Ở Mỹ, béo phì thời thơ ấu là một mối bận tâm lớn – và hiện này điều này càng ngày càng đáng quan ngại hơn.
Hiện nay, trẻ em có nguy cơ béo phì cao hơn bao giờ hết. Một bài nghiên cứu gần đây cho thấy việc ít tập thể dục, ăn các đồ ăn nhanh và xem TV thường xuyên đều là các yếu tố góp phần gây nên tình trạng béo phì ở trẻ.
Tuy nhiên, Tiến sĩ Joseph Galati – tác giả của cuốn “Chế độ ăn uống của bạn đang khiến bạn bị bệnh? Làm thế nào để ngăn chặn béo phì, gan nhiễm mỡ và tiểu đường hủy hoại bạn và gia đình của bạn” – đã đưa ra nhận định rằng một yếu tố khác là nguyên nhân dẫn đến bệnh béo phì ở trẻ chính là từ cha mẹ chúng.
Theo như lời của TS đã chia sẻ thì nguyên nhân gốc rễ vẫn là do cha mẹ không đủ chú ý đến con mình. Những gia đình này ít khi ăn các bữa ăn tự nấu ở nhà và cũng không bổ sung thêm các đồ ăn nhẹ lành mạnh trong chế độ ăn.
Galati - một chuyên gia về gan ở Houston - cho rằng cha mẹ nên thay đổi và có trách nhiệm hơn với con cái của mình. Ông cũng kêu gọi các bác sĩ cần đánh giá, cho lời khuyên và hướng dẫn các bậc phụ huynh để họ có một chế độ ăn hợp lý.
Tuy nhiên, Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) đã đưa ra khuyến cáo về một cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn rằng béo phì là bệnh có liên quan đến những hậu quả sức khỏe cần phải theo dõi sau này, vì vậy mà trẻ và gia đình là hiểu được rõ các rủi ro sức khỏe của trẻ ở hiện tại và trong tương lai. Nhưng những thông tin này cần được đưa ra một cách tế nhị và nhẹ nhàng đối với gia đình.
Stephen Pont - bác sĩ khoa Nhi tại bang Texas, đồng tác giả trong những khuyến cáo của APP - cũng cho rằng cảm giác tội lỗi và thái độ đổ lỗi không thúc đẩy con người ta thay đổi mà chỉ khiến mọi người cảm thấy tồi tệ hơn. Chính vì vậy mà ông khuyến khích gia đình cùng với trẻ hãy thực hiện những thay đổi dù là nhỏ nhất như một cách giúp gia đình trở nên gắn kết và giúp mọi chuyện trở nên tích cực hơn.
Hình ảnh minh họa được chia sẻ từ nguồn: PinterestLối sống
Béo phì là yếu tố phản ánh lối sống hiện tại ở Mỹ và nó cũng được phản ảnh mạnh mẽ trong thói quen của con cái chúng ta.
Những đứa trẻ ở Mỹ ít khi đạp xe hay đi bộ đến trường. Từ 8 đến 18 tuổi, chúng thường dành trung bình 7.5 giờ để xem TV, sử dụng máy tính, trò chơi điện tử, điện thoại di động, phim ảnh và có xu hướng ăn nhẹ trong những giờ giải trí này.
Khoảng 1 trong 5 trẻ em hoặc thanh thiếu niên ở Mỹ phải đối mặt với bệnh béo phì, trong khi ở người lớn là 1 trong 3 người.
Gần đây, tỉ lệ béo phì ở trẻ nhỏ dường như đang có xu hướng giảm xuống. Nhưng một bài nghiên cứu trong tạp chí Nhi khoa vào hồi tháng 3 năm 2016 báo cáo rằng điều này là không hề chính xác.
Thực tế thì bệnh béo phì ở trẻ em từ 2 đến 5 tuổi đã tăng lên nghiêm trọng từ năm 2013. Trong độ tuổi từ 16 đến 19 có khoảng 41.5% bị béo phì. Hơn 4% rơi vào nhóm tình trạng nặng nhất (hạng 3).
