Trong một bài báo đã được xuất bản trên tạp chí Neurology, các nhà khoa học đã mô tả phát hiện: là một chất tương phản được sử dụng cho những người từng bị đột quỵ, chất này giúp phát hiện những bất thường của não và có thể thoát mạch xuống mắt.
Tác giả chính của nghiên cứu, trợ lý điều tra lâm sàng từ Viện Quốc gia về Rối loạn Thần kinh và Đột quỵ - một trong những Viện Y tế Quốc gia (National Institutes of Health-NIH), Tiến sĩ Richard Leigh cho biết ông và các đồng nghiệp của mình đã “rất kinh ngạc” bởi khám phá và nhận định rằng" đó là một hiện tượng rất khó được công nhận".
Ông nói: “Một câu hỏi được đặt ra: liệu có thứ gì đó có thể quan sát được bằng mắt giúp các bác sĩ lâm sàng đánh giá mức độ nghiêm trọng của đột quỵ và hướng dẫn chúng ta cách tốt nhất để giúp bệnh nhân hay không?”
Đột quỵ xảy ra khi một phần não bị mất nguồn cung cấp máu do tắc nghẽn (đột quỵ do nhồi máu) hoặc vỡ mạch máu (đột quỵ xuất huyết). Hầu hết các cơn đột quỵ là do nhồi máu.
Đột quỵ từng là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ tư ở Hoa Kỳ, nhưng nhờ những cải tiến về y tế - hiện nay nó là nguyên nhân thứ năm. Chăm sóc y tế kịp thời sau khi bị đột quỵ không chỉ cứu sống mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người sống sót.
Có hơn 795.000 người bị đột quỵ mỗi năm ở Mỹ. Tổng chi phí chăm sóc sức khỏe, thuốc men và những ngày làm việc bị bỏ lỡ liên quan đến bệnh này lên đến khoảng 34 tỷ đô la.
Hàng rào máu não và hàng rào máu mắt
Khi nhập viện do đột quỵ, bệnh nhân thường được chụp MRI để đánh giá mức độ tổn thương của não. Bệnh nhân sẽ được tiêm một chất tương phản gọi là gadolinium-là một chất vô hại, đi đến não và làm khu vực tổn thương của não bắt tín hiệu trên phim chụp.
Ở những người khỏe mạnh, hàng rào máu não thường ngăn chất đối quang từ xâm nhập vào mô não. Do đó, chất đối quang từ nằm trong máu và được thải trừ qua thận.
Hàng rào máu não là một lớp mô mỏng có hoạt tính cao dẫn đường cho mạch máu nhỏ nuôi các bộ phận của não, ngăn các chất độc hại có thể xâm nhập vào não bằng đường máu.
Tuy nhiên đột quỵ có thể gây tổn thương các mạch máu nhỏ và gây hiện tượng thoát mạch ở hàng rào máu não, điều này cho phép một số gadolinium thoát mạch vào mô não và hiển thị dưới dạng bắt tín hiệu trên phim chụp MRI.
Giữa mắt và dòng máu cũng có một hàng rào tương tự được gọi là hàng rào máu-mắt. Bằng chứng từ các nghiên cứu trước đây cho thấy một số bệnh về mắt có thể phá vỡ hàng rào máu-mắt.
Đột quỵ có thể phá vỡ hàng rào máu-mắt
Các nhà nghiên cứu của NIH phát hiện ra rằng đột quỵ cũng có thể phá vỡ hàng rào máu-mắt và cho phép thoát gadolinium khỏi lòng mạch rò rỉ vào mắt.
Bằng chứng về điều này có thể nhìn thấy trong đôi mắt có điểm bắt tín hiệu trên phim chụp MRI của một số người từng bị đột quỵ tham gia nghiên cứu của họ.
Họ đề xuất rằng sự thoát gadolinium khỏi lòng mạch vào mắt có thể được sử dụng để giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của đột quỵ và quyết định phương pháp điều trị tốt nhất.
