Mức độ prolactin được kiểm soát bởi các hormone khác được gọi là các yếu tố ức chế prolactin (PIF), chẳng hạn như dopamine. Khi mang thai, mức prolactin tăng lên. Sau khi em bé được sinh ra, có sự sụt giảm đột ngột của estrogen và progesterone. Mức prolactin cao kích hoạt cơ thể tạo sữa giúp cho em bé bú. Ở phụ nữ không mang thai, prolactin giúp điều hòa chu kỳ kinh nguyệt. Ở nam giới, prolactin ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng.
Tăng prolactin máu là gì?
Tăng prolactin máu là tình trạng quá nhiều prolactin trong máu ở phụ nữ không mang thai và ở nam giới. Tăng prolactin máu tương đối phổ biến ở phụ nữ. Khoảng một phần ba phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có kinh nguyệt không đều với buồng trứng bình thường bị tăng prolactin máu. Khi điều này xảy ra, một phụ nữ có thể gặp khó khăn trong việc mang thai hoặc vú của cô ấy có thể bắt đầu tiết sữa ngoài thời kỳ mang thai(galactorrhea). Có 90% phụ nữ mắc chứng galactorrhea bị tăng prolactin máu. Mức prolactin cao cản trở việc sản xuất bình thường của các hormone khác, chẳng hạn như estrogen và progesterone. Điều này có thể làm rối loạn hoặc ngừng quá trình rụng trứng. Điều này cũng có thể dẫn đến kinh nguyệt không đều hoặc bị trễ kinh. Một số phụ nữ tăng prolactin máu mà không có bất kỳ triệu chứng nào.
Ở nam giới, nồng độ prolactin cao có thể gây ra chứng tiết sữa, bất lực, giảm ham muốn tình dục và vô sinh. Một người đàn ông bị tăng prolactin máu không được điều trị có thể tạo ra ít tinh trùng hoặc hoàn toàn không có tinh trùng.
Những nguyên nhân thường gặp dẫn đến tăng prolactin máu
U tuyến yên gây tăng prolactin trong máu. Nguồn ảnh: medicinenet.com
- Khối u tuyến yên
- Suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém)
- Thuốc điều trị trầm cảm, rối loạn tâm thần và cao huyết áp
- Các loại thảo mộc, bao gồm cỏ ca ri, hạt thì là và cỏ ba lá đỏ
- Kích thích thành ngực (do sẹo phẫu thuật, bệnh zona hoặc thậm chí là áo ngực quá chật)
- Căng thẳng hoặc tập thể dục (thường là quá mức)
- Một số loại thức ăn
- Kích thích núm vú
Không tìm thấy nguyên nhân trong khoảng một phần ba số trường hợp tăng prolactin máu.
Xét nghiệm prolactin máu được thực hiện như thế nào?
Xét nghiệm máu có thể định lượng nồng độ prolactin. Nồng độ prolactin đôi khi cao hơn nếu bạn vừa ăn xong hoặc đang bị căng thẳng. Xét nghiệm có thể được thực hiện lại sau khi bạn đã nhịn ăn và thư giãn. Bác sĩ cũng có thể tiến hành thăm khám để tìm xem có nguyên nhân rõ ràng nào hoặc có tiết dịch vú không.
Nếu nồng độ prolactin vẫn cao sau lần xét nghiệm thứ hai, bác sĩ có thể yêu cầu chụp cộng hưởng từ (MRI) não để kiểm tra xem có khối u của tuyến yên không.
Điều trị
Việc điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân. Nếu không tìm ra nguyên nhân hoặc bạn có khối u của tuyến yên thì phương pháp điều trị thông thường là điều trị bằng thuốc. Suy giáp sẽ được điều trị bằng thuốc thay thế tuyến giáp, điều này sẽ làm cho mức prolactin trở lại bình thường. Nếu loại bạn đang dùng là lý do khiến mức prolactin cao, bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn để tìm một loại thuốc khác hoặc thêm một loại thuốc để giúp giảm prolactin máu.
Thuốc dùng để điều trị chứng tăng prolactin máu
Các loại thuốc thường được sử dụng là cabergoline và bromocriptine. Bác sĩ sẽ bắt đầu sử dụng liều thấp với một trong những loại thuốc này và từ từ tăng liều cho đến khi mức prolactin trong máu trở lại bình thường. Điều trị tiếp tục cho đến khi các triệu chứng giảm bớt hoặc bạn có thai (nếu đó là mục tiêu điều trị của bạn). Thông thường, bác sĩ sẽ ngừng điều trị khi bạn đã mang thai.
Cabergoline được dùng hai lần một tuần và ít tác dụng phụ hơn bromocriptine. Nói chung, cabergoline làm giảm nồng độ prolactin xuống mức bình thường nhanh hơn bromocriptine. Cabergoline có thể gây ra các vấn đề về van tim khi dùng liều cao, nhưng liều này không được sử dụng cho phụ nữ đang mong muốn có thai.
Bromocriptine và cabergoline có thể được sử dụng khi phụ nữ mang thai. Các tác dụng phụ thường gặp nhất là choáng váng, buồn nôn và nhức đầu. Tăng liều từ từ giúp hạn chế các tác dụng phụ. Một cách khác để giảm tác dụng phụ là cho bromocriptine dưới dạng viên đạn trực tiếp vào âm đạo. Đây là cách sử dụng thuốc không có nhãn mác.
Không cần điều trị
Không phải tất cả phụ nữ bị tăng prolactin máu đều cần điều trị, mặc dù những phụ nữ bị tăng prolactin máu không tạo ra estrogen do đó cần điều trị để tạo ra estrogen hoặc cung cấp estrogen cho bệnh nhân. Có thể không cần điều trị nếu không thể tìm ra nguyên nhân hoặc nếu mức prolactin cao là do một khối u nhỏ trong tuyến yên và bệnh nhân vẫn đang tạo ra estrogen. Phụ nữ bị tăng prolactin máu vẫn có thể uống thuốc tránh thai để tránh thai hoặc làm cho kinh nguyệt đều đặn.
Phẫu thuật
Nếu khối u lớn, điều trị thuốc không giúp cải thiện bệnh, việc phẫu thuật là chỉ định cần thiết. MRI sẽ được thực hiện thường xuyên để kiểm tra kích thước của khối u.
