Mỗi vùng não đảm nhận các chức năng khác nhau, vì vậy đột quỵ có thể ảnh hưởng đến hầu hết mọi bộ phận của cơ thể.
Mặc dù rất khó dự đoán một cơn đột quỵ, nhưng có thể phòng ngừa nguy cơ.
Chúng tôi đã trao đổi với Tracy Lomagno, người đã tỉnh lại sau một cơn đột quỵ vào đầu năm nay. Bà ấy chia sẻ kinh nghiệm của mình và nêu chi tiết về tác động thể chất lẫn tinh thần mà nó đã gây ra cho bà.
Khi bị đột quỵ cảm giác như thế nào?
Thông thường, một người chỉ gặp một số triệu chứng.
Bạn nên nhập viện càng sớm càng tốt nếu có một trong các triệu chứng sau:
- Gặp vấn đề về khả năng nói hoặc hiểu lời nói
- Tê bì hoặc xệ một bên mặt
- Tê bì hoặc yếu nửa người
- Khó khăn về thăng bằng khi đi lại
- Giảm tầm nhìn
- Đau đầu dữ dội
- Chóng mặt
- Nuốt khó
Trong số các triệu chứng này, ngoài đau đầu thì đa số bệnh nhân không đau bất kỳ bộ phận nào khác.
Trong đột quỵ thời gian là vàng. Hãy nhận biết tất cả các triệu chứng và nhanh chóng gọi xe cấp cứu nếu chúng xuất hiện.
Bất kỳ ai đang nghi ngờ bị đột quỵ không nên lái xe. Các triệu chứng có thể nhanh chóng nặng hơn và chúng có thể gây nguy hiểm cho bản thân người đó hoặc gây nguy hiểm cho người đi đường nếu xảy ra tai nạn.
Một nhà khoa học cũng nói về cảm giác khi bị đột quỵ rằng bà nhận thấy mình mất dần khả năng nói, trí nhớ và khả năng di chuyển.
Các bước cần làm
Từ viết tắt FAST được dùng để giúp mọi người ghi nhớ dễ dàng và có thể nhận ra các triệu chứng của một cơn đột quỵ càng sớm càng tốt. Điều này là do đột quỵ càng lâu không được điều trị, càng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Trong đó FAST là viết tắt của:
- F – Face: Khuôn mặt xệ xuống
- A – Arm: Cánh tay yếu
- S - Speech: Nói khó khăn
- T – Time: Thời gian tìm đến cấp cứu càng sớm càng tốt
Khuôn mặt xệ xuống của người bị đột quỵ. Theo nguồn: istockphoto.comNếu một người không thể nhấc cả hai cánh tay, mỉm cười mà miệng bị lệch về một bên, hoặc không thể nói một câu đầy đủ, hãy gọi cho cấp cứu. Các triệu chứng này đều có thể báo hiệu bệnh đột quỵ. Hãy liên hệ ngay với các cơ sở y tế để cấp cứu kịp thời!
Những ảnh hưởng của tai biến mạch máu não?
Ảnh hưởng của đột quỵ khác nhau, tùy thuộc vào vùng não bị ảnh hưởng.
Một yếu tố khác là thời gian được điều trị sớm hay muộn. Càng chậm trễ càng khiến nhiều tế bào não chết hoặc bị tổn thương hơn.
Một số người chỉ gặp các tác động nhỏ sau đột quỵ, chẳng hạn như mệt mỏi hoặc khó phối hợp động tác. Những người khác có thể cần hỗ trợ để phục hồi các chức năng cơ bản, như đi bộ và nuốt.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (the Centers for Disease Control and Prevention – CDC Hoa Kỳ), đột quỵ là nguyên nhân gây ra một trong 20 ca tử vong ở Hoa Kỳ.
Tracy Lomagno đã bị đột quỵ ở vùng tiểu não vào tháng 2 năm 2018. Bà kể về trải nghiệm của mình với từng triệu chứng dưới đây:
Thị lực
Khoảng một phần ba số người bị đột quỵ có di chứng về mắt. Chúng có thể bao gồm từ mờ mắt đến mù hoàn toàn.