Đối với nghiên cứu của mình, các nhà khoa học đã so sánh hình ảnh chụp MRI tại bệnh viện của 167 người sống sót sau đột quỵ được thực hiện trước và sau khi họ tiêm gadolinium.
Tất cả những người tham gia đều trải qua ba lần chụp: lần đầu tiên là trước khi tiêm chất đối quang từ, lần thứ hai là 2 giờ sau khi tiêm chất đối quang từ và lần thứ ba là sau 24 giờ.
Vì gadolinium trong suốt nên cách duy nhất có thể phát hiện ra nó là chụp MRI. Thị lực của những người tham gia không bị ảnh hưởng bởi gadolinium.
Hiện tượng thoát gadolinium khỏi lòng mạch và mức độ nghiêm trọng của đột quỵ
Kết quả cho thấy gadolinium đã lọt vào mắt của 66% số người sống sót sau đột quỵ khi quét 2 giờ và 75% khi quét 24 giờ.
Nhóm nghiên cứu đã quan sát thấy sự thoát gadolinium khỏi lòng mạch ở cả những người được điều trị tiêu sợ huyết được gọi là chất hoạt hóa plasminogen và những người không sử dụng.
Khi chụp sau 2 giờ, gadolinium chủ yếu hiện diện trong tiền phòng mắt, ở phía trước mắt. Khi chụp sau 24 giờ, gadolinium thường được phát hiện trong phòng dịch kính ở phía sau của mắt. Gadolinium ít hiện diện trong cả hai khoang khi chụp sau 2 giờ.
Trong những người tham gia, gadolinium hiện diện trong phòng dịch kính ở lần chụp sau 24 giờ có xu hướng xuất hiện nhiều hơn ở những người lớn tuổi và có tiền sử huyết áp cao.
Họ có khả năng cao có các dấu hiệu tổn thương chất trắng của não liên quan đến sự suy giảm nhận thức và lão hóa. Khi chụp MRI, những tổn thương này hiển thị dưới dạng các tín hiệu “ tăng cường chất trắng”.
Một số ít những người có gadolinium trong cả hai buồng mắt khi quét sau 2 giờ, những người này bị đột quỵ chủ yếu ảnh hưởng đến một vùng não lớn và làm suy giảm nhiều hàng rào máu não.
Các nhà nghiên cứu cho rằng phát hiện của họ giúp mở đường cho việc phát triển phương pháp chẩn đoán mức độ nghiêm trọng của đột quỵ mà không cần chụp MRI. Thay vào đó, những người còn sống có thể được tiêm một chất có khả năng phát hiện những điểm bất thường trong mắt giống như gadolinium.
“Chúng ta dễ dàng nhìn vào bên trong mắt của ai đó hơn là nhìn vào não của họ. Vì vậy, nếu mắt thực sự là một cửa sổ của não, chúng ta có thể sử dụng mắt để tìm hiểu về não".
Tiến sĩ Richard Leigh
Các nhà nghiên cứu không tìm thấy ảnh hưởng của mức độ thoát gadolinium khỏi lòng mạch tới mức độ tàn tật của những người tham gia sau khi bị đột quỵ.
Họ cũng đưa ra kết luận rằng các nghiên cứu sâu hơn sẽ kiểm tra xem liệu có xảy ra hiện tượng thoát gadolinium khỏi lòng mạch ở những người khỏe mạnh hay không.
Xem thêm:
- Những điều cần biết về đột quỵ xuất huyết não
- Những điều cần biết về đột quỵ do thiếu máu cục bộ
- Đột quỵ cột sống: Nguyên nhân, cách điều trị và hậu quả
- Vệ sinh răng miệng kém làm tăng nguy cơ đột quỵ
- Cải thiện chức năng não trong đột quỵ: hiệu quả của chiết xuất ginkgo biloba?
