máy tia gamma sẽ quay xung quanh cơ thể, tạo hình ảnh ba chiều về các cơ quan nội tạng và mô.
Quá trình quét không đau, vì vậy nếu bạn cảm thấy đau hoặc khó chịu, hãy thông báo cho bác sĩ hoặc kỹ thuật viên để họ giúp bạn thoải mái hơn.
Sau chụp
Sau khi quá trình quét hoàn tất, bạn thường có thể về nhà và không cần kiêng khem gì.
Uống đủ nước giúp cơ thể đào thải phần còn lại của chất đánh dấu phóng xạ trong vài ngày tới.
Hay nhớ răng nếu đang cho con bú, bạn có thể được yêu cầu ngừng cho con bú trong một khoảng thời gian để chất đánh dấu đào thải. Thực hiện theo các hướng dẫn của bác sĩ.
Diễn giải kết quả
Hình ảnh quét SPECT sẽ hiển thị các vùng sáng, tối, có màu ở thang độ xám, nơi chất đánh dấu phóng xạ được các cơ quan và mô hấp thụ.
Kết quả chẩn đoán hình ảnh sẽ không có ngay lập tức. Bác sĩ chẩn đoán hình ảnh hoặc bác sĩ y học hạt nhân cần đánh giá và báo cáo kết quả cho bác sĩ điều trị chính của bạn.
Bác sĩ điều tị sẽ liên hệ với bạn để trao đổi về kết quả và liệu có cần xét nghiệm bổ sung hay không.
Theo dõi
Tùy thuộc vào kết quả chẩn đoán hình ảnh, hãy trao đổi với bác sĩ để xem bạn có cần thêm xét nghiệm, theo dõi hoặc điều trị nào không.