Một số người giống như Tracy, cũng sẽ nhận thấy thị lực của họ bị ảnh hưởng vào thời điểm đột quỵ. Bà ấy mô tả trải nghiệm của mình:
“Nếu tôi mở mắt ra, cảm giác của tôi giống như đang đi uống trà tại một công viên giải trí, quay hơn 1.000.000 km/giờ và không thể tập trung được. Chỉ cần tôi hé mắt hoặc để cho ánh sáng chiếu vào, tôi sẽ thấy cảm giác quay và nôn mửa dữ dội”.
Mặc dù một số chức năng thị giác có thể cải thiện sau đột quỵ, nhưng ít khi hồi phục hoàn toàn.
Những ảnh hưởng về thị giác sau đây cũng có thể do đột quỵ:
- Suy giảm khả năng điều tiết của mắt
- Mất thị lực một phần
- Khô mắt
- Rối loạn chuyển động của mắt
Những vấn đề về thị giác ít gặp hơn bao gồm:
- Mất nhận thức, là tình trạng khó nhận ra khuôn mặt hoặc đồ vật quen thuộc.
- Bán manh, liên quan đến việc không nhận thức được những thứ ở phía cơ thể bị ảnh hưởng bởi đột quỵ.
Ảnh hưởng về thể chất
Sau một cơn đột quỵ, một số người gặp phải các triệu chứng:
- Khó nuốt
- Không có khả năng nhấc mặt trước của bàn chân, được gọi là thõng chân
- Không cầm giữ được đồ vật
- Đau
- Mệt mỏi
- Bị tê liệt một phần cơ thể
- Co giật
- Các vấn đề về giấc ngủ
- Yếu cơ
- Bị chuột rút
Một người có thể bị một hoặc nhiều triệu chứng. Chúng có thể khác nhau về mức độ và có thể hồi phục theo thời gian.
Tracy kể tiếp:
“Đột nhiên, tôi cảm thấy chân và tay mình ngứa ran, chúng trở nên tê liệt và mềm nhũn. Tôi bị són tiểu một chút và mồ hôi đổ ra dữ dội khiến tôi ướt sũng. Vào lúc tôi từ phòng lên xe cấp cứu, tôi đã không thể nói được gì cả. Mặt tôi ngứa ran, cơ thể mềm nhũn và mồ hôi nhễ nhại”.
Tác động về mặt tinh thần
Tracy Lomagno chia sẻ: “Một cơn đột quỵ có thể khiến một người cảm thấy run rẩy, bối rối và sợ hãi. Đột quỵ làm thay đổi cuộc sống và có thể khiến người bệnh phải tập phục hồi các chức năng hoặc hoạt động cơ bản”.
Toàn bộ thời gian tôi đã nghĩ về con trai mình và hy vọng mình sẽ vượt qua được khó khăn này.
Kinh nghiệm của mỗi người là khác nhau, nhưng thông thường sẽ hữu ích khi chia sẻ về đột quỵ và tác động tinh thần của nó với bạn bè, gia đình hoặc bác sĩ trị liệu.
Một người bị đột quỵ có thể gặp các triệu chứng:
Việc nói chuyện với bác sĩ là rất quan trọng nếu những cảm xúc này bắt đầu trở nên áp đảo. Bác sĩ trị liệu có thể giúp người bệnh đối phó với tác động tinh thần sau một cơn đột quỵ và giúp người đó thay đổi để giảm căng thẳng.
Tracy kể ra một số gợi ý khác dưới đây:
“Hãy thoải mái với bác sĩ của bạn, vì điều này rất quan trọng. Mặc dù tôi cảm thấy cô đơn hơn bao giờ hết, nhưng vẫn có nhiều cách để giải quyết những tổn thương về tâm lý. Tôi yêu cầu các bài trị liệu với chó tại trung tâm phục hồi chức năng hàng ngày và hiện đã đăng ký con chó săn Greyhound Silka của mình làm chó dịch vụ để hỗ trợ tôi ở nhà. Tôi cũng đã tạo một số thói quen hàng ngày với chồng và cảm thấy thoải mái hơn nhờ việc này”.
Các loại đột quỵ
Các loại đột quỵ: chảy máu, nhồi máu và thiếu máu não thoáng qua. Theo nguồn: vectorstock.comCác loại đột quỵ là:
- Đột quỵ do thiếu máu cục bộ, là do cục máu đông làm tắc nghẽn dòng máu
- Đột quỵ xuất huyết, xảy ra khi một mạch máu vỡ ra
- Các cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua, gây ra bởi các cục máu đông tạm thời
Cơn thiếu máu thoáng cảm giác như thế nào?
Các dấu hiệu và triệu chứng của ministrokes (cơn thiếu máu não thoáng qua) cũng giống như cơn đột quỵ, nhưng nó chỉ thoáng qua.
Một cơn thiếu máu thoáng qua thường kéo dài từ vài phút đến vài giờ. Các triệu chứng có thể qua nhanh đến mức một người hầu như không nhận thấy chúng. Ví dụ, một người có thể gặp khó khăn khi nói hoặc cử động trong vài phút trước khi trở lại bình thường.
Bất cứ ai nghi ngờ rằng họ bị thiếu máu não thoáng quá, nên gọi ngay cấp cứu. Bởi điều này có thể cảnh báo nghiêm trọng về một cơn đột quỵ lớn sắp xảy ra.
Nguyên nhân nào gây ra đột quỵ?
Đột quỵ do thiếu máu cục bộ là do cục máu đông trong mạch máu làm tắc nghẽn dòng chảy của máu lên não. Đột quỵ xuất huyết xảy ra khi một mạch máu trong não suy yếu và vỡ.
Không thể nói trước được một cơn đột quỵ, nhưng một số yếu tố nhất định sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh của một người.
Các yếu tố nguy cơ không thể tránh khỏi bao gồm:
- Tuổi. Khi bạn già đi, các động mạch xơ cứng lại và thu hẹp, khiến chúng dễ bị tắc nghẽn.
- Tình dục. Nam giới trẻ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn phụ nữ trẻ. Tuy nhiên, sau khi mãn kinh, phụ nữ có nhiều khả năng chết vì đột quỵ hơn nam giới.
- Tiền sử gia đình. Một người có người thân đã bị đột quỵ, có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn.
- Tiền sử bệnh. Nếu một người đã bị đột quỵ, nó sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh khác.
Tránh những điều sau đây có thể làm giảm nguy cơ bị đột quỵ:
- Hút thuốc lá
- Béo phì
- Uống rượu
- Tập thể dục ít
- Căng thẳng
- Thuốc chống viêm không steroid, bao gồm cả ibuprofen và naproxen
- Thuốc tránh thai nội tiết tố
Một người có thể dễ bị đột quỵ nếu họ có bất kỳ tình trạng sau:
- Trầm cảm
- Cholesterol trong máu cao
- Cao huyết áp
- Bệnh hồng cầu hình liềm
- Viêm mạch máu
- Bệnh tiểu đường
Phục hồi
Mỗi loại đột quỵ đều có ảnh hưởng và mức độ tổn thương rất khác nhau. Bác sĩ sẽ đánh giá tác động và theo dõi sự tiến triển của người bệnh tại bệnh viện và tại nhà.
Phục hồi có thể là một quá trình lâu dài, nhưng để hồi phục các chức năng xã hội cho bệnh nhân, cần tận dụng đúng cách các liệu pháp vận động và các hình thức hỗ trợ khác.
Tiên lượng
Nếu một người đã từng bị đột quỵ sẽ tăng khả năng bị đột quỵ lần sau. Tuy nhiên, các bác sĩ có thể cho lời khuyên về cách giảm nguy cơ mắc bệnh.
Việc trao đổi về những ảnh hưởng của đột quỵ có thể giúp người bệnh giảm cảm giác bị tổn thương và cô lập. Ngày nay y học ngày càng phát triển, các phương pháp điều trị đột quỵ đang dần được cải thiện.
Nếu người bệnh được tiếp nhận điều trị ngay lập tức, có thể hạn chế các tổn thương và dẫn đến ít biến chứng hơn cũng như phục hồi dễ dàng hơn.
Xem thêm:
- Vệ sinh răng miệng kém làm tăng nguy cơ đột quỵ
- Phục hồi chức năng cánh tay sau đột quỵ
- Ô nhiễm không khí đang là một yếu tố nguy cơ gây đột quỵ hàng đầu
- Đi bộ thường xuyên có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của đột quỵ
- Cải thiện chức năng não trong đột quỵ: hiệu quả của chiết xuất ginkgo biloba?
