Trong thời kỳ mãn kinh, sự sản xuất các hormone sinh dục nữ giảm dần. Chu kỳ kinh nguyệt có thể trở nên không đều và cuối cùng là dừng lại. Một năm sau khi chu kỳ kinh nguyệt ngừng lại, người phụ nữ được coi là mãn kinh.
Cấu tạo hệ sinh dục nữ.
Cấu tạo của hệ sinh dục nữ (nguồn ảnh: https://www.freepik.com/)Cấu tạo của hệ sinh dục nữ bao gồm các cơ quan sinh dục ngoài và cơ quan sinh dục trong.
Các cơ quan sinh dục ngoài bao gồm hai chức năng: giúp tinh trùng đi vào cơ thể người phụ nữ và bảo vệ các cơ quan sinh dục trong khỏi sự nhiễm trùng.
Các cơ quan sinh dục ngoài bao gồm:
- Môi lớn: nằm ngoài cùng, bao bọc và bảo vệ các cơ quan sinh dục ngoài khác. Ở tuổi dậy thì, lông mọc trên vùng da của môi lớn, nơi cũng chứa các tuyến tiết mồ hôi và bã nhờn.
- Môi bé: có thể có nhiều kích cỡ và hình dạng khác nhau. Chúng nằm ngay bên trong môi lớn và bao quanh các lỗ âm đạo (ống nối phần dưới tử cung với bên ngoài cơ thể) và niệu đạo (ống dẫn nước tiểu từ bàng quang ra bên ngoài cơ thể). Vùng da này rất nhạy cảm và dễ bị kích ứng, sưng tấy.
- Các tuyến bartholin: Các tuyến này nằm hai bên lỗ âm đạo và tiết chất nhầy.
- Âm vật: Hai môi âm hộ gặp nhau ở âm vật, một cấu trúc nhỏ, nhô lên và nhạy cảm, có thể so sánh với dương vật ở nam giới. Âm vật được bao phủ bởi một nếp da, tương tự như bao quy đầu ở dương vật. Giống như dương vật, âm vật rất nhạy cảm với kích thích và có thể cương cứng.
Các cơ quan sinh dục trong bao gồm:
- Âm đạo: Âm đạo là một ống nối cổ tử cung (phần dưới của tử cung) với bên ngoài cơ thể.
- Tử cung (dạ con): Tử cung là một cơ quan rỗng, hình quả lê, là nơi chứa thai nhi đang phát triển. Tử cung được chia thành hai phần: cổ tử cung là phần dưới mở vào âm đạo và phần chính của tử cung được gọi là thân tử cung. Thể tích tử cung có thể dễ dàng tăng lên để chứa thai nhi trong quá trình phát triển. Ống cổ tử cung cho phép tinh trùng đi vào buồng tử cung và máu kinh nguyệt thoát ra ngoài.
- Buồng trứng: Buồng trứng là những tuyến nhỏ, hình bầu dục nằm ở hai bên tử cung. Buồng trứng sản xuất trứng và nội tiết tố.
- Ống dẫn trứng: Là những ống hẹp được gắn vào phần trên của tử cung, có tác dụng dẫn trứng đi vào buồng tử cung. Sự thụ tinh của trứng với tinh trùng thường xảy ra trong ống dẫn trứng. Sau đó, trứng đã được thụ tinh sẽ di chuyển đến tử cung, nơi nó làm tổ với niêm mạc tử cung.
Chu kì kinh nguyệt
Chu kì kinh nguyệt bình thường kéo dài khoảng 28 ngày với ngày hành kinh là ngày 1 đến ngày 7, ngày rụng trứng là ngày 13 đến 15 (nguồn ảnh: http://sleephub.com.au/)Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (bắt đầu từ khoảng 11 đến 16 tuổi) trải qua các chu kỳ hoạt động nội tiết tố lặp lại khoảng một tháng. Kinh nguyệt có nghĩa là "hàng tháng”. Với mỗi chu kỳ, cơ thể người phụ nữ lại chuẩn bị những điều kiện thuận lợi cho khả năng mang thai, cho dù họ có ý định hay không. Thuật ngữ kinh nguyệt đề cập đến sự bong tróc theo chu kỳ của niêm mạc tử cung. Phụ nữ gọi những ngày họ nhận thấy chảy máu âm đạo là “kỳ kinh” hay “kinh nguyệt”.
