Giai đoạn ung thư được xác định dựa vào kích thước khối u và mức độ di căn của ung thư. Các loại ung thư khác nhau sẽ có tiêu chí khác nhau đối với từng giai đoạn cụ thể.
Hãy cùng tìm hiểu bài viết dưới đây để biết thêm về các giai đoạn của bệnh ung thư, cách xác định giai đoạn bệnh và ý nghĩa của nó.
Giai đoạn ung thư là gì?
Khi được chẩn đoán ung thư, một trong những điều đầu tiên mà bác sĩ sẽ thông báo với người bệnh chính là giai đoạn ung thư.
Giai đoạn bệnh cho biết mức độ tiến triển của ung thư. Thông tin này rất quan trọng trong việc lựa chọn các phương pháp điều trị hiệu quả nhất. Giai đoạn ung thư cũng giúp bác sĩ tìm các thử nghiệm lâm sàng mà người bệnh có thể đủ điều kiện tham gia.
Giai đoạn ung thư là cơ sở của tiên lượng bệnh. Tiên lượng chung dựa trên các nghiên cứu về những trường hợp cùng giai đoạn bệnh. Tỷ lệ sống cũng được thống kê theo giai đoạn bệnh. Tuy nhiên, tiên lượng của từng người là khác nhau vì nó bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố khác.
Ngoài ra, các nghiên cứu về ung thư phụ thuộc nhiều vào giai đoạn bệnh. Việc ghi lại giai đoạn ung thư cho phép các nhà nghiên cứu đánh giá và so sánh kết quả giữa các quần thể nghiên cứu. Nó cũng giúp phát triển các hướng dẫn tầm soát và điều trị cho từng loại ung thư khác nhau.
Vì những lý do đó, giai đoạn ung thư tại thời điểm chẩn đoán bệnh cần được lưu lại dù sau này ung thư có thể lan rộng hơn. Ví dụ: nếu bạn được chẩn đoán mắc ung thư vú giai đoạn I thì giai đoạn bệnh vẫn sẽ giữ nguyên ngay cả khi ung thư đã di căn đến các cơ quan khác.
Giai đoạn lâm sàng và giai đoạn bệnh lý
Bác sĩ có thể chẩn đoán giai đoạn ung thư trên lâm sàng dựa vào các kết quả xét nghiệm được thực hiện trước khi bắt đầu điều trị. Kết quả giải phẫu bệnh sau phẫu thuật sẽ giúp xác định giai đoạn bệnh lý và cung cấp các thông tin chi tiết hơn như tình trạng di căn hạch vùng của ung thư. Điều này có thể dẫn tới sự khác biệt giữa chẩn đoán giai đoạn bệnh lý và chẩn đoán giai đoạn lâm sàng ban đầu.
Các hệ thống phân chia giai đoạn của bệnh ung thư
Hầu hết bệnh ung thư được chia thành các giai đoạn từ 0 đến 4, trong đó giai đoạn càng cao thì bệnh càng nặng. Đây là cách phân chia giai đoạn nói chung. Các tiêu chí cụ thể của từng giai đoạn có thể khác nhau tùy theo loại ung thư.
Phân loại TNM
Trong phân loại TNM, các tiêu chí để phân chia giai đoạn gồm:
- T: khối u (Tumor)
- N: hạch vùng (Nodes)
- M: di căn xa (Metastasis)
Phân loại TNM được xác định như sau:
Khối u nguyên phát (T)
- TX: Không thể đánh giá khối u nguyên phát.
- T0: Chưa tìm thấy dấu hiệu của khối u nguyên phát.
- Tis: Tế bào ung thư chỉ được tìm thấy trong lớp tế bào nơi chúng hình thành (tại chỗ) mà không xâm nhập vào các lớp sâu hơn.
- T1, T2, T3, T4: Kích thước khối u tăng dần.
Các hạch vùng (N)
- NX: Không đánh giá được tình trạng hạch vùng.
- N0: Không phát hiện ung thư tại các hạch vùng.
- N1, N2, N3: Ung thư xâm lấn đến các hạch vùng (phân chia theo vị trí, kích thước hoặc số lượng hạch).
Di căn xa (M)
- M0: Không phát hiện ung thư di căn.
- M1: Ung thư đã di căn đến các vị trí ở xa.
Phân loại bằng số
Các tiêu chí của phân loại TNM sẽ được kết hợp với nhau để xác định phân loại bằng số. Ví dụ, nếu ung thư tụy được đánh giá là T1N0M0, nó sẽ tương ứng với giai đoạn 1.
Giai đoạn ung thư càng cao thì khả năng xâm lấn của ung thư càng mạnh. Nguồn ảnh: Bowelcanceruk.org.ukĐối với một số loại ung thư, các giai đoạn này còn được chia thành nhiều phân loại nhỏ được ký hiệu bằng chữ, ví dụ như giai đoạn 2B. Nói chung, các giai đoạn có ý nghĩa như sau:
- Giai đoạn 0: Tiền ung thư hoặc ung thư chưa xâm lấn (còn được gọi là ung thư tại chỗ).
