Đột quỵ thân não: nhận biết, điều trị và cách phòng ngừa

Đột quỵ thân não là gì? 

Thân não là phần não bộ nằm ngay trên tuỷ sống, có chức năng kiểm soát nhịp thở, nhịp tim và huyết áp. Ngoài ra, hành não còn kiểm soát lời nói, khả năng nuốt, thính giác và chuyển động nhãn cầu. 

Các tín hiệu thần kinh truyền từ vỏ não xuống các phần của cơ thể đều đi qua thân não. Chúng ta phụ thuộc vào chức năng của thân não để tồn tại. Đột quỵ thân não có thể đe dọa đến các chức năng sinh tồn của cơ thể. Vì vậy, bệnh lý này có thể gây tử vong. 

Có hai thể đột quỵ thân não 

Đột quỵ do xuất huyết não và đột quỵ do thiếu máu não cục bộ. Nguồn ảnh: Drugwatch.com  Thể đột quỵ thường gặp nhất là đột quỵ do thiếu máu não cục bộ (nhồi máu), gây ra bởi cục máu đông. Cục máu đông có thể hình thành ngay trong động mạch não hoặc di chuyển từ các mạch máu khác đến gây tắc mạch và làm gián đoạn dòng máu đến não.

Các triệu chứng thường gặp

Triệu chứng của bệnh phụ thuộc vào vùng não bộ bị tổn thương. Đột quỵ ở thân não có thể ảnh hưởng đến các chức năng sinh tồn như hô hấp và nhịp tim và gây tổn thương các chức năng không tự chủ khác, như chuyển động nhãn cầu, nuốt. Ngoài ra đột quỵ thân não còn khiến người bệnh gặp khó khăn khi nghe, nói và hay bị chóng mặt.

Tất cả các tín hiệu được truyền từ não đến các bộ phận khác nhau của cơ thể đều phải đi qua thân não. Các tế bào thần kinh xuất phát từ các phần khác nhau của não mang các tín hiệu qua thân não đến tủy sống. 

Khi lưu lượng máu đến thân não bị gián đoạn, như trong bệnh đột quỵ thân não, tất cả các tín hiệu nêu trên đều bị gián đoạn và chức năng các bộ phận nhận tín hiệu cũng bị ảnh hưởng. Đây là lý do tại sao những bệnh nhân đột quỵ thân não lại có triệu chứng tê, yếu chi ở một hoặc hai bên cơ thể. 

Biến chứng của đột quỵ thân não

Đột quỵ thân não có thể khiến bạn mất đi khứu giác và vị giác. 

Các biến chứng hiếm gặp khác bao gồm hôn mê và hội chứng khoá trong. Bệnh nhân mắc hội chứng khoá trong bị tê liệt toàn bộ hệ thống cơ trên cơ thể, ngoại trừ những cơ kiểm soát hoạt động của mắt. Những bệnh nhân này tỉnh táo và có thể giao tiếp bằng chuyển động mắt, chẳng hạn như chớp mắt.  

Nhóm đối tượng có nguy cơ cao bị đột quỵ 

Bất kỳ ai cũng có thể bị đột quỵ, nhưng nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên theo theo tuổi tác. Những người có tiền sử gia đình mắc đột quỵ hoặc có cơn thiếu máu não thoáng qua cũng thuộc nhóm nguy cơ cao. Những người trên 65 tuổi chiếm 2/3 trong tổng số ca đột quỵ.

Nam giới và những người Mỹ gốc Phi, người Tây Ban Nha, người châu Á hoặc người sống ở vùng Đảo Thái Bình Dương cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Tuy nhiên, phụ nữ có nguy cơ tử vong do đột quỵ cao hơn nam giới. 