Chu kỳ kinh nguyệt trung bình diễn ra trong khoảng 28 ngày và theo từng giai đoạn. Các giai đoạn này bao gồm:
- Giai đoạn nang trứng (phát triển của trứng)
- Giai đoạn phóng noãn (rụng trứng)
- Giai đoạn hoàng thể (nồng độ hormone giảm nếu trứng không làm tổ)
- Kinh nguyệt
Có bốn loại hormone chính tham gia vào chu kỳ kinh nguyệt. Các hormone này bao gồm:
- Hormone kích thích nang trứng (FSH)
- Hormone tạo hoàng thể (LH)
- Estrogen
- Progesterone
Giai đoạn nang trứng
Giai đoạn này bắt đầu vào ngày thứ nhất của kỳ kinh. Trong giai đoạn nang trứng xảy ra các hiện tượng sau:
- Hai hormone hướng sinh dục - hormone kích thích nang noãn (FSH) và hormone tạo hoàng thể (LH) - được giải phóng từ não và di chuyển trong máu đến buồng trứng.
- Các hormone này kích thích sự phát triển của khoảng 15 đến 20 trứng, mỗi trứng nằm trong "vỏ" riêng, được gọi là nang trứng.
- Các hormone này (FSH và LH) cũng kích hoạt sự gia tăng sản xuất hormone sinh dục nữ estrogen.
- Khi nồng độ estrogen tăng lên, giống như một “công tắc” nó sẽ “tắt” việc sản xuất hormone kích thích nang trứng FSH. Sự điều chỉnh nội tiết cẩn thận này giúp hạn chế số lượng nang trứng giải phóng trong một chu kì.
- Theo tiến triển của giai đoạn nang trứng, một nang noãn trong một buồng trứng trở nên ưu thế và tiếp tục trưởng thành. Nang trội này ngăn chặn tất cả các nang khác trong nhóm. Kết quả là chúng ngừng phát triển và chết. Nang trứng chiếm ưu thế tiếp tục sản xuất estrogen.
Giai đoạn phóng noãn
Giai đoạn phóng noãn (rụng trứng) thường bắt đầu khoảng 14 ngày sau ngày bắt đầu giai đoạn nang trứng, tuy nhiên khoảng thời gian này có thể thay đổi. Giai đoạn phóng noãn nằm giữa giai đoạn nang trứng và giai đoạn hoàng thể. Hầu hết phụ nữ sẽ có kinh sau 10 đến 16 ngày kể từ ngày rụng trứng. Trong giai đoạn này xảy ra các sự kiện sau:
- Sự gia tăng estrogen từ nang trứng chi phối kích thích não gia tăng sản xuất hormone tạo hoàng thể LH.
- Điều này làm cho nang trứng trội giải phóng trứng ra khỏi buồng trứng.
- Khi trứng được phóng thích (được gọi là quá trình rụng trứng), nó được bắt giữ bằng một cấu trúc giống như các ngón tay tại phần cuối của ống dẫn trứng (gọi là các tua loa vòi trứng). Các tua loa vòi trứng quét trứng vào trong ống.
- Trong một đến năm ngày trước khi rụng trứng, nhiều phụ nữ sẽ nhận thấy lượng chất nhầy như lòng trắng trứng tại cổ tử cung tăng lên. Chất nhầy này chính là dịch tiết ra từ âm đạo giúp bắt giữ và nuôi dưỡng tinh trùng trên đường đến gặp trứng để thụ tinh.
Giai đoạn hoàng thể
Giai đoạn hoàng thể bắt đầu ngay sau khi rụng trứng và bao gồm các quá trình sau:
- Sau khi giải phóng trứng, nang noãn rỗng sẽ phát triển thành một cấu trúc mới gọi là hoàng thể.
- Hoàng thể tiết ra các hormone estrogen và progesterone. Progesterone tạo ra các thay đổi phù hợp ở tử cung để trứng đã thụ tinh làm tổ.
- Nếu quá trình giao hợp diễn ra và tinh trùng thụ tinh được với trứng thì trứng đã thụ tinh (phôi thai) sẽ đi qua ống dẫn trứng để làm tổ trong tử cung. Người phụ nữ lúc này được coi là đang mang thai.
- Nếu trứng không được thụ tinh, nó sẽ không được giữ lại trong buồng tử cung. Không có sự làm tổ của trứng đã thụ tinh (phôi thai), niêm mạc tử cung sẽ bị phá vỡ và bong ra và kỳ kinh nguyệt tiếp theo bắt đầu.
Một người phụ nữ có bao nhiêu trứng?
Trong thời kỳ bào thai, thai nhi nữ có khoảng 6 triệu đến 7 triệu trứng. Từ thời điểm này, không có thêm tế bào trứng mới nào được sản xuất. Khi mới sinh, trẻ nữ còn khoảng 1 triệu trứng và đến tuổi dậy thì, số lượng này chỉ còn lại khoảng 300.000. Trong số 300.000 trứng này, chỉ có 300 đến 400 trứng sẽ phát triển đến giai đoạn chín và xảy ra rụng trứng trong suốt cuộc đời sinh sản của người phụ nữ. Khả năng sinh sản suy giảm khi phụ nữ già đi do số lượng và chất lượng của những quả trứng còn lại giảm.