- Giai đoạn 1: Khối u còn nhỏ và chưa lan rộng (còn được gọi là ung thư khu trú)
- Giai đoạn 2: Khối u đã phát triển hoặc có thể đã xâm lấn vào mô xung quanh hoặc lan rộng tại chỗ.
- Giai đoạn 3: Khối u lớn hơn và có thể đã xâm lấn các cơ quan lân cận hoặc di căn hạch vùng.
- Giai đoạn 4: Ung thư đã lan đến các mô hoặc cơ quan ở xa. Đây là bệnh ung thư giai đoạn cuối.
Mức độ biệt hóa của ung thư
Mức độ biệt hóa của ung thư chỉ có thể được xác định bằng sinh thiết. Độ biệt hóa sẽ được đánh giá dưới kính hiển vi. Nói chung, các tế bào ung thư gần giống với tế bào bình thường (biệt hóa cao) có xu hướng phát triển và lây lan chậm. Các tế bào ung thư càng bất thường thì chúng càng phát triển và lây lan nhanh.
Các mức độ biệt hóa của ung thư. Nguồn ảnh: Mypathologyreport.caCác mức độ biệt hóa của ung thư được xác định như sau:
- GX: không xác định được mức độ biệt hóa
- G1: ung thư biệt hóa cao (độ ác tính thấp)
- G2: ung thư biệt hóa vừa (độ ác tính trung bình)
- G3: ung thư biệt hóa thấp (độ ác tính cao)
- G4: ung thư không biệt hóa (độ ác tính cao)
Cùng với giai đoạn bệnh, mức độ biệt hóa của ung thư có thể giúp bác sĩ xác định phương pháp điều trị tốt nhất.
Ung thư không phân chia giai đoạn
Một số bệnh ung thư không phân chia thành các giai đoạn từ 0 đến 4. Ví dụ, một số bệnh bạch cầu (lơ-xê-mi) có thể được chia thành lơ-xê-mi cấp hoặc lơ-xê-mi kinh.
Hầu hết các bệnh ung thư não không phân chia giai đoạn vì chúng thường không lây lan đến các hạch bạch huyết hoặc các vị trí khác trong cơ thể.
Các xét nghiệm phân chia giai đoạn ung thư
Tùy thuộc vào loại và vị trí của ung thư, giai đoạn trên lâm sàng có thể được xác định dựa vào kết quả thăm khám lâm sàng và nhiều xét nghiệm khác nhau như:
- Chụp nhũ ảnh (Mammography)
- Chụp X-quang
- Chụp cắt lớp vi tính (CT scan)
- Chụp cộng hưởng từ (MRI)
- Chụp cắt lớp phát xạ positron (PET scan)
- Siêu âm
- Nội soi
- Nội soi đại tràng
- Xét nghiệm máu
- Định lượng kháng nguyên đặc hiệu của tuyến tiền liệt (Prostate-specific antigen – PSA)
- Sinh thiết
Kết quả giải phẫu bệnh sau phẫu thuật có thể cung cấp thêm thông tin về kích thước khối u và tình trạng di căn hạch vùng để xác định giai đoạn bệnh lý.
Điều trị ung thư theo giai đoạn
Giai đoạn ung thư giúp bác sĩ xác định các bước cần làm tiếp theo cũng như kế hoạch điều trị tổng thể. Ví dụ, ung thư giai đoạn đầu có thể chỉ cần điều trị tại chỗ bằng phẫu thuật hoặc xạ trị.
Ung thư di căn có thể phải sử dụng phương pháp điều trị hệ thống như hóa trị hoặc liệu pháp miễn dịch.
Một số loại ung thư có thể sử dụng liệu pháp hormone hoặc các loại thuốc điều trị đích khác.
Kết luận
Hầu hết các bệnh ung thư đều được xác định giai đoạn bệnh ngay sau khi được chẩn đoán. Các giai đoạn có thể hơi khác nhau tùy thuộc vào loại ung thư nhưng chúng thường được chia thành giai đoạn từ 0 đến 4. Giai đoạn bệnh càng cao thì ung thư càng tiến triển.
Xác định giai đoạn ung thư có vai trò rất lớn. Chúng giúp các nghiên cứu và nhiều thử nghiệm lâm sàng xác định được phương pháp điều trị có lợi nhất cho từng giai đoạn. Ví dụ, ung thư đại tràng giai đoạn 3 có phương pháp điều trị khác với ung thư đại tràng giai đoạn 1.
Từng trường hợp sẽ có nhiều yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến tiên lượng nhưng giai đoạn ung thư sẽ cho thấy tiên lượng chung của bệnh. Hãy nhờ bác sĩ tư vấn về các giai đoạn của ung thư cũng như điều trị và tiên lượng theo giai đoạn tương ứng.
Xem thêm:
- Ung thư là gì? Cơ chế hình thành, đặc điểm và phân loại bệnh
- Bệnh ung thư: Triệu chứng, nguyên nhân, phân loại, giai đoạn và biện pháp điều trị
- Các biện pháp tầm soát bệnh ung thư
- Hóa trị liệu: Mục đích, tác dụng phụ và đường dùng
- Các loại xạ trị trong điều trị ung thư: Cách thức hoạt động và tác dụng phụ
