U xơ tuyến vú có thể được phát hiện trong quá trình tự khám vú hàng tháng và nó sẽ hiển thị trên phim chụp Xquang tuyến vú (nhũ ảnh) và siêu âm. U xơ tuyến vú thường là những khối u tròn, không đau, sờ nhẵn và có thể di động.
Mặc dù u xơ tuyến vú có những đặc điểm điển hình khi khám và trên hình ảnh siêu âm vú nhưng cách duy nhất để chắc chắn rằng một khối u vú có phải là u xơ tuyến vú hay không là thông qua sinh thiết. U xơ tuyến vú đã được chứng minh có thể không cần điều trị trừ khi chúng lớn, phát triển nhanh hoặc gây ra các triệu chứng khó chịu.
Bài viết này giải thích những điều bạn cần biết về u xơ tuyến vú, cách chẩn đoán và điều trị chúng.
Triệu chứng
Thông thường, triệu chứng duy nhất của u xơ tuyến vú là bạn sờ thấy một khối u nhỏ trong vú khi tự kiểm tra. Những khối này có cảm giác chắc, tròn, nhẵn, đàn hồi và có thể di động được.
Các khối u có thể đau, đặc biệt là ngay trước kỳ kinh, khi chúng có thể sưng lên do thay đổi nội tiết tố.
Hầu hết các u xơ có đường kính từ 1 đến 5 cm, nhưng các u xơ lớn có thể có kích thước tới 15 cm.
Khoảng 10% tổng số u xơ tuyến vú sẽ biến mất theo thời gian và 20% sẽ tái phát. Nếu chúng không biến mất, chúng thường ngừng phát triển khi chúng đạt 2 hoặc 3 cm.
Nguyên nhân
Nguyên nhân chính xác của u xơ tuyến vú vẫn chưa được biết. Chúng dường như bị ảnh hưởng bởi estrogen vì chúng xuất hiện thường xuyên nhất ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ hoặc phụ nữ mang thai, hoặc ở phụ nữ đang điều trị bằng estrogen. Ngược lại, chúng có thể co lại hoặc biến mất sau khi mãn kinh.
Hầu hết các u xơ thay đổi về kích thước trong chu kỳ kinh nguyệt của bạn, khi mức độ hormone của bạn thay đổi. Do đó, trong giai đoạn này, u xơ tuyến vú có thể trở nên đáng chú ý hơn hoặc nó có thể co lại đến mức không dễ phát hiện.
Các yếu tố nguy cơ
U xơ tuyến vú thường gặp nhất ở phụ nữ từ 15 đến 30 tuổi và trong thời kỳ mang thai. U xơ tuyến vú xảy ra ở 10% tất cả phụ nữ và đặc biệt ở 20% phụ nữ da đen.
Khi bạn bước vào thời kỳ mãn kinh, nguy cơ của bạn sẽ giảm xuống, trừ khi bạn đang sử dụng liệu pháp estrogen.
Chẩn đoán
U xơ tuyến có thể được phát hiện khi khám sức khỏe hoặc trong quá trình chụp Xquang tuyến vú tầm soát định kỳ. Trên phim chụp quang tuyến vú, u xơ tuyến vú xuất hiện dưới dạng khối tròn hoặc hình bầu dục có viền nhẵn. Đường viền sẽ được xác định rõ ràng, không bị mờ và không bị xâm lấn sang mô bên cạnh. Đôi khi chúng đi kèm với vôi hóa thô (cặn canxi). U xơ tuyến vú có thể trông giống như nang.
Nếu bạn sờ thấy một khối u khi tự khám vú hoặc nếu thấy bất thường trên chụp Xquang vú thì bước tiếp theo thường là siêu âm vú. Điều này đặc biệt đúng nếu bạn có mô vú dày đặc, có thể khiến khối u khó nhìn hơn trên phim chụp Xquang.
Trên siêu âm, một khối u xơ sẽ dễ dàng phân biệt với các mô khác hơn vì cách nó phản ứng với sóng âm thanh sẽ khác. Nó sẽ xuất hiện dưới dạng một vùng tối với một đường viền rõ. Nó sẽ trông đồng nhất, hình tròn hoặc hình bầu dục và có thể có các nốt sần có viền nhẵn. 
Hình ảnh u xơ tuyến vú trên siêu âmSinh thiết
Mặc dù các xét nghiệm hình ảnh có thể gợi ý khối u xơ tuyến vú, nhưng xét nghiệm kết luận chẩn đoán thường là sinh thiết vú - một thủ thuật lấy một mẫu mô để kiểm tra trong phòng xét nghiệm.
Các loại thủ thuật sinh thiết khác nhau bao gồm chọc hút bằng kim nhỏ hoặc sinh thiết bằng kim lõi (cả hai đều sử dụng kim để lấy mô) và sinh thiết mở - một thủ thuật phẫu thuật trong đó một vết cắt được thực hiện trên da để lấy mẫu mô vú. Bác sĩ chỉ định loại sinh thiết nào sẽ tùy thuộc vào đặc điểm của khối u, vị trí của nó và các yếu tố khác. Ở những phụ nữ có nguy cơ mắc ung thư vú cao, bác sĩ có thể khuyên bạn nên phẫu thuật cắt bỏ.
Như với bất kỳ sinh thiết nào, sinh thiết vú có nguy cơ dẫn đến kết quả âm tính giả, tức là xét nghiệm không phát hiện ung thư khi ung thư thực sự xuất hiện. Điều này là do sinh thiết vú chỉ có thể lấy mẫu một phần của khối u và có thể bỏ sót phần ung thư. Vì lý do này, bạn nên tiếp tục tầm soát ung thư vú định kỳ ngay cả khi bạn đã làm sinh thiết lành tính trong quá khứ.
Điều trị
Điều quan trọng là phải phân biệt giữa 2 loại u xơ khi lựa chọn các phương án điều trị tốt nhất vì có sự khác biệt về nguy cơ ung thư vú.
U xơ tuyến vú được phân loại thành:
- U xơ đơn giản: Hầu hết các u xơ tuyến vú là loại đơn giản; chúng phổ biến hơn ở những người trẻ tuổi. Thường chỉ có một khối ở vú, có ranh giới rõ và các tế bào rất đồng đều. Một khối u xơ đơn giản không làm tăng nguy cơ ung thư vú.
- U xơ phức tạp: U xơ tuyến vú phức tạp gặp hơn nhưng tỉ lệ tăng lên ở phụ nữ có tuổi. Mặc dù chúng có thể có ranh giới rõ đặc điểm mô học của loại u xơ này khiến nó khác với những loại khác. Dưới kính hiển vi, một khối u xơ phức tạp sẽ không đồng nhất như một khối đơn giản. Thường có bằng chứng về sự phát triển quá mức của tế bào (tăng sản), tế bào không điển hình (atypia). Có một khối u xơ phức tạp có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư vú.
Ngoài loại u xơ, các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến việc lựa chọn điều trị, chẳng hạn như:
- Các triệu chứng, đặc biệt là khó chịu và đau
- Trạng thái cảm xúc, chẳng hạn như lo lắng quá mức về khả năng ung thư
Sau khi xem xét tất cả những điều này, bác sĩ sẽ đề xuất một trong những lựa chọn điều trị u xơ tuyến sau.
Theo dõi
Vì u xơ không phải lúc nào cũng gây ra triệu chứng và đôi khi chúng tự nhỏ lại nên bạn chỉ cần theo dõi sự tiến triển của chúng. Đây là cách xử lý ít xâm lấn nhất.
Mổ u xơ vú bằng phương pháp mổ mở: Phẫu thuật mổ hở bóc nhân xơ tuyến vú là phương pháp truyền thống. Sau khi xác định vị trí khối u cần cắt bỏ, bác sĩ tiến hành rạch một đường theo đường quầng vú hoặc nếp lằn vú. Tiến hành phẫu tích và loại bỏ khối nhân xơ cùng một lượng nhỏ mô vú rồi khâu lại vết mổ. Khối u và các mô này sẽ được gửi xét nghiệm giải phẫu bệnh.
Sau mổ u vú, người bệnh được chỉ định dùng thuốc giảm đau và thuốc chống phù nề. Mổ mở cắt u xơ vú có thể để lại sẹo mất thẩm mỹ khiến người bệnh cảm thấy mặc cảm và tự ti.
Mổ u xơ tuyến vú bằng phương pháp nội soi: Thay vì phải rạch một đường lớn trên ngực, mổ nội soi u xơ tuyến vú được thực hiện thông qua đường nách, đi dưới tuyến vú. Phương pháp này được xem là có nhiều ưu điểm hơn so với phương pháp mổ cũ như ít đau, không để lại sẹo ở vùng ngực, nằm viện từ 2 – 3 ngày là có thể ra viện.
