Dầu chiết xuất từ cây bạch đàn được sử dụng như một chất khử trùng, hay có mặt trong thành phần nước hoa, mỹ phẩm, hương liệu, hoặc trong các chế phẩm nha khoa và dung môi công nghiệp.
Nền y học Trung Quốc, Ấn Độ, Ayurvedic của Hy Lạp và một số nước Châu Âu đã kết hợp Eucalyptus vào việc điều trị một loạt các bệnh lý trong hàng nghìn năm qua. Có hơn 400 loài bạch đàn khác nhau. Eucalyptus globulus, còn được gọi là bạch đàn xanh, là nguồn sản xuất chính của dầu bạch đàn được sử dụng trên toàn cầu.
Lá bạch đàn được chưng cất bằng hơi nước để chiết xuất dầu, là một chất lỏng không màu, có mùi hương gỗ nồng, ngọt, chứa 1,8-cineole, còn được gọi là eucalyptol. Lá bạch đàn cũng chứa flavonoid và tannin. Flavonoid là chất chống oxy hóa có nguồn gốc thực vật và tannin có thể giúp giảm viêm.
Lợi ích sức khỏe và công dụng của Eucalyptus
Lá và tinh dầu bạch đàn có nhiều lợi ích sức khỏe (nguồn ảnh: appreciategoods.com)
Eucalyptus có một số đặc tính chữa bệnh, mặc dù không phải tất cả các loài bạch đàn đều đã được nghiên cứu xác nhận. Dưới đây là một số lợi ích sức khỏe tiềm năng của Eucalyptus:
Đặc tính kháng khuẩn
Vào cuối thế kỷ 19, dầu bạch đàn được sử dụng trong hầu hết các bệnh viện ở Anh để làm sạch ống thông tiểu. Các nghiên cứu ngày nay đang bắt đầu ủng hộ hành động này.
Vào tháng 2 năm 2016, các nhà nghiên cứu từ Serbia đã tìm thấy bằng chứng cho thấy đặc tính kháng khuẩn của cây bạch đàn.
Các nhà nghiên cứu kết luận rằng sự tương tác tích cực giữa tinh dầu E. camaldulensis (một loại cây thuộc họ bạch đàn) và các loại thuốc kháng sinh hiện có có thể dẫn đến việc phát triển các phương pháp điều trị mới cho một số bệnh nhiễm trùng. Họ hy vọng rằng đặc tính này cuối cùng có thể làm giảm nhu cầu sử dụng thuốc kháng sinh.
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Vi sinh lâm sàng và Bệnh truyền nhiễm (Clinical Microbiology & Infection) cho thấy dầu bạch đàn có tác dụng kháng khuẩn đối với vi khuẩn gây bệnh ở đường hô hấp trên, bao gồm cả Haemophilus influenzae, một loại vi khuẩn gây ra nhiều loại nhiễm trùng, và một số chủng liên cầu.
Điều trị cảm lạnh và các bệnh về hô hấp
Eucalyptus có trong một loạt các chế phẩm giúp làm giảm các triệu chứng của cảm lạnh thông thường, ví dụ như viên ngậm ho và thuốc hít.
Các bài thuốc thảo dược khuyên nên dùng lá tươi súc miệng để làm giảm đau họng, viêm xoang và viêm phế quản. Ngoài ra, hơi dầu bạch đàn hoạt động như một chất thông mũi khi hít vào. Đây là một phương pháp điều trị tại nhà phổ biến cho cảm lạnh và viêm phế quản.
Eucalyptus còn có thể hoạt động như một chất long đờm giúp làm lỏng đờm và giảm xung huyết. Một số loại thuốc ho trong thành phần có chứa dầu bạch đàn như Vicks VapoRub.
Hiện nay, các nhà nghiên cứu đang thực hiện các nghiên cứu sâu hơn để làm rõ vai trò của chiết xuất lá bạch đàn trong điều trị nhiễm trùng đường hô hấp.
Eucalyptus có thể được sử dụng trong điều trị các bệnh về hô hấp như viêm xoang, cảm lạnh, viêm phế quản (nguồn ảnh: allergysfl.com)
Khả năng kháng khuẩn của bạch đàn đã được ứng dụng trong một số loại nước súc miệng và các chế phẩm nha khoa. Bạch đàn có lợi ích tích cực trong việc chống lại vi khuẩn gây sâu răng và viêm nha chu. Việc sử dụng chiết xuất bạch đàn trong kẹo cao su có thể thúc đẩy sức khỏe nha chu, theo một nghiên cứu được xuất bản trên Tạp chí về Nha chu (Journal of Periodontology).
Nhiễm nấm và điều trị vết thương
Đại học Y khoa Maryland đã đưa ra các bài thuốc dân gian sử dụng bạch đàn để điều trị nhiễm trùng nấm và các vết thương trên da.
Thuốc chống côn trùng
Eucalyptus là một chất có tác dụng xua đuổi và diệt côn trùng hiệu quả. Năm 1948, Hoa Kỳ đã chính thức đăng ký dầu bạch đàn như một loại thuốc trừ sâu và thuốc diệt côn trùng, để diệt bọ ve, mạt.