Các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ: 

• Cao huyết áp 
• Nồng độ cholesterol cao
• Đái tháo đường
• Bệnh lý tim mạch
• Các rối loạn về máu
• Phụ nữ mang thai
• Bệnh nhân ung thư
• Các bệnh tự miễn  

Các yếu tố nguy cơ liên quan đến lối sống

Hút thuốc và uống rượu có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ. Nguồn ảnh: verywellmind.com 

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn. Nhưng bạn hoàn toàn có thể lựa chọn một lối sống lành mạnh để hạn chế nguy cơ mắc đột quỵ. Sử dụng liệu pháp hormon thay thế và thuốc tránh thai trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ. Đặc biệt, những phụ nữ trên 35 tuổi có hút thuốc có tỷ lệ mắc bệnh này rất cao 

Các hành vi có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ bao gồm: 

• Hút thuốc
• Không hoạt động thể chất
• Lạm dụng rượu
• Sử dụng chất gây nghiên, như cocaine, heroin và amphetamine

Chẩn đoán 

Đột quỵ thân não là một cấp cứu y khoa vì nó có thể đe dọa đến tính mạng con người. Nếu bạn xuất hiện các triệu chứng của đột quỵ, bác sĩ sẽ yêu cầu chụp MRI, chụp CT, siêu âm Doppler hoặc chụp mạch. Kiểm tra chức năng tim mạch, bao gồm điện tâm đồ và siêu âm tim. Các xét nghiệm bổ sung bao gồm xét nghiệm máu và kiểm tra chức năng gan thận. 

Điều trị  

Trong những trường hợp đột quỵ do thiếu máu não cục bộ, phương pháp điều trị đầu tiên là làm tan hoặc loại bỏ cục máu đông. Nếu bệnh nhân được chẩn đoán sớm, họ sẽ được chỉ định sử dụng thuốc làm tan cục máu đông hoặc  làm can thiệp mạch để loại bỏ cục máu đông (phẫu thuật lấy bỏ cục máu đông). Trong một số trường hợp, bệnh nhân được chỉ định nong mạch và đặt stent để mở rộng động mạch và ngăn chặn tình trạng tắc nghẽn máu.

Đối với đột quỵ do xuất huyết não, phải cầm máu càng sớm càng tốt. Bệnh nhân có thể được chỉ định kẹp mạch hoặc đặt coil ngay tại túi phình động mạch để cầm máu. Bac sỹ cũng có thể yêu cầu họ sử dụng thuốc chống đông. 

Trong thời gian chờ can thiệp, các bác sỹ có thể thực hiện một số thủ thuật để duy trì tốt chức năng tim, phổi. 

Hồi phục sau đột quỵ 

Vật lý trị liệu có thể giúp bệnh nhân sau đột quỵ lấy lại các kỹ năng vận động. Nguồn ảnh: MedicalNewsToday.com

Đột quỵ thân não có thể để lại những di chứng lâu dài. Bệnh nhân có thể cần dùng thuốc và điều trị liên tục. Vật lý trị liệu có thể giúp họ lấy lại các kỹ năng vận động. Liệu pháp vận động giúp họ thực hiện được các hoạt động hàng ngày. Và liệu pháp ngôn ngữ giúp họ hồi phục khả năng nói và nuốt.  

Một số bệnh nhân sống sót sau cơn đột quỵ thân não bị tàn tật nặng. Trong những trường hợp này, tư vấn tâm lý có thể mang lại nhiều lợi ích cho họ. 

Cách phòng tránh 

Những yếu tố nguy cơ như tuổi tác, chủng tộc là không thể tránh được, nhưng chủng ta có thể lựa chọn một lối sống lành mạnh để ngăn ngừa đột quỵ.  Một số nguyên tắc chung cần thực hiện: 

• Xây dựng chế độ ăn ít chất béo và ít muối, nhiều cá, trái cây, rau.
• Tập thể dục thường xuyên.
• Không hút thuốc.
• Không lạm dụng rượu hoặc ma túy. 

Nếu bạn bị béo phì, cao huyết áp, đái tháo đường, tăng cholesterol máu hoặc những bệnh lý mạn tính khác, hãy tuân thủ điều trị một cách chặt chẽ để có thể kiểm soát chúng. 

Xem thêm:

• Những điều cần biết về đột quỵ xuất huyết não
• Những điều cần biết về đột quỵ do thiếu máu cục bộ
• Đột quỵ cột sống: Nguyên nhân, cách điều trị và hậu quả
• Vệ sinh răng miệng kém làm tăng nguy cơ đột quỵ
• Cải thiện chức năng não trong đột quỵ: hiệu quả của chiết xuất ginkgo biloba?