Một số phụ huynh đã bác bỏ ý kiến rằng sự bụ bẫm của chúng là “ sự thừa cân”, nhưng ở trẻ em, chúng thường không có xu hướng nhỏ đi. Trong một nghiên cứu về 4000 học sinh tại một trường công, gần như tất cả các học sinh lớp 10 bị béo phì đã có hiện tượng cân nặng trên mức bình thường từ năm lớp 5.
Thay vào đó, các chuyên gia đã tư vấn một cách tiếp cận thực tế hơn. Họ đề xuất cha mẹ nên tham khảo các công cụ tính toán có sử dụng bộ tiêu chuẩn lành mạnh cho từng lứa tuổi và chỉ số chiều cao khác nhau tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) để đánh giá tình trạng của con họ.
Frank Biro tại Bệnh viện Nhi Cincinnati đưa ra một cách đánh giá theo kinh nghiệm như sau: Nếu sau 1 tuổi mà vòng eo của 1 bé gái lớn hơn 60% chiều cao (cùng đơn vị đo) thì trẻ gái đó có nguy cơ bị rối loạn chuyển hóa dẫn đến thừa cân.
Các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy béo phì ở trẻ em có thể trở thành một vấn nạn về sức khỏe, thậm chí có thể còn tăng cao hơn nữa trong tương lai.
Theo dự đoán trong một bài nghiên cứu năm 2017, gần 60% trẻ em ở Mỹ có thể đang phải sống chung với căn bệnh béo phì.
Những rủi ro về sức khỏe của con bạn
Là một chuyên gia về gan, Galati thấy rằng ở những bệnh nhân được anh ấy chẩn đoán gan nhiễm mỡ thường bị có xu hướng béo phì và con cái của những bệnh nhân này cũng có xu hướng mắc bệnh béo phì tương tự cha mẹ họ. Vì vậy mà anh ấy thường cảnh báo đến những bệnh nhân này nên cho con cái họ giảm cân trước khi chúng mắc các bệnh lý khác tồi tệ hơn.
Nhiều bằng chứng đã củng cố quan điểm của Galati rằng béo phì thời thơ ấu có thể rút ngắn tuổi thọ của một người, tăng nguy cơ bị mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ, bệnh gan và ung thư.
Nền y học hiện đại và nền kinh tế đang phát triển mạnh mẽ đã giúp cho người dân Mỹ tăng tuổi thọ lên nhanh chóng trong hơn một thế kỉ qua, nhưng sự gia tăng này đang bắt đầu chậm lại khi tình trạng thừa cân, béo phì ngày càng tăng.
Các nghiên cứu ở Mỹ cho thấy tuổi thọ của họ đã thực sự giảm xuống trong 2 năm qua.
David Ludwig - một chuyên gia nội tiết và là bác sĩ về bệnh lý béo phì tại Bệnh viện Nhi Boston - đã lưu ý về một vấn đề tồi tệ hơn khi có rất nhiều người dân ở khu vực phía Nam và Trung Tây Hoa Kỳ bị béo phì.
Ludwig - cũng là tác giả của cuốn sách “ Luôn luôn ngon miệng” - đã lập luận rằng xu hướng tuổi thọ gần như chắc chắn sẽ giảm xuống bởi vì thế hệ trẻ em hiện nay đang đối mặt với tình trạng cân nặng tăng cao hơn bao giờ hết, thậm chí điều này còn tiếp diễn đến khi chúng trưởng thành.
Chính vì điều này mà hiện nay các vấn đề về sức khỏe ở độ tuổi trung niên đang ngày càng xuất hiện sớm hơn. Galati cho biết rất nhiều thanh thiếu niên đến gặp anh ấy và phàn nàn về tình trạng mệt mỏi và buồn nôn của bản thân, và sau khi xét nghiệm máu thì chỉ số cho thấy họ đã bị gan nhiễm mỡ.
Trên 40% trẻ em béo phì mắc bệnh gan nhiễm mỡ không liên quan đến rượu NALD) - bệnh có khả năng tiến triển thành xơ gan.
Một nhóm hướng dẫn lâm sàng đã đề xuất rằng nên thực hiện sàng lọc NALD ở những trẻ em bị béo phì đang trong độ tuổi từ 9 đến 11 và sàng lọc cả những trẻ thừa cân bị tiểu đường, có vòng eo lớn hoặc bị ngừng thở khi ngủ. NALD cũng có thể có liên quan đến chỉ số vòng eo tương tự như cân nặng
Hành động sớm
Trách nhiệm của người mẹ đối với cân nặng của đứa trẻ có thể bắt đầu ngay từ khi em bé còn ở trong bụng mẹ. Theo một nghiên cứu lớn ở Đức 2012, những bà mẹ cố gắng tăng cân quá nhiều trong thời kì mang thai có thể làm tăng thêm 28% nguy cơ thừa cân cho đứa trẻ trước khi chúng tròn 6 tuổi.
Hạn chế sử dụng kháng sinh cho trẻ sơ sinh và trẻ lứa tuổi tập đi có thể giảm nguy cơ thừa cân. Bằng chứng trên chuột và những trẻ em dưới 2 tuổi cho thấy rằng kháng sinh có thể thay đổi hệ vi khuẩn chí đường ruột một cách không lành mạnh.
Đối phó với các xu hướng
Làm thế nào để bạn có thể giúp con mình tránh xa những xu hướng không lành mạnh?
Theo nhiều nghiên cứu thì việc nên bắt đầu bằng việc tập thói quen dùng bữa tối ở nhà.
Một nghiên cứu trên 8550 đứa trẻ 4 tuổi đã cho thấy những đứa trẻ thường xuyên ăn bữa tối được nấu tại nhà với gia đình – và kèm theo đó cũng có thời gian ngủ đủ giấc và đúng giờ - có nguy cơ mắc béo phì ít hơn 40%.
Galati cũng chỉ ra rằng việc cho trẻ ăn cùng gia đình sẽ giúp cho quá trình phát triển, mối quan hệ gia đình và sức khỏe tổng quát của chúng tốt lên.
Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) cũng ủng hộ các chiến dịch “không màn hình” trong phòng ngủ của trẻ, không có TV trong buổi tối và chỉ dành 1 hoặc 2 giờ trong ngày để xem TV hoặc trò chơi điện tử.
Việc gõ bàn phím hay nhấp chuột thì đều không được cho là một bài tập thể dục. CDC khuyến nghị nên đặt mục tiêu cho trẻ dành ít nhất 1 giờ mỗi ngày vào các hoạt động thể chất và ít nhất 3 ngày mỗi tuần cho việc tập luyện aerobic, tăng cường cơ và xương như nhảy dây, tập thể dục dụng cụ hay chống đẩy.
Hình ảnh minh họa được chia sẻ từ nguồn: https://health.clevelandclinic.org/Bạn cũng nên định hướng các hoạt động thể chất cho con và theo dõi chúng. Bạn có thể sử dụng một bảng đánh giá, chấm điểm và có kèm theo các phần thưởng cho chúng. Ví dụ, nếu con trai bạn đã dành 30 phút một ngày và 4-5 ngày 1 tuần để tập luyện thì bạn có thể thưởng cho thằng bé một buổi đi xem phim vào buổi tối cùng gia đình. Tất nhiên chúng tôi khuyến cáo bạn không nên tặng phần thưởng cho trẻ là những thực phẩm hay bữa ăn không lành mạnh.
Bạn nên cho trẻ đi ngủ đúng giờ và để các thiết bị điện tử tránh xa giường ngủ. Ngoài ra, mệt mỏi cũng khiến trẻ ăn quá nhiều và là nguyên nhân khiến chúng tăng cân. Những trẻ em bị thừa cân có thể bị ngừng thở khi ngủ, và tình trạng này cần phải được phát hiện và điều trị sớm.
Galati cũng cho biết rằng nếu trẻ em không đủ giấc có thể khiến các dấu hiệu viêm tăng lên, dẫn đến tăng huyết áp, tăng hormon insulin và cortisol.
Khi ăn uống bên ngoài, bạn có thể mong muốn bữa ăn của mình sẽ càng ngày càng thịnh soạn hơn. Nhưng bạn nên cố tập thói quen cho gia đình mình ăn nhiều hơn các món ăn nhẹ như salad, cũng như giảm bớt các món ăn giàu tinh bột như bánh mì và giàu chất béo như các loại sốt béo.
Hình ảnh minh họa được chia sẻ từ nguồn: PinterestTuy nhiên thì cách tốt nhất để kiểm soát chất béo và tinh bột là nấu ăn tại nhà. Nhưng vì rất nhiều lý do mà cha mẹ thường nói rằng mình không có thời gian để nấu bữa tối cho gia đình và họ quyết định sẽ mua đồ ăn ngoài hoặc mua một vài loại bánh phô mai tại các cửa hàng để ăn. Thậm chí họ có thể tiêu thụ một lượng rất lớn calo vào cơ thể với những loại đồ ăn chứa hàm lượng cao chất béo này 3 - 4 lần trong 1 tuần.
Galati tin rằng những đứa trẻ có thể sẽ thích những món ăn vặt như bánh quy và bimbim nhưng chắc chắn chúng sẽ thích những món ăn mẹ chúng nấu hơn rất nhiều. Anh ấy cũng mong rằng cha mẹ nên dạy con cái của mình rằng: thức ăn chỉ có 2 loại, 1 là các loại thức ăn thiên nhiên đến từ mặt đất hoặc từ bàn tay của mẹ mình và 2 là những loại thức ăn nhân tạo đến từ các loại hộp và lon.
Chính vì vậy mà anh cho rằng các bậc phụ huynh nên bắt đầu giáo dục chính bản thân mình và con cái họ về các loại thực phẩm và học cách đưa ra các lựa chọn tốt hơn để tránh những hậu quả về sau.
Pont - giám đốc y tế của Văn phòng Khoa học và Sức khỏe dân số thuộc Bộ dịch vụ Y tế Hoa Kỳ ở bang Texas - đã nhấn mạnh việc các bác sĩ phải tránh xa các hành động chỉ trích hoặc quấy rối những người thừa cân về trọng lượng hoặc hành vi ăn uống của họ. Có nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số chuyên gia y tế thường có khuynh hướng chế giễu những người béo phì.
Pont cảm thấy vô cùng xấu hổ, mặc cảm và tội lỗi cho những hành động và suy nghĩ này của họ.
Một nhóm nghiên cứu tại Johns Hopkins đã thực hiện một cuộc khảo sát quốc gia trên 600 đối tượng là người trưởng thành bị thừa cân để kiểm tra luận điểm trên. Kết quả cho thấy nếu bác sĩ chính của bạn đã tư vấn cho bạn về vấn đề cân nặng của mình và bạn cảm thấy mình đang bị chỉ trích thì dù bạn cho rằng bản thân có thể nỗ lực để giảm cân nhưng nó sẽ ít có khả năng thành công hơn. Khoảng 13.5% những người cảm thấy họ đang bị chỉ trích trong cuộc trò chuyện cùng bác sĩ của mình đã không thể đạt được mục tiêu giảm ít nhất là 10% cân nặng của mình. Nhưng những người không cảm thấy mình bị chỉ trích thì có tới 20% đã thành công và đạt được mục tiêu đó.
Pont - người đã từng phải vật lộn giảm cân khi còn là một cậu bé- cũng lập luận rằng cha mẹ không nên phán xét hay trách mắng con mình. Anh cho rằng cha mẹ nên đồng cảm và động viên chúng rằng hình dáng và cân nặng của mỗi người đều không hoàn hảo.
Để đạt được mục tiêu thì chúng ta cần phải từ từ thực hiện những thay đổi lành mạnh, thay vì việc áp đặt một chế độ ăn uống cực đoan.
Cha mẹ cũng có thể tự hình thành và cải thiện thói quen ăn uống của chính họ. Bởi vì theo Pont thì khi cha mẹ làm một điều gì đó thì đứa trẻ sẽ cho rằng điều đó là quan trọng, còn nếu họ không làm thì điều đó sẽ ít quan trọng hơn. Khi được cha mẹ hướng dẫn và tạo lập một môi trường hỗ trợ tốt thì đứa trẻ sẽ dễ dàng giảm cân thành công hơn.