Dầu bạch đàn chanh được khuyên dùng để xua đuổi côn trùng như muỗi.
Vào năm 2012, các nhà nghiên cứu từ New Delhi, Ấn Độ, phát hiện ra rằng dầu E. globulus có hoạt tính chống lại ấu trùng và nhộng của ruồi nhà. Họ gợi ý rằng đây có thể là một lựa chọn khả thi để sử dụng trong các sản phẩm thân thiện với môi trường để kiểm soát sự phát triển của ruồi nhà.
Tác dụng giảm đau
Các nghiên cứu chỉ ra rằng chiết xuất bạch đàn có tác dụng giảm đau và có thể sử dụng như một loại thuốc giảm đau.
Trong một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học Vật lý và Phục hồi chức năng Hoa Kỳ, các nhà khoa học đã thử nghiệm bằng cách bôi thuốc Eucalyptamint lên vùng da trước cẳng tay của 10 người. Eucalyptamint là loại thuốc không kê đơn (OTC), có tên chung là methyl salicylate dùng tại chỗ, được sử dụng để điều trị đau cơ và khớp liên quan đến căng cơ và bong gân, viêm khớp, bầm tím, đau lưng. Các nhà khoa học kết luận rằng "Eucalyptamint, tạo ra các phản ứng sinh lý đáng kể có lợi cho việc giảm đau và hữu ích cho các vận động viên như một hình thức khởi động thụ động."
Kích thích hệ thống miễn dịch
Dầu bạch đàn có thể kích thích phản ứng của hệ thống miễn dịch. Cụ thể, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng dầu bạch đàn có thể tăng cường phản ứng thực bào của hệ thống miễn dịch đối với mầm bệnh trên chuột. Thực bào là một quá trình mà hệ thống miễn dịch tiêu diệt các phần tử lạ gây hại cho cơ thể.
Các tình trạng khác có thể dùng bạch đàn để điều trị bao gồm:
- Viêm khớp - có khả năng do đặc tính chống viêm của bạch đàn
- Nghẹt mũi
- Vết thương và bỏng
- Vết loét
- Mụn rộp
- Bệnh ở bàng quang
- Bệnh đái tháo đường – bạch đàn có thể giúp giảm đường huyết
- Sốt
- Cảm cúm
Biện pháp phòng ngừa và tác dụng phụ
Tinh dầu bạch đàn phải được pha loãng trước khi dùng và không được uống (nguồn ảnh: leaf.tv)Theo Hiệp hội Quốc gia về Liệu pháp hương thơm Toàn diện (NAHA - National Association for Holistic Aromatherapy), một số loại tinh dầu nếu không được xử lý thích hợp có thể gây nguy hiểm, nên lựa chọn những loại tinh dầu từ các nguồn sản xuất uy tín và an toàn để sử dụng. NAHA cho rằng điều quan trọng là nên sử dụng các loại tinh dầu nguyên chất và chính hãng.
Các sản phẩm tinh dầu chiết xuất từ bạch đàn được pha loãng với dầu nền như dầu oliu thường an toàn khi sử dụng trên da. Không nên bôi trực tiếp tinh dầu bạch đàn nguyên chất lên da.
Độ pha loãng nên từ 1% đến 5% dầu bạch đàn đến từ 95% đến 99% dầu nền; tương đương với khoảng 1 – 5 giọt tinh dầu trong 30ml dầu nền.
Bạch đàn có thể gây kích ứng và bỏng rát, do đó không nên sử dụng quá gần mắt.
Ngoài ra, có thể làm thêm các xét nghiệm dị ứng trước khi sử dụng vì dầu bạch đàn rất dễ gây dị ứng. Để kiểm tra khả năng gây dị ứng có thể thực hiện bằng cách thêm dầu bạch đàn vào dầu nền và nhỏ một giọt lên cánh tay. Nếu không có phản ứng trong 24 giờ thì có thể yên tâm sử dụng. Dị ứng có thể phát triển theo thời gian. Nếu bạn đã sử dụng dầu bạch đàn trong quá khứ và bây giờ có phản ứng dị ứng, hãy ngừng sử dụng.
Không an toàn khi dùng dầu bạch đàn bằng đường uống
Ở một số người bị hen suyễn, bạch đàn có thể làm cho tình trạng của họ trở nên nặng hơn. Những người khác thì lại thấy rằng bạch đàn giúp làm giảm các triệu chứng hen suyễn.
Các tác dụng phụ có thể bao gồm:
Các dấu hiệu của ngộ độc bạch đàn bao gồm chóng mặt, cảm giác nghẹt thở và đồng tử nhỏ. Cần lưu ý, dầu bạch đàn có thể tương tác với các loại thuốc khác và có thể ảnh hưởng đến gan.
Trẻ em nhạy cảm hơn với các loại tinh dầu, vì vậy cần lưu ý khi sử dụng dầu bạch đàn với trẻ em. Nên tránh sử dụng bạch đàn trong thời kỳ mang thai.
Xem thêm:
