Quá trình thụ tinh diễn ra trong ống dẫn trứng. Hiện tượng thai làm tổ trong ống dẫn trứng hoặc ở nơi khác bên ngoài tử cung được gọi là mang thai ngoài tử cung. Mang thai ngoài tử cung rất nguy hiểm do có khả năng sẩy hoặc sinh non cao và thậm chí có thể đe dọa đến tính mạng của thai phụ.
Cấu tạo
Bộ phận sinh dục của nữ. Nguồn: vinmec.comỐng dẫn trứng nằm ở phần bụng dưới chỗ khung chậu cùng với các cơ quan sinh sản khác. Có một ống ở mỗi bên kéo dài từ gần đỉnh của tử cung sang hai bên và uốn xung quanh buồng trứng giống một chữ J kéo dài.
Các đầu mở của ống dẫn trứng nằm rất gần buồng trứng nhưng chúng không hoàn toàn gắn vào. Thay vào đó, các sợi fimbriae (có nghĩa là rìa trong tiếng Latinh) của ống dẫn trứng đưa trứng đã phóng noãn vào trong ống và vận chuyển về phía tử cung.
Các hình vẽ minh họa ống dẫn trứng và buồng trứng đều gắn liền với tử cung đều không chính xác.
Ống dẫn trứng ở người trưởng thành thường dài khoảng 10 đến 12 cm. Cấu tạo của ống dẫn trứng gồm 4 phần. Phần kẽ nối thành tử cung với mặt trong của tử cung. Phần tiếp theo là eo, một đoạn hẹp bằng khoảng 1/3 chiều dài ống. Nối liền sau đó là bóng, có thành mỏng giống phần eo nhưng có chu vi rộng hơn và chiếm khoảng một nửa chiều dài của ống. Cuối cùng là phần loa mở rộng thành hình cái phễu có tua nằm gần buồng trứng. Các tua được gọi là fimbriae và chúng đôi khi được coi là phần thứ 5 của ống dẫn trứng. Fimbriae dài nhất và nằn gần buồng trứng nhất là fimbriae buồng trứng.
Ống dẫn trứng được tạo thành từ nhiều lớp. Lớp ngoài cùng được gọi là thanh mạc, bên trong là các lớp cơ có tên là myosalpinx (myo là tiền tố dùng để chỉ cơ). Mỗi phần của ống có số lớp khác nhau.
Bên trong ống dẫn trứng là bề mặt niêm mạc gấp khúc sâu có lông mao. Lông mao giống như các sợi tóc nhỏ giúp đẩy trứng rụng từ buồng trứng về phía tử cung. Chúng cũng hỗ trợ phân phối chất lỏng trong ống dẫn trứng.
Các lông mao tập trung nhiều nhất ở phần cuối của buồng trứng và chúng cũng thay đổi trong suốt chu kỳ kinh nguyệt. Các lông mao chuyển động nhiều hơn khi gần đến thời điểm rụng trứng. Các hormone estrogen và progesterone chịu trách nhiệm điều khiển hoạt động này. Một số phụ nữ mặc hội chứng Kartagener vẫn có khả năng sinh sản dù chuyển động lông mao của họ bị suy giảm.
Các biến thể về hình dạng
Trong một số trường hợp hiếm hoi, một ống dẫn trứng phụ có thể được hình thành và gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Ống phụ này thường có một đầu gần buồng trứng nhưng không kéo dài vào tử cung. Vì vậy trứng được đón bởi ống phụ này sẽ không được thủ tinh và làm tổ.
Tình trạng mang thai ngoài tử cung trong ống phụ rất hiếm nhưng không phải chưa từng xảy ra và nó gây ảnh hưởng từ 5-6% số phụ nữ trong một nghiên cứu nhỏ. Do đó các bác sĩ phụ khoa thường thực hiện xét nghiệm sàng lọc để tìm ống dẫn trứng phụ ở những phụ nữ vô sinh.
Các đột biến khác có thể là xuất hiện đầu mở phụ, túi kín hoặc các thay đổi về mặt chức năng. Cũng có trường hợp 1 hoặc cả 2 ống dẫn trứng đều không phát triển.
Chức năng
Chức năng chính của ống dẫn trứng là vận chuyển trứng từ buồng trứng đến tử cung. Các sợi fimbriae gắp trứng và đẩy chúng về phía tử cung. Quá trình này được chỉ đạo bởi chuyển động của lông mao và nhu động (sự co bóp nhịp nhàng của các cơ trong ống).
Quá trình thụ tinh thường diễn ra trong ống dẫn trứng. Tinh trùng đi ra khỏi tử cung vào các ống dẫn trứng, nơi mà chúng gặp và thụ tinh với trứng. Trứng đã thụ tinh sau đó tiếp tục di chuyển về phía tử cung. Trứng đã thụ tinh sẽ làm tổ và phát triển bình thường trong tử cung.
Trứng cần được vận chuyển thành công đến tử cung qua ống dẫn trứng rất quan trọng nếu bạn không muốn phải can thiệp dao kéo. Đây là lý do tại sao thắt ống dẫn trứng là một biện pháp tránh thai vĩnh viễn hiệu quả.
Các tình trạng bệnh có liên quan
Mang thai ngoài tử cung. Nguồn: vinmec.comMang thai ngoài tử cung là tình trạng bệnh phổ biến nhất có liên quan đến ống dẫn trứng. Trứng đã thụ tinh không được vận chuyển về tử cung kịp thời sẽ làm tổ bên trong ống dẫn trứng.
Các trường hợp mang thai ngoài tử cung rất khó để vừa đảm bảo an toàn cho thai phụ vừa cho thai nhi phát triển đủ tháng. Họ có thể sẽ cần được điều trị y tế hoặc phẫu thuật.
