Cách tốt nhất để giảm thiểu di chứng sau đột quỵ là điều trị càng sớm càng tốt. Các di chứng và khả năng hồi phục của bệnh nhân tuỳ thuộc vào vùng não bộ bị tổn thương.
Hệ hô hấp
Tổn thương vùng não kiểm soát chức năng ăn và nuốt có thể khiến bạn gặp phải chứng khó nuốt. Đây là triệu chứng thường gặp sau đột quỵ, nhưng có thể hồi phục được theo thời gian.
Nếu các cơ ở cổ họng, lưỡi hoặc miệng không thể đưa thức ăn và chất lỏng xuống thực quản, chúng có thể đi vào đường thở và đọng lại trong phổi. Điều này có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, như nhiễm trùng và viêm phổi.
Khó nuốt là triệu chứng có thể gặp của đột quỵ. Nguồn ảnh: https://www.theedpsych.com/ Nếu đột quỵ xảy ra ở thân não, nơi kiểm soát các chức năng sinh tồn của cơ thể như nhịp thở, nhịp tim và nhiệt độ, thì bệnh nhân sẽ gặp phải những vấn đề về hô hấp. Thể đột quỵ này có nguy cơ cao gây hôn mê hoặc tử vong.
Hệ thần kinh
Hệ thần kinh được cấu thành từ não, tủy sống và một mạng lưới các dây thần kinh đi khắp cơ thể. Hệ thống này gửi tín hiệu qua lại từ não đến các cơ quan khác. Khi não bị tổn thương, các tín hiệu sẽ không được gửi đi một cách chính xác.
Bệnh nhân đột quỵ có thể thường có cảm giác đau, ngay cả khi thực hiện các hoạt động thường ngày mà trước khi đột quỵ chưa bao giờ họ cảm thấy như vậy. Nguyên nhân là do sự thay đổi trong nhận thức, phần não bị tổn thương gây ra rối loạn cảm giác, bệnh nhân không phân biệt được cả nóng và lạnh.
Những thay đổi về thị lực có thể xảy ra nếu phần não bộ đảm nhiệm chức năng thị giác bị tổn thương. Bệnh nhân có thể bị mất thị lực, mất một bên hoặc một phần thị trường và khó khăn khi chuyển động đồng tử. Bệnh nhân cũng có thể gặp khó khăn khi xử lý những thông tin thị giác do não không nhận được tín hiệu từ mắt.
Bàn chân thả là một triệu chứng thường gặp của sau đột quỵ. Bệnh nhân bị yếu hoặc liệt nửa người, gặp khó khăn khi nâng phần trước của bàn chân lên cao. Khi đi, họ thường lê các ngón chân trên mặt đất hoặc uốn cong đầu gối để có thể nhấc chân lên cao. Tình trạng này gây ra bởi sự tổn thương của dây thần kinh và có thể cải thiện được bằng các bài tập phục hồi chức năng hoặc đeo nẹp chân.
Có sự chồng chéo giữa các khu vực của não bộ và chức năng của chúng.
Tổn thương phần não trước có thể gây ra những rối loạn về trí thông minh, tư duy logic, đặc điểm tính cách, kiểu suy nghĩ và chức năng vận động. Nếu khu vực này bị ảnh hưởng sau một cơn đột quỵ, bệnh nhân có thể gây khó khăn trong việc lập kế hoạch.
Tổn thương não phải có thể gây mất khả năng tập trung, các vấn đề về trí nhớ, khó nhận dạng khuôn mặt hoặc đồ vật, ngay cả khi chúng quen thuộc. Bệnh nhân cũng có thể có những thay đổi hành vi, như bốc đồng, không thích nghi và trầm cảm.
Tổn thương não trái có thể gây khó khăn trong việc nói và hiểu ngôn ngữ, các vấn đề về trí nhớ, khó lập luận, giảm khả năng tổ chức, rối loạn tư duy và toán học/phân tích và thay đổi hành vi.
Bệnh nhân cũng có nguy cơ cao bị co giật sau đột quỵ. Điều này thường phụ thuộc vào kích thước, vị trí của tổn thương não, mức độ nghiêm trọng của bệnh. Một nghiên cứu cho thấy cứ 10 người thì có 1 người có thể bị co giật sau đột quỵ.
Hệ tuần hoàn
Đột quỵ thường do các vấn đề tồn tại trong hệ thống tuần hoàn tích tụ theo thời gian. Nguyên nhân là do biến chứng liên quan đến cholesterol cao, cao huyết áp, hút thuốc và đái tháo đường. Đột quỵ có thể do tổn thương hoặc rò rỉ mạch máu não (hay còn gọi là đột quỵ do xuất huyết não) hoặc do tắc nghẽn mạch máu (còn gọi là đột quỵ do thiếu máu cục bộ). Thể đột quỵ thường gặp nhất là đột quỵ do thiếu máu cục bộ, chiếm đến 90%.
Những người có tiền sử đột quỵ có nguy cơ cao bị nhồi máu cơ tim. Nguồn ảnh: https://www.parkview.com/Những người có tiền sử đột quỵ có nguy cơ cao bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ lần thứ hai. Để ngăn ngừa một cơn đột quỵ tái diễn, bác sĩ sẽ khuyên bạn thực hiện thay đổi lối sống, như ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất nhiều hơn. Bạn cũng có thể được chỉ định sử dụng thuốc.
Ngoài ra, bạn cần kiểm soát tốt các bệnh lý toàn thân, như tăng cholesterol máu, tăng huyết áp hoặc tiểu đường và bỏ thuốc lá.
Hệ cơ
Tùy thuộc vào khu vực não bị tổn thương, đột quỵ có thể gây ảnh hưởng đến nhiều nhóm cơ khác nhau. Những tổn thương ở cơ có thể là lớn hoặc nhỏ và có thể cải thiện được nhờ các bài tập phục hồi chức năng.
Đột quỵ thường ảnh hưởng đến một bên não. Bán cầu não trái điều khiển phần bên phải của cơ thể và ngược lại. Nếu não trái bị tổn thương, bạn sẽ bị liệt nửa người bên phải.
Khi não bị tổn thương, các tín hiệu truyền đến cơ sẽ bị ảnh hưởng, gây ra yếu và liêt cơ. Yếu cơ gây ảnh hưởng đến những hoạt động đòi hỏi phải phối hợp nhiều động tác và giữ thăng bằng.
Bệnh nhân sau đột quỵ thường có cảm giác mệt mỏi hơn bình thường. Họ cần được nghỉ ngơi nhiều hơn sau mỗi hoạt động và cần được điều trị phục hồi chức năng.
Hệ thống tiêu hóa
Thời gian đầu sau đột quỵ, bệnh nhân thường giảm khả năng hoạt động, phải sử dụng nhiều loại thuốc và không uống đủ nước. Điều đó khiến cho họ dễ bị táo bón.
Đột quỵ cũng có thể gây tổn thương phần não bộ điều khiển chức năng tiêu hoá. Bệnh nhân có thể đại tiện không tự chủ, do mất kiểm soát cơ co thắt hậu môn. Tình trạng này thường gặp trong giai đoạn đầu của hồi phục sau đột quỵ và thường được cải thiện theo thời gian.
Hệ bài tiết
Người bị đột quỵ có thể tiểu tiện thường xuyên hơn. Nguồn ảnh: https://www.diabetes.co.uk/Đột quỵ có thể làm rối loạn những tín hiệu truyền từ não đến các cơ bàng quang. Điều này khiến bệnh nhân sau đột quỵ tiểu tiện thường xuyên hơn, hoặc có thể bị són tiểu khi ngủ, ho hoặc cười. Giống như chứng đại tiện không tự chủ, triệu chứng này thường gặp trong giai đoạn sớm và có thể cải thiện theo thời gian.
Hệ sinh dục
Đột quỵ không ảnh hưởng trực tiếp đến hệ sinh dục, nhưng nó có thể thay đổi trải nghiệm tình dục và cách mà bạn cảm nhận về cơ thể của mình. Trầm cảm, giảm khả năng giao tiếp và một số loại thuốc cũng có thể làm giảm ham muốn tình dục.
Tê liệt có thể ảnh hưởng đến đời sống tình dục của bạn. Bệnh nhân sau đột quỵ vẫn có thể quan hệ tình dục, nhưng có thể sẽ cần một vài sự điều chỉnh.
Các triệu chứng và sự hồi phục chức năng có thể khác nhau tùy thuộc vào thể đột quỵ và mức độ nghiêm trọng của nó.
Xem thêm:
- Những điều cần biết về đột quỵ xuất huyết não
- Những điều cần biết về đột quỵ do thiếu máu cục bộ
- Đột quỵ cột sống: Nguyên nhân, cách điều trị và hậu quả
- Vệ sinh răng miệng kém làm tăng nguy cơ đột quỵ
- Cải thiện chức năng não trong đột quỵ: hiệu quả của chiết xuất ginkgo biloba?