Ngoài các biện pháp phẫu thuật trên thì hiện nay còn có các biện pháp hiện đại khác điều trị u xơ tuyến vú như: mổ bằng laser, đông lạnh khối u, điều trị bằng sóng cao tần (RFA), hút chân không.
Thực phẩm chức năng và chế độ ăn
Một số thực phẩm chức năng được quảng cáo là phương pháp điều trị hiệu quả cho u xơ hoặc các triệu chứng của chúng, nhưng một số nghiên cứu được kiểm soát đã bác bỏ những ý kiến này. Áp dụng một lối sống lành mạnh, bao gồm tập thể dục thường xuyên và ăn nhiều trái cây và rau quả, luôn là lời khuyên hữu ích và có thể giúp làm giảm các triệu chứng u xơ. Nhưng hãy nhớ rằng những can thiệp này không nên thay thế việc kiểm tra và điều trị thích hợp. Bằng cách tự điều trị, bạn có thể đang mạo hiểm với sức khỏe của mình.
Tóm tắt
U xơ tuyến vú là loại u vú lành tính phổ biến nhất. Chúng thường xảy ra ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Chúng có thể được phát hiện trong quá trình tự kiểm tra vú hàng tháng và cũng có thể được phát hiện bằng phim chụp Xquang vú hoặc siêu âm. Cách duy nhất để chắc chắn rằng một khối u vú có phải là u xơ tuyến vú hay không là sinh thiết.
Hầu hết các u xơ tuyến vú là loại u xơ đơn giản và không liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư vú. Một số u xơ tuyến vú là u xơ phức tạp, vì tế bào không điển hình dưới kính hiển vi. Phụ nữ có u xơ phức tạp có nguy cơ phát triển ung thư vú cao hơn và họ cần theo dõi cẩn thận các dấu hiệu phát triển ung thư.
U xơ đã được chứng minh có thể không cần điều trị trừ khi chúng lớn, phát triển nhanh hoặc gây ra các triệu chứng khó chịu. Mặc dù thực phẩm chức năng và chế độ ăn uống phù hợp có thể giúp giảm các triệu chứng, nhưng chúng không thể thế việc kiểm tra và điều trị tiêu chuẩn.
Các câu hỏi thường gặp
- Bạn có thể loại bỏ u xơ tuyến vú một cách tự nhiên không?
Thường thì u xơ không cần điều trị. Chúng đáp ứng với nội tiết tố nữ, có thể to ra khi mang thai hoặc khi điều trị bằng estrogen, và có thể thu nhỏ hoặc biến mất sau khi mãn kinh. Các khối u lớn, phát triển nhanh hoặc gây ra các triệu chứng có thể được loại bỏ bằng phẫu thuật. Các biện pháp điều trị bằng thảo dược hoặc vi lượng đồng căn cho u xơ tuyến vẫn chưa được nghiên cứu rõ ràng.
- U xơ tuyến vú có thể trở thành ung thư không?
U xơ tuyến vú được coi là sự phát triển lành tính (không phải ung thư). U xơ tuyến vú đơn giản không liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư vú.
Một loại khác của u xơ tuyến vú, được gọi là u xơ phức tạp, gây ra những thay đổi có thể nhìn thấy dưới kính hiển vi. Dưới một nửa số u xơ thuộc loại phức tạp. Bệnh nhân có khối u xơ phức tạp có nguy cơ ung thư vú tăng nhẹ so với dân số chung. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu khối u xơ phức tạp có thực sự gây ra ung thư hay không hay liệu nó có liên quan đến nguy cơ ung thư hay không.
- Có cần cắt bỏ u xơ tuyến vú vú không?
Không cần thiết. U xơ tuyến vú vú được coi là lành tính và việc điều trị thường chỉ dành cho những khối u lớn hoặc phát triển nhanh, đặc biệt nếu chúng gây ra các triệu chứng. U xơ tuyến vú đáp ứng với nội tiết tố nữ (estrogen) và thường thu nhỏ hoặc biến mất sau khi mãn kinh.
- Điều gì sẽ xảy ra nếu u xơ tuyến vú không được điều trị?
Thường không có vấn đề gì. U xơ tuyến vú được coi là lành tính. Chúng có thể to lên khi mang thai hoặc khi sử dụng liệu pháp hormone. Chúng thường nhỏ lại hoặc biến mất sau khi mãn kinh. Bạn có thể lựa chọn phẫu thuật nếu chúng lớn hoặc gây ra các triệu chứng khó chịu.