Nếu không được điều trị thì mang thai ngoài tử cung có thể gây tử vong. Đây là nguyên nhân có liên quan đến mang thai gây tử vong lớn thứ hai ở Hoa Kỳ. Các ống dẫn trứng có nguy cơ bị vỡ khiến thai phụ bị sốc và mất máu.
Viêm vòi trứng. Nguồn: vinmec.comViêm vòi trứng là một bệnh viêm nhiễm khiến các ống dẫn trứng dày lên. Viêm vòi trứng dạng nốt ở eo hình thành các nốt nhỏ trong phần eo của ống dẫn trứng. Các nốt này cản trở trứng trong quá trình di chuyển đến tử cung, làm tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung. Tình trạng này làm giảm khả năng sinh sản của phụ nữ. Bệnh này phổ biến hơn ở phụ nữ trên 35 tuổi và người Mỹ gốc Phi. Hiện nay các bác sĩ vẫn chưa tìm ra lời giải thích cho xu hướng này.
Viêm vòi trứng không nốt (chỉ gọi là viêm vòi trứng) thường do các bệnh nhiễm trùng như những bệnh viêm vùng chậu gây ra. Viêm vòi trứng cấp tính hay mãn tính đều có thể gây tắc ống dẫn trứng và để lại sẹo.
Vô sinh do ống dẫn trứng là một thuật ngữ chung mô tả tình trạng vô sinh gây ra bởi các vấn đề có liên quan đến ống dẫn trứng. Có rất nhiều nguyên nhân từ những dị tật bẩm sinh đến các biến chứng do nhiễm trùng có thể làm ảnh hưởng đến ống dẫn trứng và khiến một người trở nên vô sinh. Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất là do biến chứng của bệnh Chlamydia. Vô sinh do ống dẫn trứng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây vô sinh ở nữ giới. Trong đó có bao gồm các trường hợp tự nguyện triệt sản bằng cách thắt ống dẫn trứng.
Xoắn ống dẫn trứng. Nguồn: vinmec.comXoắn ống dẫn trứng, hay xoắn phần phụ, xảy ra khi ống dẫn trứng bị xoắn, gây ảnh hưởng đến khả năng cung cấp máu. Tình trạng này thường xảy ra kèm theo xoắn buồng trứng nhưng vẫn có thể xuất hiện riêng lẻ. Nếu không được điều trị thì xoắn ống dẫn trứng có thể gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Ứ nước vòi trứng. Nguồn: benhvienthucuc.vnỨ nước vòi trứng xảy ra khi 1 hoặc cả 2 ống dẫn trứng bị sưng và tích tụ nước. Nguyên nhân gây ra tình trạng này có thể là các bệnh nhiễm trùng hoặc do sự tắc nghiẽn ở 1 hoặc 2 đầu của ống dẫn trứng.
Ung thư nguyên phát ở ống dẫn trứng rất hiếm gặp nhưng hoàn toàn có thể xảy ra. Ít hớn 1% các trường hợp ung thư phụ khoa bắt nguồn từ ống dẫn trứng. Ung thư xuất hiện trong ống dẫn trứng có khả năng cao là do di căn từ nơi khác như ung thư buồng trứng, ung thư tử cung hoặc ung thư cổ tử cung. Di căn ở ống dẫn trứng cũng có thể bắt nguồn từ các ung thư khác không phải phụ khoa.
Các xét nghiệm
Các bác sĩ sử dụng tia X đặc biệt để chụp tử cung và xét nghiệm các ống dẫn trứng. Trước tiên một ống thuốc nhuộm sẽ được truyền qua cổ tử cung rồi chảy qua tử cung vào ống dẫn trứng. Sau đó bác sĩ sẽ chụp ảnh các cơ quan có chứa thuốc nhuộm để tìm kiếm các dấu hiệu tắc nghẽn hoặc bất kỳ vấn đề nào khác. Nếu không có vấn đề gì thì siêu âm đồ sẽ cho thấy chất lỏng chảy qua ống một cách dễ dàng. Xét nghiệm này được tính là một thủ tục ngoại trú.
Nội soi ổ bụng là một thủ thuật phẫu thuật thường được sử dụng để kiểm tra các cơ quan sinh sản. Bác sĩ sẽ thực hiện các vết rạch nhỏ rồi đưa một máy ảnh nhỏ vào vùng bụng. Thiết bị này cho phép các bác sĩ quan sát thực tế tình trạng của các ống dẫn trứng và tìm kiếm bất kỳ sự tắc nghẽn hoặc tổn thương nào nếu có. Thủ thuật này được gọi cho là phẫu thuật xâm lấn tối thiểu. Nếu phát hiện bất kỳ sự bất thường nào trong quá trình phẫu thuật thì bác sĩ có thể tiến hành điều trị ngay lập tức.
Khi nội soi vòi trứng, bác sĩ sẽ đưa một ống soi vào ống dẫn trứng. Thiết bị này cho phép họ thấy được tình trạng bên trong các ống dẫn trứng và kiểm tra xem có dấu hiệu thu hẹp hoặc tắc nghẽn hay không. Các bác sĩ cũng có thể thấy được các chất lỏng di chuyển qua các ống như thế nào. Thủ thuật này cũng có thể được thực hiện trong quá trình nội soi ổ bụng. Nội soi vòi trứng thường được thực hiện trong quá trình điều trị mang thai trong ống dẫn trứng.
Xem Thêm:
- Thắt ống dẫn trứng: Ưu điểm, nhược điểm và những điều cần biết
- Tắc ống dẫn trứng: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
